Hoe moeilijk krijgt Eddy van Hijum het in het debat over Lithium Werks?

Vier jaar geleden begon Van Hijum aan zijn klus. De belofte was Overijssel Werkt. De werkloosheid lag in Overijssel op bijna acht procent. Dat is hoog. In een aantal Twentse steden zelfs boven de tien procent. Dus luidde de opdracht van de politiek aan gedeputeerde Van Hijum met Economie in zijn portefeuille om banen te creëren. Veel nieuwe banen.  

Van Hijum ging aan de slag. Specifieke aandacht gaf hij het voormalige luchthaventerrein. Daar verdwenen ruim tien jaar geleden door het vertrek van Defensie 2500 banen. Op de Technology Base Twente zouden nieuwe bedrijven gevestigd moeten worden. Innovatieve bedrijven in de maakindustrie. Maar na een paar jaar ploeteren kunnen de verwachtingen niet worden waargemaakt.

Afgelopen zomer blijkt dat er slechts 140 nieuwe banen zijn bijgekomen in plaats van de geplande 1100. De klapper blijft uit. Tot batterijtycoon Lithium Werks na de zomer bekend maakt zich er te willen vestigen. Met het vooruitzicht op veel nieuwe banen. Er worden getallen genoemd van 2000 en misschien nog wel meer banen. De politiek leeft op en dat zal ook zeker Eddy van Hijum gedaan hebben. Het politieke succes lacht hem toe.  

Om al die banen naar Overijssel te halen moet de provincie een lening verstrekken. Maar ook dat lijkt 'a peace of cake'. In Overijssel hebben we het Innovatiefonds. Een fonds dat juist is bedoeld om innovatieve high-tech bedrijven naar de regio te halen.

Het enige dat het verstrekken van de lening in de weg staat is het pakket met randvoorwaarden dat aan zo'n lening vast zit. Die randvoorwaarden zijn te streng. Zo is het een probleem dat het hoofdkantoor van Lithium Werks buiten Overijssel is gevestigd. En zo zijn er ook nog wat pittige voorwaarden over de beloning van de bestuurders.

Ontwikkelingsmaatschappij Oost NL beheert het Innovatiefonds. Om het geld onder andere randvoorwaarden uit te mogen lenen aan Lithium Werks, moet OostNL toestemming hebben van de provincie. Gedeputeerde Van Hijum ziet dit niet als een probleem en juist als kans en probeert de politiek te overtuigen om het licht op groen te zetten.  

Niet alle politieke partijen zijn enthousiast. Vooral de PVV in Overijssel is kritisch. Die partij vindt dat Van Hijum te hard van stapel loopt en wil meer informatie over de plannen van Lithium Werks. Ook is er de wens voor één of meer werkbezoeken.

Het voorstel van de PVV wordt in stemming gebracht, maar verworpen met 16 voor en 27 stemmen tegen. De PVV krijgt alleen steun van de PvdA, SP, 50Plus en de Partij voor de Dieren. Met die uitslag kan de lening van 2,5 miljoen euro aan Lithium Werks worden verstrekt. Samen met een bijdrage uit de regio Twente en investeringsmaatschappij OostNL is de totale investering 7,5 miljoen euro.  

Maar dan gaat het toch mis. Het gelijk staat plotseling aan de kant van de PVV, als Lithium Werks aankondigt dat directeur Kees Koolen vertrekt en verder gaat met zijn eigen bedrijf Koolen Industries. Of de lening van 7,5 miljoen euro wordt terugbetaald, is uiterst onzeker.

Want het is de vraag of Lithium Werks naar Twente komt en al helemaal of het honderden nieuwe banen gaat opleveren. De belangrijkste politieke vraag is of er geen miljoenen euro’s aan belastinggeld verdampt is. Van Hijum heeft vanavond heel wat uit te leggen en een zeer terechte vraag is of hij de avond politiek wel overleeft. 

Toch is de kans erg klein dat Van Hijum na vanavond geen gedeputeerde meer is. Daar is een aantal redenen voor.

De belangrijkste: het is niet alleen een besluit van Van Hijum geweest om miljoenen te investeren in Lithium Werks; een meerderheid van Provinciale Staten stemde ermee in. De handtekeningen van partijen als de VVD, CDA, ChristenUnie, D66 en anderen staan onder het akkoord. Als ze Van Hijum wegsturen, dan moeten ze ook zichzelf wegsturen.  

En dan is er nog de gun-factor. Want de kaart tegen Van Hijum wordt vanavond getrokken door de PVV. En de gun-factor is niet heel groot voor de partij van de aanhangers van Geert Wilders. Dat komt door de standpunten van de partij en door hun stijl. De partij grossiert in stevige uitspraken en komt zelden met een constructieve oplossing waar meerdere partijen zich achter scharen.

Dus mogelijk heeft de PVV volkomen gelijk in de kritiek op Van Hijum, dan nog zal het niet voldoende zijn voor de meeste partijen om Van Hijum en het CDA buiten spel te zetten en de PVV te omarmen als nieuwe partner.  

Het CDA buiten spel zetten wil überhaupt niemand. Partijen die na de verkiezingen van Provinciale Staten in maart op het pluche terecht willen komen, hebben daar waarschijnlijk de steun van het CDA hard voor nodig. Zelfs oppositiepartijen als de PvdA zullen zich wel twee keer achter de oren krabben om vlak voor de verkiezingen het CDA hard aan te pakken.  

De verwachting is dan ook dat het debat van vanavond met een sisser afloopt. Ja, elke partij zal gedeputeerde Van Hijum stevig aan de tand voelen. En hij zal soms ook best zweten om de kritiek te kunnen pareren.

Maar wanneer alle stoom is afgeblazen, dan is het vergeven en vergeten en is het hopen op het wonder van Lithium Werks.