nieuws

Koning opent vandaag Reevediep Kampen: de moeizame weg naar de geul

Koning Willem-Alexander
Koning Willem-Alexander © RTV Oost / Rogier van den Berg
Koning Willem-Alexander opent vandaag in Kampen het Reevediep. De nieuwe vaarverbinding tussen de IJssel en het Drontermeer, die ook dient als hoogwatergeul. Met de aanleg van het Reevediep krijgt de IJssel een extra afvoermogelijkheid bij hoogwaterstanden, waardoor de waterveiligheid rond Kampen wordt versterkt.
De opening van het Reevediep is direct het sluitstuk van het landelijke project 'Ruimte voor de Rivier'. De openingshandeling die Koning Willem Alexander verricht, bestaat uit het openen van de sluisdeuren van de nieuwe recreatiesluis. Deze is naast de waterinlaat voor de IJssel gebouwd.
Door de sluis open te zetten wordt het water uit de rivier verbonden met het water in het nieuwe Reevediep.
Reevediep met dronebeelden
De aanleg van de hoogwatergeul, bedoeld voor de veiligheid, is gecombineerd met de aanleg van een nieuwe vaarverbinding tussen Overijssel en Flevoland. In het gebied Reeve is ruimte voor recreatie- en woningbouw. In totaal is er ruim 350 hectare nieuwe natuur gerealiseerd.
Tijdens zijn bezoek krijgt de Koning, die waarschijnlijk vergezeld wordt door minister Cora van Nieuwenhuizen, uitleg over het belang en de uitvoering van het waterproject IJsseldelta-Zuid. Sinds 2005 is er in dat project hard gewerkt aan het verbeteren van de waterveiligheid in de kop van Overijssel. Door de IJssel meer ruimte te geven wordt het gebied rondom veiliger. De verruiming steunt op twee belangrijke pijlers.

Veiligheid

In de eerste fase van het project is de rivierbodem van de IJssel over een lengte van zeven kilometer uitgediept. Daardoor krijgt de IJssel bij extreem hoge waterstanden meer ruimte en neemt het overstromingsgevaar af.
Het gevaar dat dijken overstromen, is niet groot. Maar moest volgens de uitvoerders van het project, het rijk in samenwerking met provincie en gemeente, wel ondervangen worden.
Archief RTV Oost: voormalig wethouder Veldhoen

Historische vondst

Voorafgaande aan de baggerwerkzaamheden in de IJssel werd een bijzondere historische vondst gedaan. In de bodem van de rivier hebben archeologen de restanten van een oude kogge ontdekt. Een belangrijke archeologische vondst.
De Kamper Kogge is, in samenwerking met Rijkswaterstaat, met een daarvoor speciaal ontwikkelde onderwaterlift omhooggehaald. Het schip is overgebracht naar de Bataviawerf in Lelystad, daar zal het de komende jaren geconserveerd worden.
Het is de bedoeling dat de 'IJsselkogge' terug naar Kampen komt om tentoongesteld te worden.
Archief RTV Oost: ontdekking IJsselkogge
De tweede fase, van het project IJsseldelta-zuid, bestond uit de aanleg van het Reevediep. De zogenoemde bypass van Kampen. Beide maatregelen zijn tussen 2012 en 2019 zijn uitgevoerd.

Hoogwaterproblemen

De plannen voor de verbetering van de waterveiligheid in de regio zijn bijna zeventien jaar geleden ontstaan. Deze zijn noodzakelijk om de  hoogwaterproblematiek in het Nederlandse rivierenlandschap grondig aan te pakken.
Directe aanleiding waren de problemen met het hoogwater in 1995, toen ruim 250.000 mensen in Nederland noodgedwongen geëvacueerd moesten worden vanwege gevaarlijk hoge waterstanden langs de rivieren de Rijn, Maas, Waal en IJssel.
Archief RtV Oost: Hoogwater Kampen en Deventer 1995

Ontsnapt aan rampscenario

Kampen ontsnapte in die periode aan een rampscenario door de snelle inzet van het leger. In de nachtelijke uren eind januari 1995, klotste het water uit de IJssel zo hoog tegen de dijken, dat het leger hals over kop een nooddijk aan moest leggen om een dijkdoorbraak te voorkomen.
Met veel moeite lukte het de militairen om de nooddijk op tijd af te hebben, waardoor het achterland van kampen ternauwernood aan de greep van het kolkende water wist te ontsnappen.
Op aandringen van de waterschappen werd in de jaren erna een dringend beroep op de landelijke en regionale politici gedaan om de problemen rondom waterveiligheid in volle vaart op te pakken. Het leidde tot het landelijke project 'Ruimte voor de Rivier', waarvoor het Rijk voor ruim 34 deelprojecten meer dan 2,3 miljard euro uittrok om Nederland beter te beschermen.

Kritiek

De aanleg van het Reevediep, ook wel de bypass van Kampen genoemd, is in de afgelopen jaren niet zonder slag of stoot verlopen. Tot op de dag van vandaag is er kritiek op het project. Inwoners trekken het nut en de noodzaak van de hoogwatergeul, die meer dan 200 miljoen euro heeft gekost, in twijfel.
Volgens sommigen verhoogt de aanleg van de bypass de veiligheid nauwelijks. Het uitbaggeren van de rivierbedding van de IJssel over een grotere lengte was volgens hen goedkoper én voldoende geweest.

Onherkenbaar Gebied

Kritiek is er vooral van de werkgroep Zwartendijk. Ze maken al meer dan tien jaar bezwaar tegen de enorme impact die de aanleg van de hoogwatergeul op het natuurgebied ten zuidwesten van Kampen heeft.
Archief RTV Oost: Woordvoerder Bart Zeven werkgroep Zwartendijk
Het verwerven van de landbouwgrond, die nodig was voor de uitvoering van de plannen, verliep erg moeizaam. De provincie Overijssel moest vijftig grondeigenaren om tafel om ruim 480 hectare grond te kopen om de aanleg mogelijk te maken. De kosten: ruim 42 miljoen euro.
De gesprekken met de oorspronkelijke bewoners en agrariërs, die hun huizen en boerderijen met grond moesten verkopen, waren moeilijk en emotioneel. Sommige bewoners namen met pijn in het hart afscheid van hun geboortegrond. Bij één pachter en één grondeigenaar liepen de gesprekken vast en moest er uiteindelijk ook een onteigeningsprocedure worden gevoerd.

Procedure Raad van State tegen vaargeul

Bij de Raad van State loopt nu nog steeds een procedure van de werkgroep Zwartendijk om de recreatievaart op het Reevediep tegen te houden. Met name de laatste 150 meter van de vaarverbinding bij het Drontermeer levert problemen op omdat daar zeldzame moerasvogels verblijven. 
Reevediep archief
Met de aanleg van de extra rieteilandjes hopen de initiatiefnemers van het project de schade voor broedende vogels te beperken, maar de Raad van State moet bekijken en inschatten of dat werkelijk zo is. In afwachting van die uitspraak blijft de vaarroute, ondanks de symbolische openstelling door de Koning, voorlopig gesloten.

Nieuwe Natuur

Toch zijn er ook positieve ontwikkelingen voor de natuur. Tijdens de aanleg van het Reevediep heeft projectontwikkelaar Isaladelta ter compensatie van het verdwijnen van sommige andere natuurgebieden ook ruim 350 hectare nieuwe deltanatuur gerealiseerd.
Tegelijkertijd zijn er veel wandel-, struin- en fietspaden aangelegd om vanaf 1 april van die nieuwe natuur te kunnen genieten. De recreatiemogelijkheden rond de nieuwe vaarverbinding hebben daardoor niet alleen voor de pleziervaart, maar ook voor wandelaars en fietsers een enorme boost gekregen.

Protest aanleg waterdorp Reeve

Toch blijven er zorgen rondom het project, met name voor de bestuurders van de gemeente Kampen. Er is veel protest tegen de voorgenomen woningbouw in het gebied. Ook hiertegen loopt momenteel bij de Raad van State een procedure van de werkgroep.
Kampen wil naast de nieuwe vaargeul en vlak naast het kwetsbare Natura 2000-gebied in het Drontermeer een speciale klimaatdijk aanleggen. Daarop moeten zo'n 600 nieuwbouwwoningen worden gebouwd. Mooie duurzame woningen direct aan het water. 
Aanvankelijk ging het om zo'n 1300 woningen, maar onder druk van de protesten heeft de gemeente in opdracht van de Raad van State haar ambities bijgesteld. In de procedure kijkt de Raad van State vooral naar de effecten van de voorgenomen woningbouw op de naastgelegen natuur, en de noodzaak van de bebouwing in het buitengebied.
Archief RTV Oost: Woordvoerder Bart Zeven werkgroep Zwartendijk
Wanneer de Raad uitspraak doet in deze zaak is niet bekend. Wel staat vast dat het belang voor Kampen groot is. De gemeente heeft inmiddels tientallen miljoenen geïnvesteerd in grondaankopen om de nieuwbouwwijk te realiseren. Als de Raad van State beslist dat de bouwplannen niet door mogen gaan, draait het project uit op een debacle.

Hoogwaterkering nog niet klaar

Met de opening van de vaargeul zijn alle werkzaamheden rondom het project Reevediep nog niet klaar. Aan de kant van Dronten gaan de werkzaamheden door en moet er nog veel gedaan worden om de geul ook als hoogwaterkering bij storm te kunnen gebruiken. Die maatregelen, waaronder de bouw van de nieuwe Reevesluis en het ophogen van de dijken bij Dronten en het buiten gebruik stellen van de huidige Roggebotsluis, zullen pas in 2022 klaar zijn.
Marcel van Dijk woorvoerder projectteam Isala Delta
Het laatste woord over de omstreden bypass van Kampen is, ondanks de symbolische opening, gesproken. Zeker is wel dat het gebied IJsseldelta-Zuid vanaf 1 april open is voor publiek.
De vaarrecreanten zullen nog even geduld moeten hebben. Want de definitieve uitspraak van de Raad van State over de opening van de laatste 150 meter van de vaarverbinding langs het Natura 2000-gebied, is bepalend voor de definitieve openstelling van de hele vaarroute.
Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie? Tip de redactie via een WhatsApp-bericht: 06 - 57 03 33 33.

Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie? Tip de redactie via WhatsApp of via de mail.