Vicaris Cornelissen wil vooruitkijken: "We moeten na 2040 ook nog kerk zijn in Overijssel"

Cornelissen: We zijn al een aantal jaren geleden begonnen met gesprekken in Salland. Het is geen teken van goed bestuur als je zegt, we zien wel wanneer de kerk omvalt. We moeten kijken naar de toekomst. Ook in 2030 en 2040 moet er nog een kerk zijn in Salland.

Cornelissen verwacht dat er een kerk openblijft, de basiliek van het Heilig Kruis: "Hier hebben we een mooi verzorgde liturgie. Daarnaast zullen er activiteiten worden ontplooid voor gezinnen rond doopsel, communie en dergelijke. We zullen meer gaan inzetten op gesprekken. We moeten werken aan gemeenschapsvorming. Op de locaties in de dorpen organiseren we dan maandelijkse ontmoetingen, vieringen en samen eten."

"Ik heb al mensen horen zeggen, 'u denkt toch niet daar ik daar heen ga?' Maar mensen gaan ook naar de bank, de winkel en de dokter in Raalte. Voor sommige mensen zal het nooit wennen."

"Je ontkomt er niet aan dat parochiebesturen de conclusie trekken dat er kerken dicht moeten. De een is hiermee verder dan de ander. Ze staan allemaal voor dezelfde vragen: hoe staat deze parochie er in 2025 voor, wat is de spankracht? Soms moet je eerlijk zijn en zeggen, dit redden we niet tot 2030, anders stort de boel in elkaar en gaat de parochie failliet. Dat wil niemand."

"Nee, het wordt nu al steeds moeilijker werkbaar. De pastorale teams zijn flink gekrompen, ik heb tientallen fte’s zien verdampen. En lege plekken werden niet opgevuld want de parochiebesturen hebben er het geld niet voor." Daarom zijn volgens Cornelissen nog grotere verbanden onvermijdelijk: "De wereld en ook de kerk staat niet stil. Dat vraagt om aanpassing. Samenwerking met buurparochies is geen doel op zich maar het is de enige manier om te overleven." Er zijn nu nog twintig grote parochies in Overijssel.

Cornelissen verwijst naar de Vrije Baptisten in Drachten onder leiding van Orlando Bottenbley (inmiddels met emeritaat). "Elke zondag komen daar 2500 mensen en die blijven daar de hele dag. Het gaat daar om ontmoeting, het kan dus wel."

"Ik zie dat hier ook gebeuren. Het is mijn droom. Je ziet het bij meer nieuwe kerken, zoals de VEZ in Zwolle en bij de 3G kerken in Deventer daar komen de mensen ook vanuit de hele streek naartoe en staat de parkeerplaats vol. Het zijn kerken met een duidelijke regionale functie."

"Niet helemaal. De eucharistie is toch het belangrijkste aspect van de rk-viering." Hij verwijst naar de Wereld Jongeren Dagen, waar duizenden rooms-katholieke jongeren van over de hele wereld elkaar eens in de drie jaar treffen. "Ik was er een aantal keren bij, dat is een feestje. De zang kan ook veel feestelijker. Het hoeft niet alleen muziek uit 1589 of 1624 te zijn, het kan veel eigentijdser."

"Ik heb contact met dirigenten en organisten over een nieuw repertoire, met muziek vanuit Taizé, Iona en de wereldjongerendagen. En zelfs in het nieuwe Liedboek van de kerken (van de PKN - red.) staan liederen die passen bij de rooms-katholieke liturgie."

"Volgens het CBS gaat minder dan vijftig procent van de Nederlanders nog naar een kerk. De kerken worden allemaal kleiner, we hebben dezelfde boodschap uit te dragen. En we vragen ons allemaal af hoe we zichtbaar kunnen zijn in de maatschappij. We hebben elkaar nodig."

"Als je de ontwikkelingen statistisch ziet en je baseert je op de cijfers van het Kaski dan zie je die lijn van dalend kerkbezoek, minder inkomsten, minder doopjes en huwelijken... Je hoeft geen profeet te zijn om te zien dat we hier in 2030 misschien terecht komen. Maar zei Eijk, we hebben ook nog veel te doen."

"Andere bisdommen zoals bijvoorbeeld Rotterdam volgen vaak de lijn om de kerk na onttrekking te sluiten. Wij hebben hier in ons bisdom goede voorbeelden van hergebruik." Cornelissen noemt het gezondheidscentrum in de Theresiakerk in Borne als voorbeeld in Overijssel.

"Dat is niet de goede uitleg. De parochiekerken zijn gesticht door naastgelegen parochies, die vaak ook nog een bruidsschat van 10 tot 15 duizend gulden mee gaven, een best bedrag voor die tijd. En dat deden ze voor de kerk en de parochie, niet om er later een bioscoop in te vestigen of zo. We moeten naar de toekomst kijken en het bezit niet verkwanselen."

"Het moet helder zijn dat als we het aan de dorpsgemeenschap geven dat er dan iets tegenover zal moeten staan. Dat wij er af en toe ook nog wat mee mogen doen."

"Dat valt mee. Ik hoor die geluiden bijna nergens in Salland. Ja, wel in Twente, maar daar verbaas ik me over. Al in 2007 kwam Simonis met de bisdomraad (alle dekenaten-red.) tot de conclusie dat het beter was om de parochies te fuseren. Het is een heel proces geweest. Eén pastoor voor tien parochies was niet werkbaar. Dan heeft die pastoor te maken met tien besturen." Hij wijst erop dat het in die kleine gemeenschappen met soms acht-, negenhonderd leden vaak moeilijk was om de besturen voltallig te houden.

"Ja, er zijn convenanten opgesteld, die zijn ondertekend door de vice-voorzitters, ze hebben allemaal hun handtekeningen gezet. Het was geen eenheidsworst maar er stond niet in dat alles tot aan het einde der eeuwen op de locatie zou blijven. Drie parochies wilden niet fuseren. Er is aparte bemiddeling geweest, ze wilden eigenstandig verder maar dat is niet op te brengen. Je zou hooguit 1/8 pastor kunnen betalen en dan ook nog je gebouw onderhouden? Dat gaat niet." Hij noemt de Immanuelparochie met Ommen, Dalfsen en Slagharen waar de fusie moeizaam tot stand kwam. Pas in 2011 kwam die er door.

"Sommige geloofsgemeenschappen zeggen, 'het is van ons' maar juridisch gezien valt alles onder die ene parochie."

"Fusie is fusie. Alles zit in die ene parochie. De boekhouding is wel gevoerd op lokaal niveau, bottom up, zodat iedere locatie kon zien wat de inkomsten en uitgaven waren. De meeste locaties hebben die inkomsten van huur en pacht nodig, maar de overheadkosten voor bijvoorbeeld het pastorale team moeten betaald worden door alle locaties."

"Fusie is fusie, het woord zegt het al. Fusie betekent dat je één wordt, dus één boekhouding hebt, en één vermogen. Alles is van de ene parochie die gefuseerd is. Zo werkt dat. Het parochiebestuur heeft meerdere keren hierover uitleg gegeven en zelfs een in aparte brochure uitgelegd hoe het zit. Het is zo in alle parochies gebeurd, het zou gek zijn als het in deze parochie anders is."

"Ja, de kerk is wel een multinational, je vindt ons over de gehele wereld, maar van het leegzuigen van locaties is geen sprake. Waar zijn die gelden voor bestemd? Ook voor de eigen kerk, de eigen locatie, en voor het pastoraal team. Het heeft niets te maken met het leegzuigen van een locatie, zo zie ik dat in ieder geval helemaal niet."

Zondag 2 augustus in Hoogtij.