Hoogleraren uiten felle kritiek op Veiligheidsregio Twente: “Eenduidige boodschap ontbreekt”

Allereerst: de veiligheidsregio. Buiten coronatijd had nog bijna niemand ervan gehoord, terwijl ze nu bijna dagelijks het nieuws domineren. De 25 veiligheidsregio’s in Nederland zijn opgericht om de krachten te bundelen bij rampen of - zoals nu - bij een grote crisis.

De Veiligheidsregio Twente, waarin alle veertien Twentse gemeenten zijn verenigd, heeft tijdens deze crisis verregaande bevoegdheden, zoals het opleggen van boetes of het sluiten van panden.

De Veiligheidsregio Twente wijkt van alle andere veiligheidsregio’s in Nederland af, door het voorzitterschap sinds het begin van de coronacrisis te laten rouleren onder vijf burgemeesters.

Onno van Veldhuizen, burgemeester van Enschede, is voorzitter. Sander Schelberg, burgemeester van Hengelo, vicevoorzitter. Daarnaast zijn er nog drie plaatsvervangend voorzitters: de burgemeesters van Almelo, Oldenzaal en Rijssen-Holten.

"Ik ben buitengewoon verbaasd over de situatie in Twente”, zegt Henk Addink, hoogleraar staats- en bestuursrecht aan de Universiteit van Utrecht. "Juist in crisistijd is het belangrijk om één gezicht te hebben die de inwoners in de regio door de crisis loodst.”

Marcel Boogers, hoogleraar regionaal bestuur aan de Universiteit Twente, beaamt dat. “Uit tal van studies over crisiscommunicatie is gebleken dat eenduidige communicatie essentieel is. Het coronabeleid van de rijksoverheid is natuurlijk ook wat veranderlijk, maar dan helpt het wel als je als veiligheidsregio zoveel mogelijk een consistent verhaal laat horen. Dat gaat een stuk lastiger als je vier of vijf verschillende sprekers hebt.”

De Veiligheidsregio Twente riep drie weken geleden dat het een (strengere) lockdown wil voor heel Nederland, maar vorige week zei ze daarentegen dat strengere maatregelen voor alleen Twente ‘funest zijn’. Daarin zit weliswaar een verschil van landelijke versus regionale maatregelen, maar volgens Boogers is van eenduidige communicatie zo geen sprake.

“Ze zeggen misschien wel hetzelfde, namelijk dat het aantal besmettingen omlaag moet, maar voor inwoners zorgt dit voor veel onduidelijkheid en onrust”, vertelt Boogers. “De wisselende uitspraken illustreren eigenlijk dat betrokkenen toch onvoldoende inzicht hebben in wat de bedoeling en het beleid is”, voegt Addink eraan toe.

Volgens de Veiligheidsregio Twente is het laten rouleren van het voorzitterschap juist ‘een heel bewuste keuze’. "Het heeft ook meerdere voordelen”, zegt vicevoorzitter Sander Schelberg.

“Wij kijken allemaal met elkaar mee. Wij lossen de crisis niet alleen op, maar wij doen dat met zijn allen. En het draagvlak voor alle veertien Twentse gemeenten maakt dat de voorzitter van de veiligheidsregio ook meer zijn verantwoordelijkheid spreidt over de burgemeesters.”

Hoogleraar Addink vindt dat argument niet opgaan. “Zo'n wisselend voorzitterschap leidt ertoe dat eigenlijk niemand meer verantwoording verschuldigd is. In het kader van de Wet Veiligheidsregio's zijn de voorzitters verplicht om achteraf in zekere zin verantwoording af te leggen aan de gemeenteraden. Hoe denk je dat te organiseren met zo'n wisselend voorzitterschap? Dat wordt helemaal niks.”

Boogers noemt de argumentatie van Schelberg ‘flauwekul’. “In alle andere veiligheidsregio’s in Nederland doen ze het ook samen. Wat in Twente altijd speelt, is dat steden moeite hebben om van elkaar een leidende rol te accepteren.”

Hoogleraar Addink: “Waarom wil je dat wisselende voorzitterschap? Dat betekent eigenlijk dat je de coördinerende functie van de voorzitter niet bij één persoon wil laten.”

Schelberg ontkracht dat. "Dit was juist een duidelijke wens van dé voorzitter van de Veiligheidsregio Twente, collega Onno van Veldhuizen. Volgens mij is de communicatie vanuit ons als veiligheidsregio echt eenduidig en gaan wij daar in een consistente lijn mee om. Natuurlijk maken wij ook weleens fouten, maar om consistentie heb ik het probleem nog niet gezien."

Aan de andere kant van de provincie, in de Veiligheidsregio IJsselland, kiezen ze bewust voor één voorzitter.

“Volgens mij is het een ontzettend belangrijk voordeel dat er één gezicht, maar vooral ook continuïteit is richting je gesprekspartners”, zegt voorzitter Peter Snijders. “Dat is belangrijk voor de inwoners in de regio, maar ook in gesprekken met de operationeel leider of de directeur publieke gezondheid. Het is een voordeel als je dat eenduidig hebt belegd bij één persoon.”

Is van continuïteit in Twente dan geen sprake? Snijders: "Dat laat ik graag aan Twente. Zij zullen ongetwijfeld hun continuïteit op een andere manier geregeld hebben, maar dit is wel een voordeel zoals wij dat hier ervaren en tot nu toe werkt dat gewoon prima."

Burgemeester Schelberg vindt dat andere veiligheidsregio’s kunnen leren van Twente, maar hoogleraren Boogers en Addink zien dat anders. “De boodschap lijkt me zonneklaar: houd het bij één plaatsvervanger, ook nu Onno van Veldhuizen tijdelijk uit de roulatie is."