Weinig kandidaten uit Overijssel maken kans op zetel in Tweede Kamer

Als de huidige zetelverdeling in de Tweede Kamer wordt toegepast op de kandidatenlijsten voor de komende verkiezingen, dan zouden er vijf Overijsselaars in de Kamer zitten. Op basis van de laatste peilingwijzer (van 24 november) zijn dat er slechts vier. Peilingwijzer is het gemiddelde van drie peilingen.

Thom van Campen en Daniel Koerhuis lijken namens de VVD vrij zeker van een zetel. Voor Pieter Omtzigt geldt dat zeker ook, net als voor Hilde Palland-Mulder, zij het in iets mindere mate. Nicole Temmink zit met haar dertiende plek op de kieslijst van de SP in de gevarenzone.

De PVV is overigens nog niet meegenomen, omdat die partij zijn kandidatenlijst nog niet heeft gepresenteerd. In 2017 werd de PVV de tweede partij van het land, met 20 zetels. Daarvan komen Edgar Mulder en Roy van Aalst uit Overijssel. Als zij weer gekozen worden, loopt het aantal Overijsselaren op naar zes of zeven.

Nu zitten er acht Overijsselaren in de Tweede Kamer. Afgaand op de 1,16 miljoen inwoners (op een totaal van 17,3 miljoen Nederlanders) is nu al sprake van een lichte ondervertegenwoordiging. Omdat 6,7 procent van alle Nederlanders in Overijssel woont, zou een evenredige vertegenwoordiging tien Kamerzetels betekenen.

Twee zetels minder dan dat betekent natuurlijk niet per definitie dat de belangen van Overijssel niet goed vertegenwoordigd zijn in Den Haag. Toch kan en moet het beter, stelden commissaris van de Koning Andries Heidema en Kamerlid Pieter Omtzigt eerder dit jaar. Niet vanuit een calimero-gedachte, maar vanuit een idee van 'kracht en zelfbewustzijn'. Er werd zelfs een website gelanceerd om meer Overijsselaars en Gelderlanders in de Tweede Kamer te krijgen, om de landelijke politiek meer oog te laten hebben voor de regio. "Iemand die hier vandaan komt, kan het verhaal van de regio met meer passie vertellen", zo zei Heidema.

Dat is dus niet gelukt, integendeel. Want hoewel de zetelverdeling helemaal anders kan worden, dan het zich nu laat aanzien, levert dat bij enigszins normale verschuivingen niet meer Overijsselse Kamerleden op. Daarvoor staan ze gewoonweg te laag. De kans dat D66 uitkomt op meer dan 40 zetels, of GroenLinks op op meer dan 30 is nu eenmaal niet heel waarschijnlijk.

Bij de VVD staan dus twee Overijsselse kandidaten in de top-20: op plek 16 nieuwkomer Thom van Campen uit Zwolle, en op 19 zittend Kamerlid Daniel Koerhuis uit Raalte. Op de enigszins verkiesbare plekken op de lijst, tot plek 45, staat verder geen enkele provinciegenoot. Bij de vorige verkiezingen haalde de VVD 33 zetels, in de peilingen komt de VVD nu rond de 40 uit

Het CDA heeft in Enschedeër Pieter Omtzigt de hoogst genoteerde Overijsselaar. Hij staat op plek twee. Omtzigt verloor eerder dit jaar nipt de lijsttrekkersverkiezing van zijn partij, van vicepremier Hugo de Jonge. Ook Hilde Palland uit Kampen staat op een verkiesbare plek voor het CDA. Zij staat op twaalf.

Bij D66, GroenLinks en PvdA is het zoeken naar een provinciegenoot als een speld in een hooiberg. Er staat er niet één op een verkiesbare plaats. Voor D66 staat Diepenvener Wybren Bakker als eerste, op plek 43. Bij de PvdA staat de eerste Overijsselaar nog wat lager op de lijst. Yara Hümmels uit Enschede prijkt op 44. GroenLinks heeft op plek 33 en 37 van de kandidatenlijst een Overijsselaar staan; Romano Boshove en Colin Kok.

Bij de SP maakt wél een kandidaat een reële kans op een zetel. Nicole Temmink uit Zwolle staat op plaats dertien, haar stadsgenoot Frank Futselaar staat op plek negentien. Voor de ChristenUnie staat de Hardenbergse wethouder Alwin te Rietstap op plek zeventien.

De nieuwe partij BoerBurgerBeweging is opgericht in Overijssel en wordt aangevoerd door Caroline van der Plas uit Deventer. In de top-10 van de partij staan drie kandidaten uit Overijssel. Maar vooralsnog levert dat geen Overijsselse Kamerleden op; de partij wordt vooralsnog gepeild op nul zetels.

In een aantal gevallen gaat het nog 'slechts' om conceptlijsten. Die moeten op partijcongressen nog definitief worden vastgesteld en kunnen dus nog wijzigen. In de praktijk verandert er echter weinig in de samenstelling van de kandidatenlijsten. Als de Overijsselaren via partijcongressen geen hogere plek weten te bemachtigen kunnen ze nog proberen met voorkeursstemmen in de Tweede Kamer te komen.

Dat dat geen onmogelijkheid is, bewees Pieter Omtzigt al meermaals. Voor de Tweede Kamerverkiezingen in 2012 werd Omtzigt door de kiescommissie van zijn partij in eerste instantie niet eens op de kandidatenlijst gezet. Nadat Twentse CDA-afdelingen een actie voor hem optuigden, kreeg hij alsnog een plaats op de kieslijst. Plek 39. Hoewel het CDA toen slechts 13 zetels haalden, veroverde Omtzigt dankzij een intensieve verkiezingscampagne een zetel. Hij werd met 36,750 voorkeursstemmen gekozen.