Corona zorgt voor versnelling digitale rechtspraak

Tijdens de eerste lockdown half maart moesten ook de rechtbanken gedwongen hun deuren sluiten. Besloten werd om alleen urgente zaken door te laten gaan en deze zoveel mogelijk via de telefoon, video of schriftelijk af te handelen. "Het was een lastig jaar, waarin we veel moesten improviseren en ontdekken. Maar volgens mij zijn we daar goed in geslaagd", zegt Van Meegen.

Via 'videoconferencing' werden verbindingen gelegd met bijvoorbeeld het huis van bewaring. Advocaten waren daar niet altijd blij mee omdat zij of hun cliënten niet fysiek in de rechtszaal aanwezig konden zijn. Van Meegen: "We hebben snel moeten besluiten. In eerste instantie kregen we van advocaten complimenten maar later werden ze onrustig. Toen we eind april weer met de eerste strafzittingen begonnen, was de kritiek ook vrij snel over."

Het gebruik van videoverbindingen is volgens Van Meegen een 'blijvertje'. Het heeft ook voordelen, zegt hij. "Ik had laatst een kort geding met een man uit Curaçao als belanghebbende. Die kon via een beeldverbinding zijn eigen rechtszitting bijwonen. Dat had niet gekund met alleen een fysieke zitting."

De rechtszittingen zijn sinds mei weer zo goed en kwaad als het kon opgestart, en sinds augustus is er weer beperkt publiek welkom. Maar belangstellenden kunnen niet vrij de gerechtsgebouwen binnenlopen en het aantal bezoekers is aan een maximum gebonden. "We proberen op andere manieren de controleerbaarheid van het recht vorm te geven. Voor journalisten is het digitaal bijvoorbeeld makkelijker om zittingen bij te wonen."

Zelf is Bart van Meegen begonnen met vloggen. Op elke eerste dag van een nieuwe maand lanceert hij een nieuwe aflevering. "Ik ben ermee begonnen toen er wat kritiek kwam. Ik wilde het beeld bijstellen dat alles stil lag en de mensen laten zien hoe wij werken."

Corona heeft wel tot een achterstand van het aantal te verwerken zaken geleid. "Een belangrijk deel is ingelopen, maar bij strafrechtzaken gaan we bijvoorbeeld de komende vijf maanden elke week een extra meervoudige kamer draaien. Dat doen we met ervaren rechters die op dit moment werkzaam zijn in andere rechtsgebieden. Je kunt het vergelijken met een ziekenhuis die een extra operatiekamer opent."

Niet alleen de rechtbanken hebben meer gebruik gemaakt van de digitale snelweg, ook criminelen, constateert Van Meegen. "Er waren tijdens corona bijvoorbeeld minder woninginbraken, maar er was wel meer digitale criminaliteit, zoals op Marktplaats. Dat zal doorzetten, daar ben ik van overtuigd. Het vraagt wel een andere deskundigheid van onze rechters, maar we bereiden ons er op voor."