Naast corona ook schuldgevoel: "Komt dit allemaal door mij?"

Corona sloeg keihard toe in verzorgingshuis De Hartkamp in Raalte, in de eerste maanden dat Nederland werd getroffen door de pandemie die het land nu nog steeds in zijn greep houdt.

Bertine Bouwhuis was een van de eerste zorgmedewerkers die op haar afdeling die ziek werd. Ze kreeg verhoging terwijl ze aan het werk was. Ze nam een paracetamol, maar ging uiteindelijk toch naar huis.

Bertine dacht dat ze snel weer aan het werk kon gaan, maar ze lag twee dagen later met hoge koorts, hoofdpijn en zonder stem in bed. Niet lang daarna kwamen de berichten van collega's. "Ik hoorde van collega's dat bewoners ziek werden, collega's ziek werden. En dat vreet aan je", legt Bertine uit als ze terugkijkt op die periode. Er spookt al snel maar één gedachte door haar hoofd. "Ik ben toch niet degene geweest die het de woning op gebracht heeft hè?"

Intussen kan ze met die gedachten goed omgaan. "Je denkt in eerste instantie dat jij degene bent geweest die het heeft meegebracht, maar dat ben ik niet." Ze klinkt zelfverzekerd als ze het zegt, maar dat is ook wel anders geweest. Bertine was zelf ook doodziek door de corona en kreeg daar bovenop berichten vanuit De Hartkamp dat het daar niet goed ging. "Dan hoor je dat de mensen waar je toch wel om geeft, dat die ziek worden en uiteindelijk overlijden. Dat heeft impact."

Van de zestien bewoners op Bertine's afdeling werden er twaalf ziek. Acht bewoners overleden. "Ik voelde me machteloos, je kunt zelf ook niks. Terwijl je je team wilt ondersteunen. Dat kun je op dat moment gewoon niet."

Zorgmedewerker Annemarie van Bentem is één van de zorgmedewerksters die niet ziek werden en doorwerkten. Ze kan maar in één woord uitleggen wat het betekende toen ze op de afdeling te horen kregen dat Bertine corona had en er steeds meer mensen ziek werden.

"Hel", zegt ze met de tranen in haar ogen. "Dat was echt een hel." Niet alleen voor de verzorgenden op de afdeling die nog aan het werk waren, ook voor de collega's die noodgedwongen thuis moesten blijven omdat ze ziek waren geworden. "Zij zagen ook de diensten die open staan op de app en ze konden niks, ze mochten niks. Sommigen waren heel ziek, sommigen minder. Ik kan me die machteloosheid wel voorstellen."

Godelieve Pieper, geestelijk verzorger bij Carinova, herkent de gevoelens van Bertine. Ze heeft dit bij meer medewerkers gezien. “Het is heel herkenbaar: een schuldgevoel en machteloosheid. Een schuldgevoel bijvoorbeeld omdat jij wel bij mensen mag komen en familie niet. Bij familie heb ik vooral machteloosheid gezien.” Tijd om echt met elkaar te praten was er volgens Pieper weinig. “Waar het uitbrak vielen mensen om. Waar het nog niet was, was er vooral stress.”

Tijdens de eerste golf is er door Carinova een team ‘Luisterend Oor’ opgezet voor mentale ondersteuning van het zorgpersoneel. “Mensen kunnen niet alleen ons bellen als ze daar behoefte aan hebben, maar wij bellen hen ook.” Pieper stimuleert het personeel vooral ook om te praten. “Je kan het verdriet met elkaar delen en elkaar helpen. Zo heb ik zorgcollega’s elkaar zien en horen helpen: ‘Jij kan er niks aan doen. Het is het virus wat het doet, niet jij’, zeiden ze tegen elkaar.”

"We hebben heel veel gepraat met elkaar, met de collega's. Dat was heel fijn. Ook van hogerhand van Carinova kwamen mensen. Godelieve kwam. Dat was fijn." Annemarie heeft de tranen in haar ogen staan als ze vertelt over de periode die achter ze ligt.

Ook Bertine heeft veel aan haar collega's gehad. Zo kreeg ze dagelijks een telefoontje van een verpleegkundige op de afdeling. "Om te vragen hoe het ging en zij zei op een gegeven moment ook: 'Bertine, dit komt niet door jou. Onthoud dat heel goed'."

Ondanks de gitzwarte periode kunnen Bertine en Annemarie nog steeds met elkaar lachen. "We hebben ook veel lol hoor", zeggen ze terwijl ze een foto laten zien. Beide lachend in beschermende kleding op de covidafdeling.