Almelose milieuadviseur boekt succes bij Europese Hof van Justitie

De zaak draait om een vergunning die een grote Nederlandse varkenshouder in 2017 kreeg voor een forse uitbreiding van een van zijn bestaande varkensbedrijven.

Twee Nederlandse stichtingen en organisatie Leefbaar Buitengebied gingen bij de rechtbank Limburg in beroep tegen de verleende vergunning. Ze werden bijgestaan door de Almelose juridisch adviseur Middelkamp.

De rechter wees het beroep af, omdat de stichting eerder geen zienswijzen tegen de ontwerpvergunning had ingediend. Artikel 6:13 Awb bepaalt dat burgers niet in beroep kunnen gaan tegen een vergunning, als zij eerder niet hebben gereageerd op de ontwerpvergunning.

Met deze beperking in de Nederlandse wet wordt toegang tot de rechter tegengewerkt, vond Middelkamp. Hij oordeelde dat de inspraakprocedure in strijd is met het Verdrag van Aarhus. Dit Europese verdrag moet de toegang tot de rechter garanderen bij milieu-aangelegenheden, waar de uitbreiding van een grote varkensstal onder valt.

De rechtbank in Limburg twijfelde over de uitleg van het Verdrag en de bestuursrechter vroeg advies aan het Europese Hof van Justitie. Middelkamp nam zelf ook het woord bij de zitting in Luxemburg in januari vorig jaar.

Volgens het Europese Hof van Justitie is het in strijd met het Verdrag van Aarhus om de toegang tot de rechter te laten afhangen van een eerdere deelname in de procedure.

Het Europese Hof van Justitie oordeelt dat het Nederlandse bestuursprocesrecht op onderdelen in strijd is met het Verdrag van Aarhus.

Het succes van de Almelose juridisch adviseur Marcel Middelkamp in niet onopgemerkt gebleven. Verschillende instanties en advocatenkantoren besteden er aandacht. Binnenlands Bestuur schrijft: "Op 14 januari 2021 heeft het Europese Hof van Justitie een buitengewoon belangrijk arrest gewezen dat consequenties heeft voor het Nederlandse bestuursprocesrecht en de onder dat procesrecht door de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State uitgezette jurisprudentielijnen.

Het Amsterdamse advocatenkantoor Stibbe schrijft: "Het hoge woord is eruit. Het niet indienen van een zienswijze mag niet aan de toegang tot de rechter in de weg staan van een belanghebbende als het Verdrag van Aarhus van toepassing is. Bovendien moeten ook niet-belanghebbenden hun inspraakrechten uit dat verdrag kunnen afdwingen bij de rechter. Dat oordeelt het Hof van Justitie van de Europese Unie in het arrest van 14 januari 2021.

Het Haagse advocatenkantoor Pels Rijcken schrijft: Het Hof oordeelt dat artikel 6:13 Awb in strijd is met artikel 9 lid 2 van het Verdrag van Aarhus voor zover het niet-gouvernementele organisaties betreft die deel uitmaken van “het betrokken publiek”. Hieronder verstaan we ook milieuorganisaties. Kortom, aan deze belanghebbenden kan in milieuzaken artikel 6:13 Awb niet meer worden tegengeworpen in de beroepsfase met als reden dat de zienswijze in de bestuurlijke fase ontbrak... Deze uitspraak zou de al jaren als een gegeven beschouwde Nederlandse rechtspraktijk flink op kunnen schudden. De toegang van een milieuorganisatie laten afhangen van een eerdere deelname in de procedure zoals de Awb doet met het vereisen van zienswijzen, oordeelt het Hof in strijd met het Verdrag van Aarhus. De beschermingsmogelijkheden behoren volgens dit Verdrag ruimer te zijn. Milieuorganisaties die in de eerste inspraakmogelijkheid bij de gemeente geen zienswijze indienen tegen een milieuvergunning of bestemmingsplan, kunnen in het vervolg dan ook niet meer om die reden worden uitgesloten van verdere juridische stappen.