Nieuws

Twenterand gebruikt algoritme om schuldproblemen inwoners te voorspellen

1 februari 2021, 11:10 • 2 minuten leestijd

Big data bij de gemeente om met algoritme een risicoprofiel te maken © Archief RTV Oost

De gemeente Twenterand maakt gebruik van algoritmen om een risicoprofiel op te stellen van inwoners die vatbaar zijn voor schulden en zorgproblemen. Dat blijkt uit een onderzoek van de NOS in samenwerking met de regionale omroepen. Aanleiding voor het onderzoek is de toeslagenaffaire, waar een dubbele nationaliteit werd meegewogen bij het opstellen van risicoprofielen. Hoe gaan de gemeenten om met de algoritmes?

Landelijk maken zeker 25 gemeenten gebruik van voorspellende systemen en algoritmes om bijvoorbeeld bijstandsfraude op te sporen, te voorspellen waar mogelijk ondermijnende criminaliteit plaatsvindt en om burgers met schulden op tijd te kunnen helpen. In Twenterand is dat dus om in kaart te brengen wie er een hoog risico loopt op schulden en om problemen met de zorg te krijgen.

Voor de gemeente biedt zo'n algoritme voordelen. Het is slimmer en ook sneller dan het uitzoekwerk van mensen. Zo kunnen er patronen worden ontdekt die anders niet herkend zouden worden. En ook burgers kunnen er beter van worden, stellen gemeentes; zo kunnen mensen die schulden opbouwen eerder komen bovendrijven en dus eerder worden geholpen.

In de praktijk gebruiken vrijwel alle overheden en bedrijven algoritmen, vaak voor simpele processen zoals het registreren van hardrijders of het automatisch versturen van brieven. Maar specifiek bij deze 25 gemeenten worden burgers ingedeeld op profielen, soms om ze sneller te kunnen helpen, maar ook om bijvoorbeeld de kans dat ze fraude plegen te bepalen. In sommige gevallen gaat het nog om experimenten en pilots.

Maar critici waarschuwen voor het risico van discriminatie. Zo worden slimme algoritmes vaak gevoed met observaties van mensen van vlees en bloed. Maar mensen hebben vooroordelen, die daarmee in de algoritmes terecht kunnen komen. "Het is lastig om discriminatie helemaal uit te sluiten", zegt Nadia Benaissa van burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom. "Ik geloof best dat gemeenten het goed bedoelen, maar je wordt als burger toch al vrij snel in een hoekje gestopt."

Wat is een algoritme? Een algoritme is een reeks instructies die door een computer kan worden opgelost. Zulke instructies kunnen simpel zijn: als iemand 10 kilometer te hard rijdt, dan krijgt hij een boete van een bepaald bedrag. Maar ze kunnen ook ingewikkelder zijn en honderden feiten meewegen, om zo bijvoorbeeld voorspellingen te doen of schattingen te maken. Computers kunnen ingewikkelde patronen veel beter herkennen dan mensen.