Mag je van God je organen doneren na je dood?

Sinds 1 juli vorig jaar heeft Nederland een nieuwe Donorwet. Iedereen vanaf 18 jaar komt in het donorregister. Maak je geen keuze? Dan kom je automatisch in het register met ‘Geen bezwaar tegen orgaandonatie’.

Op 1 januari van dit jaar had 52,9 procent van de volwassen Overijsselaars zijn keuze over orgaan- en weefseldonatie ingevuld in het donorregister. Van de ingevulde keuzes gaat het bij 54,5 procent om toestemming voor orgaandonatie na overlijden. 33 procent wil geen orgaandonor worden en 12,6 procent laat deze keuze over aan de partner, familie of iemand anders.

Dat kan een persoonlijke keuze zijn, maar geloof speelt zeker mee in christelijke gemeenschappen. Het incompleet maken van een lichaam is een lastige kwestie.

'Als Jezus ooit terugkomt, zullen de gelovigen verheerlijkt opstaan uit hun graf', staat in de Bijbel. Daarom vertrouwen christenen hun lichaam, met alles erop en eraan, toe aan de aarde als een 'zaadkorrel' die in heerlijkheid opgewekt wordt als de tijd gekomen is.

De vraag is dan ook: hoe zit het met orgaandonatie in gelovige gemeenten?

Vorig jaar zomer stond in Staphorst 65 procent van de 18-plussers niet geregistreerd. Dat is nu 59,7 procent. Van de 40,3 procent van de Staphorsters die zich wél registreerde, gaf 40,9 procent toestemming voor orgaandonatie na overlijden.

Landelijk geeft 55 procent toestemming voor donatie. 43,5 procent van de geregistreerde Staphorsters wil geen orgaandonor worden. Landelijk is dat 31 procent.

Op 1 januari hadden 51 procent van de inwoners van Rijssen-Holten (Ook Bible Belt, althans Rijssen) vanaf 18 jaar zijn keuze over orgaan- en weefseldonatie ingevuld. Van de ingevulde keuzes gaat het bij 45 procent om toestemming voor orgaandonatie na overlijden. 38,9 procent wil geen orgaandonor worden.

Dominee H.J. van Marle van de Hersteld hervormde kerk in Staphorst zegt het lastig te vinden om in een paar woorden een uitgebalanceerd standpunt te geven over orgaandonatie. "Ieder mens is een uniek van God geschapen wezen. Alles wat hij lichamelijk is en heeft, heeft hij van God ontvangen. De eerste ethische vraag is wat iemand van zijn uniek verkregen lichaam wel of niet doneren mag aan een ander?"

De tweede vraag is tot wanneer doneren legitiem is. Mag je ethisch gezien nog een gestorven lichaam onder handen nemen ten bate van een donatie? Of moet je uit eerbied voor de dood en voor God die beschikte over leven en dood een stap terug doen? Ieder moet deze en andere vragen biddend overwegen om zo tot een besluit komen, zegt de predikant.

Cremeren wordt in behoudende kring afgewezen. In de Bijbel worden doden namelijk nagenoeg allemaal begraven en ook Jezus werd in een graf gelegd. De Bijbel heeft het vrijwel alleen over begraven. Veel christenen concluderen dat dit de Bijbelse norm is, zelfs een opdracht.

Van Marle vindt dit ook. "Christenen door de eeuwen heen hebben zich laten begraven in het geloof dat eens het lichaam zal opstaan uit het graf op de dag van Christus' Wederkomst. Wie werkelijk door het geloof leeft, kan en wil zich niet laten cremeren."

"Dit betekent niet dat God niet bij machte is om daar waar crematie is toegepast toch weer het lichaam weder te brengen. Zowel van hen die begraven als van hen die gecremeerd zijn, geldt dat de ziel op de Jongste Dag herenigd wordt met het lichaam”, zegt de dominee.

Niet alleen behoudende protestanten wijzen crematie af. Tot 1963 konden katholieken die voor crematie kozen geen kerkelijke uitvaart krijgen. Aanvankelijk gold crematie als een antireligieuze handeling. Die mening is bijgesteld, maar de katholieke kerk vindt nog steeds dat begaven beter is.

De Rooms-katholieke kerk wel is positief over orgaandonatie. De kerk ziet dit als een goede daad, zonder eigenbelang en volledig gericht op de ander.

De protestantse kerken vinden de keuze om orgaandonor te worden iets persoonlijks, waarbij de meer behoudende kring wijst op het complete lichaam en de wat meer vrijzinnige kant donatie als een daad van barmhartigheid ziet.

In de islam komt crematie niet of nauwelijks voor. De Profeet Mohammed heeft gezegd dat moslims begraven dienen te worden. Ook de islam gelooft in het opstaan van de doden tijdens het Laatste Oordeel.

Orgaandonatie is ook binnen de islam een gevoelig punt. Er zijn twee stromingen. De ene verbiedt het, omdat de mens na de dood geen bestedingsrecht meer heeft - alleen God - en ook het feit dat de mens hersendood is en niet 'echt' overleden, zorgt voor dit verbod. De andere stroming zegt dat wie een mens redt, de wereld redt en vindt doneren geen probleem.