Etty Hillesum meer dan alleen een mysticus: ze had ook sympathie voor het communisme

Op haar studentenkamer in Amsterdam hing een poster van de jonge Stalin. Het communisme gaf de mensen hoop in de jaren dertig. Hoop op een beter, rechtvaardiger leven waarin kapitalisme, armoede en uitbuiting niet meer zouden bestaan. De communisten waarschuwden al vroeg voor het gevaar van het nazisme. De heersende klasse vond die angst maar overdreven.

Etty begint haar dagboek in maart 1941, een paar weken na de Februaristaking. Beuker wijst er op, dat het ook hier de communisten waren die het voortouw namen en in opstand kwamen tegen de naziterreur. De Februaristaking is deze week tachtig jaar geleden.

Beuker zocht uit met wie Hillesum contact had. Deels kon hij daarvoor terugvallen op het dagboek dat ze bijhield en dat in 1982 werd uitgegeven onder de titel 'Het verstoorde leven'. Vaak veranderde ze namen. Beuker: "Etty was altijd voorzichtig, bedachtzaam."

Ze werd lid van de communistische studentengroep en gaf een Poolse vluchteling onderdak. Voor mensen die betrokken waren bij de Internationale Rode Hulp, de IRH, was dat min of meer een verplichting. Ze stond zich er niet op voor.

Of ze daadwerkelijk lid was van een communistische partij, kon Beuker niet achterhalen.

Voor deze activistische kant van Hillesum is volgens Beuker te weinig aandacht. Hij voelt al sinds zijn jonge jaren, Beuker is inmiddels 74, een grote verbondenheid met haar.

"Meestal wordt alleen haar spirituele kant belicht. Maar zij plaatste liefde tegenover haat en deed ook iets. Zij heeft laten zien hoe fundamenteel het is dat je blijft staan voor de menselijke waardigheid."

Van Etty werd vaak gezegd dat ze zich passief overgaf aan de vijand, door zichzelf te melden in Westerbork maar volgens hem klopt dat beeld niet. Samen met een collega die ook bij de Joodse raad werkte, zorgde ze ervoor dat kinderen uit Westerbork werden gered:

"Ze pleegde verzet, al voor de oorlog. Haar persoonlijkheid is heel gelaagd en complex en ze zet je voortdurend op een ander been. Zo schreef ze vernietigend over de armoede in Amsterdam en ageerde fel tegen het heersende kapitalisme."

Beuker schreef een boek over zijn bevindingen: Etty Hillesum - verwevenheid met het communisme.

Zondag 28 februari een gesprek met Chris Beuker in Hoogtij.