Nieuws

"Te weinig aandacht bij overheid en veehouders voor brandveiligheid in stallen"

De stal in Markelo na de explosie
De stal in Markelo na de explosie © RTV Oost
Er is te weinig aandacht bij overheid en veehouders voor brandveiligheid in stallen. Dat concludeert de Onderzoeksraad voor Veiligheid in een rapport. Het aantal dieren dat jaarlijks bij stalbranden omkomt, neemt toe. Dat komt onder meer omdat veestallen steeds groter worden. Ook Overijssel kende de laatste jaren grote stalbranden, bijvoorbeeld in Agelo in 2017 of in Markelo 2019. In Agelo kwamen honderden varkens om het leven. Een explosie in een stal in Markelo kostte tientallen koeien het leven.
"In de branche en bij de overheid is er te weinig aandacht voor de brandveiligheid van dieren in de steeds groter wordende stallen. De Nederlandse veehouderij dient zich op dat punt te verbeteren", vertelt Jeroen Dijsselbloem, voorzitter van de Onderzoeksraad voor Veiligheid.
De Onderzoeksraad stelt dat het nodig is dat op een andere manier naar de veehouderij in Nederland wordt gekeken. De brandveiligheidsrisico's komen mede voort uit de manier waarop de dieren in de intensieve veehouderij worden gehuisvest: in grote aantallen in gesloten stallen zonder vluchtmogelijkheden. Grotere veehouderijen worden bovendien steeds meer uitgerust met technische installaties, die extra brandveiligheidsrisico's opleveren. Dit vergt van veehouders meer deskundigheid op het gebied van veiligheidsmanagement, zoals die bijvoorbeeld geldt in de industrie.

Overheid moet eisen stellen

De overheid zal eisen moeten stellen aan de deskundigheid van ondernemers die aansluiten bij de schaal van de onderneming en de risico's die zich voordoen. Dit is des te urgenter, omdat veehouders door toenemende schaalvergroting voor steeds meer dieren verantwoordelijk worden, stelt de Onderzoeksraad.
In het rapport staat de Onderzoeksraad ook uitgebreid stil bij de mestgasexplosie in een koeienstal in Markelo in 2019. Oorzaak was de ontbranding van mestgassen die zich in de mestkelder onder de stalvloer hadden opgehoopt. In de stal stonden zo'n tachtig melkkoeien. Daarvan zijn er 23 omgekomen als gevolg van de explosie.

Wat gebeurde er in Markelo?

De oorzaak van de explosie bleek in juni 2019 al uit een onderzoeksrapport van Omgevingsdienst Twente. In melkveestallen worden in toenemende mate emissiearme stalvloeren gebruikt, waarbij de mest wordt opgeslagen in een grotendeels afgesloten kelder onder de stal, schrijft de Onderzoeksraad voor de Veiligheid. Dat was ook in Markelo het geval.
De mest mag maar in een beperkte periode van het jaar worden uitgereden en blijft daarom langere tijd in de kelder opgeslagen. Voordat de mest wordt uitgereden, moet deze eerst worden gemixt (geroerd) om een meer homogene samenstelling te krijgen en de korst te breken. In sommige gevallen ontstaat een korst in de vorm van een dikke schuimlaag op de mest, waaronder zich brandbaar methaangas ophoopt. Dit kan bij het mixen in één keer vrijkomen en door een vonk exploderen. Dit gebeurde ook bij het bedrijf in Markelo.
De koeien in de stal vielen door de explosie in de mestkelder en kwamen onder de vloerplaten terecht. De mestkelder was 2,25 meter diep. Daarin lag 1,65 meter drijfmest en een schuimlaag van 60 centimeter. De koeien die in de kelder terecht kwamen, kwamen onder de drijfmest terecht. Een deel van hen overleed later als gevolg van ontstekingen die ze door de mest opliepen of het binnenkrijgen van te veel mest.
Voorbeelden zoals de mestgasexplosie in Markelo laten volgens de Onderzoeksraad zien dat de gevolgen van een stalbrand zeer ernstig kunnen zijn. Stalbranden ontwikkelen zich vaak snel, waardoor – afhankelijk van de soort staldieren – tientallen tot soms wel tienduizenden dieren overlijden of zwaargewond kunnen raken. Om die reden roepen stalbranden in de samenleving vaak veel emoties op, schrijft de Onderzoeksraad in het rapport.

Brandveiligheid voor dieren verplichten

Het terugdringen van het aantal stalbranden vraagt een nieuwe, meer resultaatgerichte aanpak. De Onderzoeksraad doet aan de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit de aanbeveling om hierin het voortouw te nemen. Dit kan door de veehouders een doel te stellen om het aantal stalbranden te verminderen en door maatregelen voor brandveiligheid van dieren wettelijk te verplichten.

Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie? Tip de redactie via WhatsApp of via de mail.