Hoogleraar onderzoekt mogelijke sociale misstanden in Enschede: "Onderzoek past in huidige tijdsbeeld"

Heeft de gemeente bij de uitvoering van die wetten voldoende oog voor de menselijke maat? Dat is een van de belangrijke vragen waarop de onderzoekscommissie antwoord moet geven. Het onderzoek past volgens Vonk in het huidige tijdsbeeld. "De toeslagenaffaire is voor alle overheidsinstellingen aanleiding om nog eens goed in de spiegel te kijken."

In het dagelijks leven is Gijsbert Vonk hoogleraar Socialezekerheidsrecht bij de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). Naast lesgeven houdt hij zich momenteel bezig met de juridische kant van armoede. Hij kijkt vooral naar de gevolgen die het recht kan hebben voor mensen aan de onderkant van de samenleving. De komende tien weken zal hij met enige regelmaat in Enschede zijn, samen met commissielid Jan Dirk Pruim en een derde - nog te benoemen - commissielid.

Op afstand zag hij dat er in Enschede de afgelopen jaren veel te doen is geweest over de wijze waarop de gemeente de sociale wetten uitvoert. "Enschede piept enkele keren op als je de discussie over het sociale domein de afgelopen jaren hebt gevolgd. Vanaf 2014 zie je dat er hier vaak dingen spelen. Het is een gespannen dossier, mede door de financiële tekorten van de stad en het geschil daarover met de landelijke overheid."

Diverse landelijke radio- en televisieprogramma's besteedden de afgelopen jaren aandacht aan de harde lijn van de gemeente. Onderzoeksprogramma Pointer van KRO-NCRV sprak in de serie 'Geen geld, geen advocaat' onder anderen met sociaal-advocaat Jan Melief en Jan Veldhuizen van het Diaconaal Platform over sociale misstanden.

Presentatrice Sophie Hilbrand van het BNNVARA-programma 'Opstandelingen' stond voor het huis van wethouder Arjan Kampman en liet daar de bijstandsballade 'Als bijstand jouw lot is' van countryzangers Anna McRose horen. De tekst is geschreven door René Beunders, die ook voorzitter is van Stichting Sociaal Hart Enschede en zich al jaren inzet voor de gedupeerden van sociale misstanden.

Het Diaconaal Platform drong als eerste aan op een onafhankelijk onderzoek naar mogelijke misstanden door de gemeente bij de uitvoering van de wetten in het sociale domein. De lokale politiek ging hier achter staan en vorige maand ging de gemeenteraad unaniem akkoord met zo'n onderzoek.

Lees meer: Groen licht voor onderzoek naar misstanden sociaal domein

Inmiddels zijn twee van de drie leden van deze onderzoekscommissie bekend: hoogleraar Gijsbert Vonk en Jan Dirk Pruim, griffier van de gemeenteraad van Almere. De naam van het derde commissielid zal niet lang op zich laten wachten.

De onderzoekers krijgen in beginsel tien weken de tijd, maar mogen er langer over doen als blijkt dat ze meer tijd nodig hebben. Hoogleraar Vonk denkt dat het in tien weken moet lukken. "We zullen flink aan de bak moeten, maar onder druk wordt alles vloeibaar. Het heeft ook te maken met de uiteindelijke onderzoeksvraag waarmee we aan de slag gaan. De vraag over de menselijke maat in de uitvoering van de sociale wetten geeft ons in elk geval de vrijheid om de vraag verder toe te spitsen op hetgeen we aantreffen in de stad. Uiteindelijk moeten wij iets presenteren waar de stad wat aan heeft."

De maand april gebruiken Vonk, Pruim en het nog te benoemen derde commissielid om zich in te lezen en om stukken te bekijken. In mei worden gesprekken gevoerd. "Uiteraard met de burgers. Dat hebben we geleerd van de toeslagenaffaire. We moeten weten hoe de dingen overkomen bij de mensen voor wie de regels zijn bedoeld. En we hebben het in ons onderzoek over de menselijke maat. Dan moet je de burgers er wel bij betrekken. Dan zijn er nog de maatschappelijke organisaties, de ambtenaren en leden van het college die we zullen moeten spreken." In juni trekt de onderzoekscommissie zich terug om het rapport uit te werken.