Ruzie tussen NAM en Stichting Stop Afvalwater: 'Noordoost-Twente wordt sinds 2011 voorgelogen'

Injectieput ROW-2 in Rossum, waar sinds 2011 afvalwater wordt geïnjecteerd in een oud gasveld, is kapot. En goed ook. Deze week heeft de NAM de put permanent en voorgoed afgesloten met het aanbrengen van een 100 meter lange cementen prop. Dat cement is aangebracht op de plek waar tussen 2012 en 2019 een scheur in de put is ontstaan. De Nederlandse Aardolie Maatschappij zegt er zeker van te zijn dat er geen schade is aangericht in de diepe bodem van Twente. De cementen prop heeft de locatie van de scheur onbereikbaar gemaakt en extern onafhankelijk onderzoek naar de schade is daarmee voorgoed uitgesloten.

Lees meer: Injectieput NAM voorgoed afgesloten, nog steeds zorgen bij omwonenden

De stichting Stop Afvalwater Twente (SSAT) is er klaar mee om van het kastje naar de muur gestuurd te worden. Vandaag publiceerde de stichting een feitenrelaas op haar website, waaruit blijkt dat de argwaan van de stichting niet vreemd is. "Dat feitenrelaas toont aan dat NAM-putten ongeschikt zijn voor injectie van afvalwater", aldus voorzitter Freddy Mensink.

Het begint volgens Stop Afvalwater Twente met de Milieu Effect Rapportage (MER) waarin onderzocht is welke consequenties de injectie van afvalwater kunnen hebben voor het milieu in Noordoost-Twente. Die MER is volgens de stichting gebaseerd op foute en onjuiste informatie. Er staat in beschreven dat het afvalwater uit de Drentse oliewinning in Twente wordt geïnjecteerd in een vergelijkbaar veld als waar het uit gehaald is. Maar dat klopt niet volgens SSAT. "Dat er al in de Milieu Effect Rapportage wordt gemanipuleerd, betekent voor ons dat de NAM moedwillig en bewust aan misleiding doet!"

Volgens SSAT is de opbouw van de bodem in Schoonebeek duidelijk anders dan in Twente. In Schoonebeek liggen de olievelden in kleilagen en niet in een dik zoutpakket. Juist dat zoutpakket zorgt in Twente voor grote risico's die er in Schoonebeek niet zijn, zegt SSAT.

Europese regelgeving zegt dat afvalwater bij calamiteiten herneembaar moet zijn. Dus de NAM moet het afvalwater uit de bodem terug kunnen halen als blijkt dat er iets fout is gegaan. Maar volgens de technici van Stop Afvalwater Twente is dat terugwinnen helemaal niet mogelijk.

Dan volgt in het feitenrelaas van de stichting een lange lijst aan calamiteiten die tijdens het injecteren van afvalwater zijn opgetreden. De stichting meldt hierbij dat de NAM deze calamiteiten met regelmaat zelf niet op tijd heeft geconstateerd. Dat doet het vertrouwen van de stichting in de controlesystemen van de NAM geen goed. Daarbij wordt er slecht gecommuniceerd naar omwonenden en bestuurders.

De NAM houdt vol dat de monitoring van druksystemen goed werkt, ondanks de ervaringen die in Overijssel inmiddels zijn opgedaan. In 2015 moest een boer in de omgeving van Hardenberg zelf bij de NAM melden dat zijn weilanden volliepen met afvalwater, de NAM had de lekkage zelf niet geconstateerd.

Lees meer: Giftig afvalwater stroomt weg door lek in leiding bij Hardenberg

Uit het feitenrelaas blijkt ook dat de NAM in de afgelopen jaren al in meerdere putten is gestopt met de waterinjectie. Zo gaat er al een paar jaar geen afvalwater meer de grond in bij Mander en bij Tubbergen. Volgens de stichting is dat omdat ook daar kapotte buizen zijn of dat er mogelijk al gelekt zou zijn. Ook in Rossum zouden de putten ROW-3 en ROW-9 om die redenen zijn afgesloten. In ieder geval heeft de NAM zelf ook geconcludeerd dat meerdere injectieputten onbetrouwbaar zijn, omdat ze anders nog steeds zouden worden gebruikt.

De NAM zegt dat alle oude winputten die nu worden gebruikt voor de injectie van afvalwater, een dubbelwandig systeem kennen. Dit is belangrijk omdat de dubbele wand een extra bescherming zou bieden tegen bijvoorbeeld lekkage van afvalwater. Maar volgens Stop Afvalwater Twente ontbreekt de binnenbuis in een flink deel van de injectieputten ROW-4, ROW-5 en ROW-7a. In die putten wordt nog steeds afvalwater gepompt, meer zelfs dan voorheen nu injectieput ROW-2 voorgoed uit bedrijf is gehaald. Omdat die putten voor een deel niet dubbelwandig zijn, kan niet worden gecontroleerd wat de staat van die putten is.

De NAM claimt dat die andere putten veiliger zijn dan de gescheurde ROW-2, omdat de stalen buis robuuster zou zijn. Volgens SSAT is dat onzin. De staaldikte maakt geen verschil omdat die putten veel dieper in de bodem dringen, waar bovendien de krachten en temperaturen veel groter zijn. "Bovendien kunnen de putten niet goed gecontroleerd worden als er geen dubbelwandig systeem is", aldus stichtingsvoorzitter Freddy Mensink. "Bij een breuk in één van die putten kunnen de gevolgen zeer ernstig zijn. Zeker als zo'n breuk niet tijdig wordt ontdekt, kan dat leiden tot een enorme milieuramp."

Lees meer: Provincie Overijssel naar de rechter om NAM te laten stoppen met afvalwaterinjecties

De stichting Stop Afvalwater Twente vindt het een schande dat de injectie van afvalwater nog steeds door gaat. "De buitenbuizen van ROW-2, ROW-4, ROW-5 en ROW-7A zijn volgens het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) gemeten in 2020. Maar de resultaten worden echter niet openbaar gemaakt. En dat terwijl de beperkte metingen uit 2015 leiden tot bedenkelijke conclusies. De gebroken buis (ROW-2) is geïnspecteerd in 2021. Ook hiervan wordt niet naar buiten gebracht wat men heeft aangetroffen."

Wel is bekend dat de buizen van een andere injectieput in Rossum, ROW-3, zodanig slecht zijn dat de injectie in die put na 2015 is gestopt. Dit deed de NAM vanwege de zeer slechte staat van de injectiebuis. De wanddikte van die stalen buis is in de afgelopen jaren verminderd van 7,3 naar 3,8 mm. De buis heeft dus nog minder dan de helft van zijn sterkte. Volgens de stichting nog een reden voor zorg.

Stichting Stop Afvalwater Twente strijdt sinds 2015 tegen het injecteren. Dat ze daarin gesteund wordt door de Twentse bevolking bleek uit de ruim 30.000 handtekeningen die de stichting in 2016 ophaalde. Dat ze nu pas met het feitenrelaas naar buiten komen, is ingegeven door de schade aan put ROW-2. De zorgen voor grote gevolgen zijn aangewakkerd door de situatie net over de grens, in het Duitse Emlichheim. In het buitengebied van die plaats voltrekt zich ondergronds een ecologische ramp. n juli 2019 werd bekend dat een injectieput in Emlichheim zo'n vier jaar lang heeft gelekt zonder dat het oliebedrijf Wintershall daarvan op de hoogte was. Op die manier is in een paar jaar tijd op een diepte van ongeveer 150 meter meer dan 220.000 kubieke meter afvalwater in de bodem weggelekt. Controle op de druk in de put was er al die jaren niet of is slecht geïnterpreteerd.

Lees meer: Onrust in Noordoost-Twente door lekkage in Emlichheim

"Inmiddels verplaatst het chemisch vervuilde water zich met 200 à 300 meter per jaar richting Schoonebeek, terwijl het ook omhoog gedrukt wordt, nu na twee jaar al tot circa 100 meter onder het maaiveld en steeds dichter in de buurt van de grondwaterlagen." Dat meldt Stop Afvalwater Twente in haar feitenrelaas.

Ook hier stelt de stichting dat het Duitse afvalwater niet kan worden terug gewonnen, terwijl oliebedrijf Wintershall stelt dat dat wel kan. SSAT: “Het terugnemen van het weggelekt afvalwater betekent dat er misschien wel tien keer deze hoeveelheid dient te worden opgepompt, terwijl dan nog lang niet alle toevoegmiddelen en chemicaliën terug gewonnen kunnen worden. Kortom: een utopie!"

De Nederlandse Aardolie Maatschappij reageert onbewogen op de openbaring van het feitenrelaas. De woordvoerder van het bedrijf herhaalt eerdere reacties op de zorgen in het gebied. "In het bericht van SAT worden diverse beweringen gedaan die afgelopen jaren door TNO, de Raad van State en SodM zijn weerlegd. We vinden het jammer dat SAT een andere beleving heeft bij deze feiten."

"Het klopt dat er een leidinglekkage bij Holtheme was in 2015. Dit heeft uiteindelijk geresulteerd in een uitgebreider inspectieprogramma met het nodige preventieve onderhoud op de drie actieve waterinjectielocaties rondom Rossum. De werkzaamheden op de locatie ROW-2 van afgelopen jaar hoorden bij dit grootschalige preventieve onderhoudsprogramma. Het onderhoud duurt langer van voorzien. Dat is mede het gevolg van onze doestelling om er alles aan te doen om een herhaling van een lekkage zoals bij Holtheme te voorkomen."

Injectieput ROW-2 kon niet gerepareerd worden, daarom heeft de NAM deze "veilig ingesloten". Verder wijst de NAM erop dat het Staatstoezicht op de Mijnen geen aanleiding ziet om de waterinjectie stil te leggen. NAM: "Naast de onderhoudswerkzaamheden op ROW-2 zal op de overige locaties ook soortgelijk onderhoud plaatsvinden. Alle werkzaamheden zijn er op gericht om de waterinjectie rond Rossum de komende jaren veilig en verantwoord te kunnen uit voeren."

In een reactie op dit feitenrelaas zegt ook het Staatstoezicht op de Mijnen: "Wij zien op dit moment geen reden om de injectieputten te sluiten, want wij hebben geen zorgen over de overige injectieputten." SodM verwijst bezorgde tukkers naar een artikel op haar website.

Naast SSAT deden eerder ook de provincie Overijssel en gemeente Dinkelland al een dringende oproep aan de NAM en aan de minister van Economische Zaken. Ze willen dat de injectie van afvalwater stopt totdat na een onafhankelijke en externe controle onomwonden duidelijk is dat er echt geen risico's voor de veiligheid zijn. 65 omwonenden van de injectielocatie aan de Tramweg in Rossum deden dat eenzelfde oproep. Voor hen is het vertrouwen tot het nulpunt gedaald.