Grondwater op peil, maar nog geen reden tot vreugde

Hete zomers, hevige buien, het zijn allemaal de gevolgen van de klimaatverandering. Het extremere weer zorgt ook voor meer uitdagingen op het gebied van waterbeheer. Dat ondervinden de waterschappen al tientallen jaren. Maar de afgelopen drie jaar is dit ook voor de gewone burger tastbaar geworden.

"Hoewel het grondwaterpeil weer op normaal niveau zit kan dit ook zomaar weer veranderen. Als we weer een droge zomer krijgen dan zakt het water zo weer weg", zegt Bas Worm van Waterschap Vechtstomen. Met name op de hoge zandgronden in Twente zorgt een nieuwe droge periode na een tijdje voor problemen.

"We hebben in het verleden het landschap zo ingericht dat het water snel en langdurig werd afgevoerd. Diepe en rechte sloten leiden naar grote gekanaliseerde beken en vandaar naar de rivieren en uiteindelijk het IJsselmeer. We wilden immers geen natte voeten krijgen. Maar als er, zoals de afgelopen jaren, nauwelijks neerslag valt in een lange periode is er geen reserve in de bodem aanwezig", zegt Worm.

"Het oppervlaktewater moet lang genoeg vastgehouden worden of langzaam afstromen zodat het geleidelijk de grond in kan trekken", legt Worm uit. "En dat is nu een groot probleem. Daarom werkt het Waterschap Vechtstromen aan allerlei projecten die ervoor moeten zorgen dat er regenwater vastgehouden wordt, maar wel op een manier dat het niet bijt met perioden van hevige regenval".

Zo is in samenwerking met particuliere landeigenaren op de Lonnekerberg het watersysteem aangepast. Sloten zijn gedempt zodat het water vastgehouden wordt als een soort spons. Ook zijn er stukken bos met fijnsparren gerooid. Daarvoor in de plaats komen nieuwe jonge loofbomen die beter bestand zijn tegen droogte en minder water verdampen.

Iets meer naar beneden heeft het waterschap de Glanerbeek laten meanderen door het landschap. "Dit zorgt ervoor dat het water langzamer naar beneden stroomt. Het water wordt dan ook beter vastgehouden in de grond", zegt Worm. Een soortgelijk project wordt nu gerealiseerd met de Dinkel.

"Hiermee zijn we er nog lang niet", benadrukt Worm. "Wat wij nu doen is maar een klein gedeelte, er zit nog een groot gebied tussen. Om de waterhuishouding opnieuw in te richten heb je het over een lang tijdsbestek. We zijn al wel een poos bezig en ik denk dat we nog wel dertig jaar nodig hebben. Maar eigenlijk houdt het nooit op omdat het klimaat en de manier waarop we allemaal ons gebied gebruiken en inrichten voortdurend verandert en wij daar dan met de waterhuishouding op in moeten spelen", zegt Worm.

De grootste uitdaging is het samenbrengen van verschillende partijen en werken aan gedragen oplossingen. Het waterschap beheert 3700 kilometer waterlopen, maar er ligt daarnaast nog zo’n 15.000 kilometer sloten en kleinere beekjes die in eigendom en beheer zijn van de agrariërs, natuurbeheerders, gemeenten en particuliere landgoedeigenaren. Het vraagt dus vergaande samenwerking om dit hele stelsel van waterlopen aan te passen aan de toekomst.

Worm wil wel positief afsluiten. "We hebben nu, dankzij het natte voorjaar, een mooie voorraad water in de grond waar we even mee vooruit kunnen. Dit laat na drie jaar droogte zien dat het ook anders kan, maar het structurele droogteprobleem is nog lang niet opgelost".