Nieuws

Slachtoffer chroom-6 over rol van Defensie: "Het is misdadig, de wet is niet nagekomen"

Slechtoffer van chroom-6 Theo Even uit Losser
Slechtoffer van chroom-6 Theo Even uit Losser © RTV Oost
Zeven jaar heeft het geduurd. Zeven jaar van ellende voordat vandaag duidelijk werd dat op alle locaties van Defensie medewerkers zijn blootgesteld aan de kankerverwekkende chroom-6 houdende verf. Defensiemedewerkers wisten dat al veel langer, betoogt chroom-6 slachtoffer Theo Even uit Losser al jaren. In zijn ogen zijn er kostbare jaren verstreken. "Zeven jaar waarin mensen zieker zijn geworden of zijn overleden."
Defensie heeft als werkgever niet aan zijn zorgplicht voldaan, blijkt vandaag uit onderzoek over de periode 1970-2015 in opdracht van Defensie. Demissionair staatssecretaris van Defensie Barbara Visser bood haar excuses aan aan alle (oud-)medewerkers en hun nabestaanden. "Dit is ernstig."
Dat was overigens niet de eerste keer dat ze dat deed, het aanbieden van excuses. Het is het derde onderzoeksrapport naar werken met chroom-6 bij Defensie. In 2014 kwamen er klachten van (oud-)medewerkers van werkplaatsen waar NAVO-materieel werd onderhouden (zogeheten POMS-locaties). Een jaar later begon het RIVM een onderzoek.
Misdadig, Defensie is de wet niet nagekomen.
Slachtoffer van chroom-6, Theo Even uit Losser
In 2018 concludeerde het RIVM dat Defensie op de POMS-locaties zijn zorgplicht niet was nagekomen. Militairen stonden hier bloot aan chroom-6, terwijl het ministerie al decennia wist dat dit schadelijk was. De werkplaatsen voldeden niet aan de regels. Visser bood toen ook al haar excuses aan en kwam in samenspraak met de vakbonden met een collectieve financiële regeling voor de getroffen medewerkers. Betrokkenen kunnen aansprak maken op een vergoeding variërend van vijfduizend tot veertigduizend euro. Ook vorig jaar kwam er nog een onderzoek naar buiten.
"Misdadig", noemt Even de rol die Defensie in het schandaal heeft gehad. "Ze zijn de wet niet nagekomen, ze zijn aanwijzingen door de inspectie niet nagekomen. Defensie heeft de wetgeving tegen de mensen gebruikt." Een van die mensen is hij zelf. Hij werkte in de jaren tachtig en negentig onder meer als schilder op de luchtmachtbasis Twenthe waar F-16's werden onderhouden. De straaljagers kregen daar onder meer een nieuwe laag verf, met daarin het kankerverwekkende chroom-6. Even werd ziek, kon niet meer werken en moest zijn huis verkopen. Hij vecht al jaren tegen Defensie.

Afkeuring

"Wij wisten al lang dat we ziek werden door chroom-6. Zij (Defensie-red.) wisten het ook maar nu doen ze het voorkomen dat ze onderzoek hebben gedaan om te kijken of we van ' die stofjes' ziek geworden kunnen zijn. Ik noem dat witte stropdassencriminaliteit." De uitkomsten van vandaag, hadden wat Even betreft al eerder bekend kunnen zijn "Zeven jaar van ellende, zeven jaar is verstreken waarin mensen zieker zijn geworden of zijn overleden."
Chroom-6 houdende verf wordt gebruikt om roestvorming tegen te gaan. Vooral in de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw had Defensie onvoldoende aandacht voor de arbeidsomstandigheden, aldus de onderzoekers. Er waren onder meer onvoldoende beschermingsmiddelen zoals afzuiginstallaties, kleding en stofmaskers. In de jaren 90 zijn de omstandigheden verbeterd, maar niet overal. Vooral onderhoudsmedewerkers (zoals lassers en verfspuiters) kwamen in aanraking met chroom-6. Maar ook mensen die in dezelfde ruimte werkten. Om hoeveel mensen het gaat is niet meer vast te stellen. Mensen kunnen van chroom-6 onder meer astma, longfibrose en kanker krijgen.
Even keurt die handelswijze af. "Er is niks ergers dan wanneer je aandoeningen hebt. Dat je aan je meerdere hebt aangegeven dat er iets verbeterd moet worden omdat we er ziek van worden en dat dit genegeerd wordt. En dat er dan zeven jaar onderzoek nodig is." Voor excuses is het overigens nooit te laat, vindt Even. "Ik ben tevreden met het excuus, maar ik ben niet tevreden met wat ze de mensen misdaan hebben."
Wij wisten al lang dat we ziek werden door chroom-6. Zij wisten het ook.
Slachtoffer van chroom-6, Theo Even uit Losser

Yme Drost

Letselschade-expert Yme Drost, die zo'n 250 slachtoffers bijstaat, weet niet wanneer Defensie op de hoogte was van de schadelijkheid van chroom-6. Hij weet niet of Defensie dat al in de jaren zeventig wist. "Maar ze hadden het kunnen weten", stelt Drost. "De Amerikanen gaven al aan hoe gevaarlijk de stof was en verschaften ook beschermende pakken en gezichtsmaskers. Die werden gewoon niet gebruikt. Het zal wel meevallen, was kennelijk de gedachte."
Dat Defensie vandaag met de mededeling kwam dat op alle locaties van Defensie medewerkers zijn blootgesteld aan de kankerverwekkende chroom-6 houdende verf komt voor Drost niet als een verrassing. "Ik sta 250 mensen bij, verspreid over alle krijgsmachtonderdelen. Ik kende de verhalen."

Kansberekening

Binnen Defensie is nog maar moeilijk te achterhalen wie er allemaal in contact zijn geweest met chroom-6, geeft Drost aan. "Personeelslijsten zijn niet meer compleet. Als je een vergelijk wil maken tussen het personeel dat daar gewerkt heeft en hoeveel er overleden zijn om een soort van kansberekening los te laten dan is dat niet meer mogelijk. Dat beperkt je enorm in juridische zin."
Voor het defensiepersoneel dat een erkende functie heeft vervuld en een erkende ziekt heeft, was het vandaag een goede dag, want zij komen in aanmerking voor de regeling die eerder al was opgesteld voor defensiepersoneel dat de op POMS-locaties met chroom-6 had gewerkt. "Daarnaast hebben ze toegang tot de regeling van volledige schadevergoeding", stelt Drost. "Dus voor die mensen is het goed nieuws."

Erkende beroepen

Blijft over de groep mensen die aandoeningen heeft maar die nog niet op de lijst van erkende beroepen staan. "Die moeten nu weer naar een commissie waar ze de zaak voor moeten leggen. Die mensen wachten al zeven jaar en die zijn het wachten moe. Sommigen zijn ook al zo oud dat je je kunt afvragen of ze nog wel tijd genoeg hebben om dat af te wachten."
Bij het informatiepunt chroom-6 hebben zich inmiddels vierduizend mensen gemeld van wie duizend (oud-)medewerkers van POMS-locaties. Staatssecretaris Visser van Defensie roept militairen en burgermedewerkers die denken ziek te zijn door chroom-6 op zich alsnog te melden bij het informatiepunt.
Sinds 2015 heeft het ministerie 4,2 miljoen euro uitgekeerd aan slachtoffers van chroom-6. Ook kunnen er nog steeds individuele claims worden ingediend.

Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie? Tip de redactie via WhatsApp of via de mail.