Nieuws

Langverwachte opknapbeurt voor ‘een van de meest fotogenieke molens’ Weerribben-Wieden

Spinnenkopmolen 'De Wicher' bij Kalenberg zal het een tijdje zonder wieken moeten doen
Spinnenkopmolen 'De Wicher' bij Kalenberg zal het een tijdje zonder wieken moeten doen © RTV Oost/ Janine Renes
‘‘Huh, een molen zonder wieken?’’, merken de vele voorbijgangers meteen op. Ze stappen van hun fietsen en kijken nog eens goed. Het is dan ook een vreemd gezicht: van ‘De Wicher’ aan de Hoogeweg bij Kalenberg is alleen de romp nog over. De enige spinnenkopmolen van Overijssel raakte in 2018 zwaar beschadigd door harde windvlagen. Het had wat voeten in de aarde, maar vanaf deze week wordt de voor het gebied iconische molen in ere hersteld.
Een kleine poldermolen met een vlucht, de lengte tussen twee wieken, van achtenhalf tot zestien meter. Herkenbaar aan een piramidevormige ondertoren en vierkant bovenhuis. In Nederland staan nog zo’n dertig van dit soort molens, voornamelijk in Friesland. ‘De Wicher’ in Kalenberg is de enige spinnenkopmolen in Overijssel. ‘‘De molen is een jonkie’’, vertelt boswachter Denny Kroeze. ‘‘Het is namelijk een replica van een eerder exemplaar.’’
De spinnenkopmolen is een opvallend baken in het landschap
De spinnenkopmolen is een opvallend baken in het landschap © RTV Oost/ Janine Renes

Belangrijke rol

Vroeger werd de molen gebruikt om het waterpeil in ‘de Boonspolder’ op peil te houden. ‘‘Er stonden veel meer houten spinnenkopmolens in de Weerribben-Wieden, een nat gebied waar men van oudsher gewend is om te leven met water.’’ Vanaf 1900 werden polders samengevoegd, wat tot gevolg had dat kleinere molens werden vervangen door grotere exemplaren of een stoomgemaal. ‘‘Als laatste brak men de molen aan de Hoogeweg in 1943 af.’’
De molen vervult sindsdien nog steeds een belangrijke rol in de waterhuishouding
Denny Kroeze, boswachter
In 1980 ontstond het idee om de excentrieke molen opnieuw op te bouwen, wat in 1982 gebeurde. De naam was een eerbetoon aan de toenmalige natuurbeschermingsconsulent Wicher L. Jansen.
Kroeze: ‘‘De molen vervult sindsdien een belangrijke rol in de waterhuishouding, om trilveen nat te houden.’’ Daarnaast vind je in de omgeving een aantal paaltsjaskers en er staan overal moderne windmolentjes van metaal. ‘‘Deze worden ook ingezet voor de bemaling van het gebied, zodat de stukjes land begaanbaar blijven.’’
De tjaskermolen bij Bezoekerscentrum De Wieden in Sint Jansklooster
De tjaskermolen bij Bezoekerscentrum De Wieden in Sint Jansklooster © RTV Oost/ Janine Renes
De spinnenkopmolen heeft nog een andere functie. ‘‘Veel toeristen en inwoners fietsen dagelijks langs de molen. Het is beeldbepalend voor de regio, iedereen kent het. Vaak is het gebruikt als locatie voor trouwreportages. Daarom is het van cultuurhistorisch belang dat de molen weer gaat draaien.’’ Vrijwillige molenaars zorgen het hele jaar door voor het onderhoud.

Kosten

Door een harde rukwind in december van 2018 knapte er plots een wiek van ‘De Wicher’ af. Gedurende de jaren daarna moest de molen het doen met slechts drie wieken. ‘‘De reparatie liet even op zich wachten inderdaad. Het is een ambacht, handwerk. Daar komt een bepaald kostenplaatje bij kijken’’, verklaart de boswachter.
Omdat de molen vrij jong is, valt het niet onder de rijksmonumenten. Dat maakte het lastiger om geld bij elkaar te krijgen
Denny Kroeze, boswachter
‘‘Staatsbosbeheer is eigenaar, maar gaat niet over dit soort kosten. Hiervoor waren dus geldschieters nodig. Omdat de molen vrij jong is, valt het niet onder de rijksmonumenten. Dat maakte het lastiger om geld bij elkaar te krijgen.’’ Staatsbosbeheer, gemeente Steenwijkerland en stichting Weerribben-Wieden gingen een samenwerking aan en inmiddels is het geld voor het herstel van de wieken gevonden.
Deze week was het zover: de drie andere wieken werden verwijderd door een grote kraan. Een molenbouwer uit Friesland gaat ermee aan de slag. ‘‘We laten ook de andere wieken nakijken, want net zoals bij de afgeknapte wiek kan er onzichtbare schade zijn ontstaan. Voor de nieuwe vierde wiek is de stam al gezaagd in Drenthe. Die komt uit ons eigen bos. Al met al zal het een aantal maanden duren.’’
Deze week werden de drie overgebleven wieken van de molen gehaald
Deze week werden de drie overgebleven wieken van de molen gehaald © Staatsbosbeheer

Crowdfundingsactie

Met het herstel van de wieken is het project nog niet klaar. ‘‘Vanaf 2015 zijn we aan het sparen voor de reparatie van de vijzelbak en beschoeiing. Ook dat kost veel geld, rond de 10.000 euro. Om dat voor elkaar te krijgen, zijn we een crowdfundingsactie gestart op locatie en online.’’ Van het streefbedrag is 6.000 euro opgehaald. ‘‘Iedere euro is welkom. Ik hoop natuurlijk dat er volgend jaar een compleet gerestaureerde molen staat.’’

Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie? Tip de redactie via WhatsApp of via de mail.