Politiek

De jaren 80 waren het decennium van respectievelijk Margaret Thatcher, Ronald Reagan en Helmut Kohl. Uit de pas liep Frankrijk, dat voor het eerst sinds 1956 een socialistische regering kreeg onder leiding van François Mitterrand.

In Polen breken grootschalige stakingen uit, op initiatief van de onafhankelijke vakbond Solidarnosc (Solidariteit). De nieuwe partijleider in de Sovjet-Unie, Michail Gorbatsjov, brengt radicale hervormingen in de Sovjetpolitiek, onder de namen glasnost (openheid) en perestrojka (herstructurering). In een kettingreactie vallen hierna de andere Oostblokregeringen, en aan het eind van het jaar zijn ook in Hongarije, Tsjecho-Slowakije, Oost-Duitsland, Bulgarije en Roemenië de communistische regeringen gevallen, of hadden ze vrije verkiezingen toegestaan. Een historische datum is de val van de Berlijnse Muur op 9 november 1989.

China slaat onder Deng Xiaoping een nieuwe koers in, samengevat met de leus "één land, twee systemen". Dengs 'opendeurpolitiek' brengt ook culturele vrijheid. Voor het eerst mag de jeugd luisteren naar westerse popmuziek, en direct wordt Michael Jackson razend populair. Politiek gezien houdt de communistische partij echter de teugels strak in handen. In mei 1989 bezetten studenten het Plein van de Hemelse Vrede. Op 4 juni bezet het Volksleger het plein, en smoort het verzet in bloed.

Van Tsjernobyl tot zure regen, in de jaren '80 werd het milieu een hot topic... De Kernramp van Tsjernobyl zorgt voor verspreiding van een enorme hoeveelheid radioactief materiaal in de lucht. In veel Europese landen gaan plannen voor nieuwe kerncentrales in de ijskast. In Nederland leidt een brede maatschappelijke discussie tot dezelfde uitkomst.

In Lekkerkerk wordt de bodem van een nieuwbouwwijk gesaneerd nadat honderden vaten met chemisch afval zijn opgegraven. Daarna blijken ook veel andere plaatsen ernstig verontreinigd door de industrie, zoals de Volgermeerpolder bij Amsterdam en het Griftpark te Utrecht. De delta van Rijn en Maas heeft zwaar te lijden van lozingen door de kalimijnen in Elzas-Lotharingen en de zware industrie in Wallonië. Een brand bij Sandoz in Bazel brengt tonnen giftige stoffen in de Rijn. Maar er wordt ook gestart met het uitzetten van jonge zalmen in Duitsland. In Nederland wordt begonnen met de herintroductie van de bever, de otter en de raaf.

Greenpeace voert actie op de wereldzeeën tegen vervuiling, jacht op walvissen en jonge zeehonden, en onderzeese atoomproeven. Hun schip de Rainbow Warrior wordt door twee commando's van de Franse geheime dienst tot zinken gebracht.

De zure regen veroorzaakt sterfte van bossen. De uitstoot van ammoniak en stikstof moet worden teruggebracht. Veehouders worden beperkt in het uitrijden van mest op hun land en nieuwe auto's worden voorzien van een katalysator.

De sanering van de Europese visserij wordt voortgezet. Er komt een sloopregeling voor vissersschepen en er komen beschermde visgebieden, zoals de scholbox, een reservaat in de Noordzee dat in 1989 wordt ingesteld ter bescherming van jonge schol.

Grote droogte leidt in Oost-Afrika tot misoogsten in 1982 en 1983, en tot hongersnood in 1984. De beelden op televisie inspireren de muzikant Bob Geldof tot de vorming van Band Aid en tot de organisatie van Live Aid. De voedseltekorten leiden in de Soedan tot de val van de dictator Nimeiry en ook in de Sahel in West-Afrika leiden droogte en ontbossing tot hongersnood en sterfte van volk en vee.

In 1982 verschijnen berichten over een onbekende dodelijke ziekte in de Verenigde Staten die door de uitschakeling van het immuunsysteem in het menselijk lichaam slachtoffers maakt onder vooral homoseksuele mannen en hemofiliepatiënten maar ook onder heteroseksuelen met veel wisselende partners. De ziekte word bekend als aids. Al snel volgt in 1983 de ontdekking van de veroorzaker, het hiv-virus, en een aidstest in 1984. In 1987 komt de aidsremmer ATZ op de markt. De overheid gaat in campagnes het veilig vrijen aanmoedigen.