Gevangenis De Karelskamp in Almelo dient als landelijke voorbeeldbajes

De Karelskamp kent al sinds enkele jaren De Fabriek, waar gedetineerden letterlijk aan hun toekomst werken. En sinds eind vorig jaar is daar het Huis van Herstel bij gekomen, waar delinquenten in de laatste fase van hun detentie zichzelf klaarstomen voor hun terugkeer in de maatschappij. Beide op steenworpafstand van De Karelskamp.

Bij De Fabriek is plek voor in totaal honderd medewerkers. Behalve dat hier veroordeelden onder begeleiding van de reclassering hun taakstraf volbrengen, werken er ook mensen die een afstand tot de arbeidsmarkt hebben. "Zeg maar, afkomstig uit de kaartenbak van de gemeente", aldus Golstein. De rest van de medewerkers - circa een kwart - bestaat uit gedetineerden van De Karelskamp.

In De Fabriek worden allerhande werkzaamheden verricht. "Van die nepkluifjes voor honden of kerstpakketten bijvoorbeeld", vertelt Ton Golstein. "Maar ook hebben we een eigen winkel, van waaruit we bestellingen voor inrichtingen door het hele land verzorgen. Kruideniers- en rookwaren, maar ook vers vlees en groenten."

"Circa 2.500 delinquenten bestellen die bij ons, waarna we ze inpakken en de spullen via een eigen transportdienst naar de diverse penitentiaire inrichtingen worden gebracht. We moeten hier 20.000 bestelformulieren per week verwerken, op jaarbasis heb je het over miljoenen producten."

In een aantal gevallen kunnen de deelnemers overigens ook buiten De Fabriek aan de slag. Zo zijn er gedetineerden die schoonmaken in Erve Asito, thuisbasis van Heracles.

Eind vorig jaar is daar het Huis van Herstel bijgekomen. Dat zou aanvankelijk al eerder de deuren openen, maar als gevolg van COVID-19 moest dat worden uitgesteld. "En vanwege corona hebben we dat zonder klokgelui gedaan. Het ging allemaal met stille trom."

In dit Huis van Herstel komen veroordeelden in de laatste fase van hun straf terecht. Uitgangspunt van de nieuwe wet Straffen en Beschermen is immers delinquenten doelbewust te laten werken aan hun toekomst en te voorkomen dat ze terugvallen in oude gedrag. De wet waarin dit is vastgelegd zou per 1 mei van kracht worden, maar dit is uitgesteld naar 1 juli. Al zal het tot 1 september worden voordat de regelgeving volledig is geïmplementeerd.

Golstein: "Zo willen we de deelnemers onder meer cursussen laten volgen, waarbij ze na afloop een certificaat krijgen. Daarmee maken ze bij hun terugkeer in de maatschappij meer kansen op de reguliere arbeidsmarkt."

In het Huis van Herstel is plek voor 29 personen. Momenteel verblijven er 11 gedetineerden. Daarbij gaat het om gedetineerden met Twentse roots. In een aantal gevallen worden zij overgebracht vanuit inrichtingen elders in het land naar De Karelskamp.

Golstein: "Twentse delinquenten aangezien we daarover overeenstemming hebben met de 14 Twentse burgemeesters. Gemeenten op hun beurt zijn verantwoordelijk voor de nazorg wanneer gedetineerden weer vrij zijn." Met deelname aan het Huis van Herstel zitten deze gemeenten volgens Golstein 'aan de voorkant' van de re-integratie van gestraften.

In het Huis van Herstel is louter plek voor goed gemotiveerde delinquenten, benadrukt de directeur. Vooral ook met het oog op het beperkte aantal plekken. "Kandidaten moeten vooraf - al dan niet met hulp - een motivatiebrief schrijven. Want we gaan hier natuurlijk niet aan een dood paard lopen trekken."

Golstein weet dat het hele Nederlandse gevangeniswezen over zijn schouder meekijkt. De 'Twentse aanpak' kan immers op termijn zomaar model staan voor de rest van ons land. Het project wordt voor in totaal 63 maanden (ruim vijf jaar dus) gefinancierd. "Het Huis van Herstel is niet alleen uniek voor Nederland, maar voor heel Europa."

Het project wordt volgens hem voortdurend gemonitord en de cijfers worden nauwlettend in de gaten gehouden. Met name of gedetineerden erin slagen om hun terugkeer te maken in de maatschappij. Al zullen er altijd criminelen blijven die zich uitputten in onverbeterlijk gedrag, zo leert de keiharde realiteit.

Golstein heeft er echter alle vertrouwen in. Vooral ook omdat De Karelskamp tot de kleinste gevangenissen van ons land behoort. "Op een bepaald moment zag je dat er steeds grotere strafinrichtingen werden gebouwd. Met name uit oogpunt van efficiency. Alle onderzoeken - vastgelegd in rapporten - maar ook de praktijk wijzen echter uit dat je het meeste effect scoort met een kleinschalige aanpak. In dat opzicht geloof ik echt dat het gaat lukken."