Amerikaanse nabestaande bij herdenking Twentse razzia in Enschede; 'Dit is zo emotioneel'

De moeder van Elzur zat destijds ondergedoken. Ze kreeg onderdak via dominee Leendert Overduin, over wie vorig jaar een documentaire verscheen, gemaakt door de Enschedese documentairemaker Willy Berends en Cars Bijlstra. De film werd zo'n succes, dat die werd nagesynchroniseerd en in april van dit jaar ook in Amerika is uitgebracht.

De Enschedese predikant Overduin redde in de oorlogsjaren honderden Joden uit handen van de Duitsers. Zelf sprak hij er nooit over en weigerde ook elke vorm van erkenning. De docu 'Leendert Overduin, het geweten van een stad', gaat over het uitgebreide netwerk van de predikant, waardoor hij erin slaagde honderden Joden te behoeden voor transport naar Duitsland. Zeker de helft van de Enschedese Joden werd op die manier gered. De 1200 mensen die Overduin heeft geholpen, overleefden de oorlog.

Voorafgaand aan de razziaherdenking kreeg Uri Elzur een rondleiding door Enschede van Willy Berends. Zo bezochten ze het huis aan de Emmastraat waar zijn opa heeft gewoond. Elzur kreeg vorig jaar via familieleden weet van de documentaire.

"Mijn Nederlands is niet zo goed, dus ik keek telkens dertig seconden en ging de tekst daarna via Google Translate vertalen", vertelt Elzur. "Toen ik het verhaal begreep dacht ik: ongelofelijk."

Hij vroeg de makers om de docu ook in het Engels uit te brengen. "Onze hoop is dat dit verhaal nu wereldwijd bekend wordt", zegt Elzur. Na de rondleiding door Enschede woont hij de razziaherdenking bij de Joodse synagoge bij.

Hij is er sprakeloos van. "Het is een heel emotionele dag. Tijdens de ceremonie en ook daarna, omdat we beseffen hoe gelukkig we zijn. We zijn op deze wereld dankzij dominee Overduin, die mensen die hij niet eens kende redde. Daar heb ik geen woorden voor."

Tijdens de herdenking houdt de 89-jarige Bert Woudstra een toespraak. Zijn vader, Frits Woudstra, werd op 13 september 1941 opgepakt nadat een telefoonkabel van de Wehrmacht werd doorgeknipt. De Duitsers waren daar zo woedend over, dat 105 Joodse mannen in Twente werden opgepakt, zijn samengedreven in een gymzaal en daarna op de trein zijn gezet naar concentratiekamp Mauthausen.

Geen van de 105 mannen overleeft het. Het gaat de geschiedenisboeken in als de Twentse razzia. Leerlingen van de Prinseschool lezen tijdens de herdenking de namen voor van alle 105 omgekomen Joodse mannen.