Nieuws

Zwolse deelnemers Atlantic Challenge roeien vóór en dóór de plastic soep

De twee Zwolse docenten die dit jaar meedoen aan de Atlantic Challenge, een roeirace van vijfduizend kilometer van de Canarische Eilanden naar Antigua, doen dat ook voor het goede doel. Ze zamelen geld in voor The Ocean Movement, een Nederlandse vrijwilligersorganisatie die onder leiding van een aantal marinebiologen onderzoek doet naar de aanwezigheid van micro- en nanoplastics in de Noordwest-Europese oceanen en zeeën.
"We willen met de race zo'n 40.000 euro inzamelen", zegt Aidan Scherpbier, die samen met vriend en compagnon Tristan Sim op 12 december in een speciale oceaanroeier aan de oversteek over de Atlantische oceaan begint. Een zware roeirace over een afstand van vijfduizend kilometer, die zo'n veertig tot zestig dagen duurt. Ze roeien daarmee niet alleen voor, maar ook letterlijk dóór de plastic soep, want ook de Atlantische Oceaan is al flink vervuild met nauwelijks zichtbare micro plastic vervuiling.
"We organiseren inmiddels regelmatig lezingen, lessen op scholen en cleanup-acties waarin we mensen bewust maken van de plastic-soepproblematiek", zegt Scherpbier. "We proberen als docenten natuurlijk vooral jongeren te bereiken. Niet alleen door het verhaal te vertellen, maar ook door ze in actie te krijgen om er wat aan te gaan doen."

Goed doel

Directeur Maarten Erich van The Ocean Movement is blij met de aandacht die de twee Zwollenaren aan zijn vrijwilligersorganisatie besteden. "Ik vind het heel bijzonder dat ze ons hebben uitgekozen. Ze staan aan de vooravond van een hele zware uitdaging. Ik vind het een eer dat ze die race mede voor onze organisatie gaan varen. Het is de eerste keer dat deelnemers aan de race zich op deze manier voor onze organisatie inzetten."
"We werken zelf met onze organisatie heel hard aan bewustwording bij mensen. Bewustwording van de schoonheid van de natuur, maar vooral ook bewustwording van de schade en de afbraak die we door het gebruik van plastic aan diezelfde natuur toebrengen", zegt Erich.

Bewustwording en activatie

"We nemen mensen mee op onze zeiltochten om ze de schoonheid van het varen op oceanen en zeeën te laten ervaren. Ze voelen, ruiken en zien in de strijd met de elementen hoe mooi het is."
De schoonheid van de natuur ervaren om te strijden tegen de plastic soep
De schoonheid van de natuur ervaren om te strijden tegen de plastic soep © Marielle Beumer Rtvoost
"Tegelijkertijd gebruiken we diezelfde tocht om ze op de bedreiging van de plastic vervuiling te wijzen. Onze marinebiologen onderzoeken samen met de mensen die vrijwillig meevaren hoeveel nano- en microplastics er in het oppervlakte water zitten", legt Erich uit.
"We noemen dat het toepassen van 'Citizen Science', oftewel burgerwetenschap. Met als doel om mensen te informeren en daardoor ook te motiveren om wat aan de plastic soep problematiek te doen. Aan boord werken we met een speciaal net, een zogenoemde Matatrawl. Daarmee kunnen de vrijwilligers die meevaren nano- en microplastics uit het oppervlaktewater halen voor onderzoek."
Vrijwilligers halen de "Mantatrawl" binnen boord
Vrijwilligers halen de "Mantatrawl" binnen boord © The Ocean Movement, fotograaf Marieke den Ouden

Nano- en microplastics

"Op die manier kunnen we berekenen hoeveel nano- en microplastics er per vierkante kilometer in het water drijven. Die data verzamelen we en stellen we openlijk beschikbaar op onze website. Op die manier kunnen mensen met eigen ogen zien en ervaren wat we doen en wat er aan de hand is. Hopelijk kunnen we ze op die manier motiveren om zelf in actie te komen."
"We willen particulieren, organisaties en bedrijven stimuleren om zelf maatregelen in gang te zetten tegen de plastic vervuiling", zegt Erich, die hoopt dat de sponsortocht van de Zwolse docenten geld opbrengt om straks meer onderzoeksreizen te kunnen organiseren.
Onderzoek naar minuscule nano en micro plastics
Onderzoek naar minuscule nano en micro plastics © The Ocean Movement, fotograag Marieke den Ouden

Onderzoek marinebiologen

Door zulke reizen ontstaat geleidelijk aan een beter en groter beeld van de vervuiling in de oceanen en zeeën. "We hebben al onderzoeksgegevens uit onder meer Noorwegen, Schotland, Scandinavië en natuurlijk Nederland. Helaas hebben we in onze eigen Waddenzee zelfs de op één na grootste vervuiling met micro- en nanoplastics van Noord West Europa aangetroffen."
"We hebben daar een concentratie van 200.000 stukjes microplastic per vierkante kilometer gevonden", aldus Erich. "Het spreekt voor zich dat die vervuiling grote gevolgen voor het milieu heeft. Uiteindelijk komen die micro plastics via de kringloop niet alleen in de dieren, maar dus ook in de mens terecht."
Het is volgens hem een situatie waar niet veel tegen te doen is. "We hebben geen technische mogelijkheden om die kleine nano- en microplastics uit het water te halen. De enige manier om te voorkomen dat ze in het milieu terechtkomen, is het gebruik van plastic wereldwijd fors minderen", zegt de marinebioloog.
"Dat is een bewustwordingsproces van jaren en zal stap voor stap meer vorm moeten krijgen. Via onze organisatie hebben we al een aantal kleinere projecten mede in gang gezet."
Zeiltochten met als doel onderzoek naar nano- en microplastics
Zeiltochten met als doel onderzoek naar nano- en microplastics © The Ocean Movement , fotograaf Marieke den Ouden

Plastic Peuken Collectief

"Zo werken we al een paar jaar nauw samen met "Straw by Straw", een organisatie die strijd tegen het gebruik van plastic rietjes. Gelukkig is het gebruik ervan inmiddels verboden."
Maar ook de samenwerking en steun aan "Het Plastic Peuken Collectief", waaraan inmiddels zo'n 22 gemeenten jaarlijks meedoen, is een goed voorbeeld. Het collectief organiseert opruimacties voor de sigaretten filters die nog steeds achteloos weggegooid worden.
Erich legt uit: "In die sigarettenfilters zitten chemische stoffen, die in de natuur afbreken tot microplastics. Veel mensen weten dat niet. En daar moet absoluut meer aandacht voor komen. Want nano- en microplastics zitten in heel veel producten waarvan mensen geen weet hebben. Bijvoorbeeld ook in cosmetica en tandpasta. Zelfs de korreltjes op de groene kant van een schuursponsje of de vezels van een synthetische trui die je wast komen uiteindelijk als micro plastics in ons milieu terecht en vormen een onomkeerbare bron van vervuiling."
Team Migaloo in actie voor goede doel
Team Migaloo in actie voor goede doel © Team Migaloo

Minder plastic verpakkingen

De grootste winst in de totale plasticreductie in Nederland kan volgens de organisatie behaald worden met het minderen van plastic verpakkingen. Vooral het vermijden van overbodige en dubbele verpakkingen, verdient meer aandacht. Nederland gaat er volgens Erich prat op dat 50 procent van de plastic afvalberg gerecycled word. In werkelijkheid is dat volgens hem 30 procent.
"We nemen op de zeiltochten ook vertegenwoordigers van bedrijven mee om ze te stimuleren om meer te doen aan de plasticreductie binnen hun organisatie en productieproces.
Maar de focus ligt ook op de jeugd. Samen met team Migaloo start The Ocean Movement op 14 oktober een klassenchallenge. Daarin worden schoolklassen uitgedaagd om zoveel mogelijk plastic te verzamelen en geld in te zamelen voor de strijd tegen de plastic soep.
Er zijn prijzen te winnen en de klas die het meeste inzamelt kan straks na de roeirace rekenen op een bezoek van de roeiers, die hun ervaringen na de Atlantic Challenge graag delen met de jongeren.
"Tijdens de race gaat er ook apparatuur mee aan boord om watermonsters op de Atlantische Oceaan te nemen", zegt Aidan Scherpbier. "Zodat we watermonsters kunnen nemen voor onderzoek waardoor er een beter beeld ontstaat van de aanwezigheid van micro- en nanoplastics in de Atlantische Oceaan."

Burgerwetenschap

"Wij zijn blij met de steun die we van team Migaloo ontvangen", zegt Erich. "Bewustwording en activatie, daar gaat het om."
Het nieuwste project van de Ocean Movement dat binnenkort van start gaat is een project waarbij het burgeronderzoek naar de nano- en microplastics in zoet water wordt gedaan.
"We publiceren binnenkort een plan voor het maken van een eenvoudig meetapparaat dat mensen zelf kunnen maken en achter hun SUP, hun Stand Up Paddleboard, kunnen hangen", vertelt de marinebioloog enthousiast.
"Het moet een leuk en leerzaam project worden, wat mensen hopelijk zal stimuleren om mee te doen aan ons burgeronderzoek. Zelf aan de slag gaan in de strijd tegen de plastic vervuiling van ons oppervlaktewater, daar gaat het om."
RTV Oost volgt de twee Zwolse roeiers, die onder de naam Team Migaloo meedoen aan de Atlantic Challenge 2021, voor en tijdens de oceaan-roeirace. Bekijk alle verhalen in de online special.

Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie? Tip de redactie via WhatsApp of via de mail.