Eindigen schapen van Overijsselse kuddes als shoarma? "We hebben structureel geld nodig"

Overijssel kent vijf 'gescheperde schaapkuddes', dat wil zeggen: rondtrekkende kuddes met een herder. Die zijn niet alleen cultureel erfgoed, maar ook belangrijk bij het onderhoud van natuurgebieden. Zoals het hoogveen bij Haaksbergen.

Maar schaapskuddes kunnen niet rondkomen van de begrazingsvergoeding alleen, becijferde de universiteit van Wageningen jaren geleden al. Gemiddeld komen de kuddes zeker 30.000 euro per jaar te kort. Reden voor de provinciale politiek om dat bedrag bij te leggen, vier jaar lang.

Maar eind dit jaar loopt die regeling dus af. En daar bovenop komt dat ook de vaste bijdrage van Staatsbosbeheer eindigt. Daarmee staat de toekomst van de schaapskuddes serieus op de tocht.

Hij wil niet dreigen, hield voorzitter van Stichting Schaapskudde Haaksbergen, Toon Tankink, de provinciale politiek eerder deze maand al voor. "Maar zonder financiële steun van de provincie is het voor de Schaapskudde Haaksbergen acuut afgelopen."

De politici leken wel gevoelig voor de onheilspellende woorden van Tankink, en andere insprekers. De Statenleden noemden de kuddes in hun reacties 'belangrijk', 'noodzakelijk' zelfs. Maar Overijssel moet op de centen letten, en dus is het keuzes maken. Redding van de schaapskuddes is geen uitgemaakte zaak.

Gedeputeerde Gert Harm ten Bolscher maakte dat ook duidelijk. Binnen de geldpotjes die hij beheert, zit verlenging van de subsidie er niet in. "Ik zie geen ruimte om de aanvulling door te zetten; u weet hoe de situatie van de provincie op dit moment is. Ja, of je moet andere dingen niét meer doen..."

"Er is mogelijk nog wat ruimte in de begroting", zei Ten Bolscher, doelend op de paar miljoen euro die wél beschikbaar is, dankzij een meevaller vanuit het Rijk. "Maar daar gaat ú over." Bovendien gaat dat om eenmalig geld, terwijl de kuddes om een jaarlijkse bijdrage vragen.

"Wat we nodig hebben is structuur", zegt Tankink. Ja, zijn kudde heeft wel wat alternatieve inkomstenbronnen, zoals de jaarlijkse lammetjesdag. "Maar dat blijft lapwerk. Als kudde hebben we namelijk een jaarlijks fokbeleid; de schapen zijn nu allemaal drachtig." Dat maakt de situatie mogelijk extra schrijnend. "Drachtige schapen naar een slachthuis brengen? Daar zit niemand op te wachten.”

Voormalig dierenarts Tankink is al twintig jaar betrokken bij de Haaksbergse schaapskudde. Trots laat hij de kudde met schapen (en een paar geiten) zien. De dieren staan rustig te grazen in het hoogveen, terwijl herder Katarina samen met haar honden uitkijkt over het landschap.

De schaapskuddes spelen een belangrijke rol in het onderhoud van de natuurgebieden, vertelt Tankink. Door gras en berkentwijgjes te eten uit de hei, voorkomen de schapen een uitbreiding van het bos, en geven ze de heidestruiken de kans om te groeien. Dat werk kan volgens Tankink niet overgenomen worden door zoiets als landbouwmachines. “Die zakken weg in het veen. En met de hand de berken eruit trekken, dat is niet te doen.”

Ten Bolscher ziet die meerwaarde ook, zegt hij. "Tegelijkertijd: begrazing door schapen met een hek eromheen voldoet ook aan de normen." De schaapskudde in Haaksbergen moet net als de vier andere gescheperde schaapskuddes in Overijssel dus hopen dat Provinciale Staten de meerwaarde zien, en er extra geld voor uittrekken. Daarover besluiten ze volgende maand.

En als dat niet gebeurt? "Dan slaap ik daar heel lang, heel slecht van”, zegt Tankink. Zoals hij ook tegen de Statenleden zei: "Als we de deur dicht moeten doen, moet je schapen kwijt zien te raken. Dan wordt het shoarma, of iets anders." En de schaapskooi aan de Schapendrift in Haaksbergen? "Dat wordt dan een van de caravanstallingen. Daar zit toch ook niemand op te wachten.”