Nieuws

"Geen makkelijke historie", boek over het zware boerenbestaan in Noordwest Overijssel

Verhalen levend houden. Dat is de missie van Henk de Zeeuw uit Sint Jansklooster. De voormalig landbouwsocioloog werkte jarenlang aan een boek over het wel en wee van de boerenbevolking in het zogeheten Land van Vollenhove. Daarvoor dook hij de archieven in en sprak hij met boeren en inwoners uit zijn omgeving. "Nu zie je hier grote boerenbedrijven, maar terug in de tijd hadden boeren vaak een armoedig bestaan."
Wie denkt aan de regio Noordwest Overijssel, denkt al snel aan pittoreske vaardorpjes en de natuur van Nationaal Park Weerribben-Wieden. Maar de boeren hebben altijd een grote rol gespeeld in de ontwikkeling van dit gebied. Het boek ‘Boeren tussen riet, turf en adel. Duizend jaar Land van Vollenhove’ vertelt hun verhaal.
Wat vindt de auteur zelf van het resultaat? En hoe wordt het ontvangen door de kenners?

Evert van Benthem

Henk de Zeeuw ging als landbouwsocioloog de hele wereld over. Twintig jaar geleden kwam hij met zijn gezin bij toeval in het Land van Vollenhove terecht. "We woonden in Wageningen en omgeving, reden regelmatig naar familie in Bergum (Friesland). We maakten vaker een ommetje en stopten dit keer bij de zuivelboerderij van tweevoudig Elfstedentochtwinnaar Evert van Benthem. Toen zagen we dat de boerderij ernaast te koop stond..."
Zo waren ze korte tijd de buren van Van Benthem. "Niet lang hoor, hij was op dat moment al bezig met zijn verhuizing naar Canada."

Nieuwsgierig

De gloednieuwe inwoner keek zijn ogen uit in deze totaal andere omgeving. "Het begon met nieuwsgierigheid. Wat was dit voor streek?" Daarop bezocht hij het museum in het naastgelegen Vollenhove. "Het accent lag heel erg op de adel, de steden, de havezaten. Het verbaasde me dat er weinig te vinden was over vroegere ontginningen, de verveningen, strijd met het water en de wijze waarop landbouw bedreven werd in verschillende perioden. Dat kon ik niet hebben met mijn achtergrond, daar moest wat aan gebeuren!"
Hij maakte aantekeningen. "Van het één komt het ander. Via via verzamelde ik foto's en verhalen. Veel mensen uit de regio droegen aan dit boek bij. Voor je het weet heb je 300 pagina's."
Ik wil dat inwoners trots zijn op hun gebied en kennis erover vergroten
Henk de Zeeuw, auteur ‘Boeren tussen riet, turf en adel. Duizend jaar Land van Vollenhove’
Henk de Zeeuw voor zijn boerderij aan de Leeuwte, daarnaast de voormalige woning van Evert van Benthem
Henk de Zeeuw voor zijn boerderij aan de Leeuwte, daarnaast de voormalige woning van Evert van Benthem © RTV Oost / Janine Renes

Herinneringen

De presentatie van het eindresultaat vond plaats in natuurboerderij 'Weidevol' bij Zwartsluis. Martin van der Linde, historicus van de IJsselacademie (Zwolle) leidde de middag. "Henk vroeg mij een tijd geleden of ik mee wilde lezen. Dat had ik al toegezegd, toen hij mij een usb-stick gaf met een bestand van 300 pagina's! Een flinke kluif om tussendoor te lezen."
Hij voorspelt dat de informatie veel herinneringen op zal roepen bij inwoners van de streek. "Tegelijkertijd zal het helpen hun eigen leefomgeving beter te begrijpen." Ook een andere historicus, Jos Mooijweer van historisch Centrum Overijssel (Zwolle), is erg te spreken over het boek. "Een van de beste die ik in jaren onder ogen kreeg. Het levert een belangrijke bijdrage."
Dit is unieke informatie, welke anders verloren was gegaan met de tijd
Jos Mooijweer, historicus Historisch Centrum Overijssel

'Gebied komt tot leven'

Aan de uitgave van het boek werd financiële steun verleend door het Alfa Omega fonds, Gemeente Steenwijkerland, het Prins Bernhard Cultuurfonds in Overijssel en Stichting Nationaal Park Weerribben-Wieden. Wethouder van de gemeente Steenwijkerland Marcel Scheringa mocht het eerste exemplaar in ontvangst nemen.
Scheringa: "Ik hou niet zo van droge kost, maar toen ik het manuscript las kwam het gebied tot leven. Dat is echt een verdienste".
Het boek werd tijdens de presentatie aangeboden aan Marcel Scheringa, wethouder van Steenwijkerland
Het boek werd tijdens de presentatie aangeboden aan Marcel Scheringa, wethouder van Steenwijkerland © RTV Oost / Janine Renes

Discussie

De schrijver hoopt dat zijn onderzoek een bijdrage kan leveren aan de huidige discussie over hoe het verder moet in het gebied. Albert Jan Maat, oud-voorzitter van de Land- en Tuinbouworganisatie Nederland, haakt daarop in. "Er is net een bijeenkomst geweest in Steenwijk, waaruit bleek dat er nog wel wat te doen valt om ervoor te zorgen dat inwoners trots worden op hun leefomgeving."
De verklaring voor de onrust is te vinden in de historie van de streek. "Hier werd turf gegraven door de inwoners. Echter, de opbrengst ging naar Amsterdam."
Laten we eerlijk zijn, het natuurbeleid wordt nog steeds bepaald vanuit een landhuis in het Gooi
Albert Jan Maat, oud-voorzitter LTO Nederland
Lees meer:
"Dit boek laat zien hoe belangrijk inwoners zelf; boeren, turfstekers, rietsnijders en punterbouwers, zijn voor wat het park nu is", concludeert de oud-voorzitter. "Wat zou het goed zijn als zij weer de bepalende factor worden. Als niet alleen natuur van belang is, maar ook degenen die daarin werken."
Hij noemt een aantal succesverhalen. "We hebben met de vissers 'De Wiedenvis' opgericht en direct is er meer vraag naar vis. De rivierkreeft uit deze regio wordt geserveerd bij restaurant De Librije in Zwolle. Het kan wel."

Grote uitdagingen

Harold Viscaal, directeur Stichting en Nationaal Park Weerribben-Wieden is het daar roerend mee eens. Hij vindt ‘Boeren tussen riet, turf en adel' dan ook een belangrijke toevoeging. "Het is cruciaal dat je het historisch perspectief kent. De discussie over waar het gebied voor moet worden gebruikt, zien we nu weer terug."
Viscaal wil met zijn stichting in dialoog gaan met inwoners. "Het gaat om hun verhaal, dit boek is daarvoor een pleidooi. Er liggen grote uitdagingen. We willen een gezonde toekomst voor de landbouw, duurzaam toerisme vormgeven. Toerisme dat geen druk geeft op de leefbaarheid."

Database

In de laatste hoofdstukken gaat De Zeeuw dieper in op de verschuiving van de boer naar natuur. "Niet alleen vroeger hadden de boeren het moeilijk, ze rijden niet voor niets naar Den Haag. Ze hebben een toekomst in het gebied, maar dan moet het beleid veranderen. Help actief om de overgang te maken naar natuurvriendelijke landbouw."
De auteur krijgt meteen al de uitnodiging om vrijwilliger te worden in het Nationaal Park. Eerst is hij druk met het oprichten van een database. "Er zijn hier ontzettend veel oude boerderijen die behouden moeten blijven. Daarom doen we met een werkgroep onderzoek. Nee, er zijn geen plannen voor nóg een boek. Maar wie weet!"

Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie? Tip de redactie via WhatsApp of via de mail.