Nieuws

Herdenking rampjaar 1672: "Overijssel kende de reputatie van Bommen Berend van eerdere inval"

Op 1 juni 1672 viel de bisschop van Münster, ook bekend als Bommen Berend, de provincie Overijssel binnen om de hele provincie in betrekkelijk kort tijd te veroveren. Volgend jaar staat op diezelfde datum 350 jaar later de IJsselacademie in Zwolle stil bij dat rampjaar.
"Het hele land werd overvallen destijds", weet Martin van der Linde van de IJsselacademie. "Ook de Fransen, de Engelsen en het leger van de bisschop van Keulen vielen het land binnen, elk in een eigen gebied. De bisschop van Münster nam het oosten voor zijn rekening."

Hernieuwde kennismaking

Op 1 juni 1672 staat Bommen Berend in Overdinkel op Nederlandse bodem. Nog diezelfde dag verovert hij Oldenzaal, Enschede en andere grote delen van Twente. Een hernieuwde kennismaking met Bommen Berend is een feit, want in 1665-1666 was hij de provincie ook al eens binnengevallen en werd er veel verbrand en vernietigd. "Overijssel kende de reputatie van Bommen Berend dus al van eerdere inval", zegt Van der Linde.
"Op 20 juni in datzelfde jaar wordt Deventer belegerd door de Münsterse troepen", weet Van der Linde uit de geschiedschrijving. "Enkele dagen later geeft de stad zich over. Zwolle en Kampen volgen kort daarna. Deventer verzette zich nog wel een paar dagen en toen kozen Zwolle en Kampen eieren voor hun geld door zich direct over te geven."
Deventer verzette zich nog wel een paar dagen en toen kozen Zwolle en Kampen eieren voor hun geld door zich direct over te geven
Martin van der Linde, IJsselacademie
Huis te Brecklenkamp, zoals de havezate in de buurtschap Breklenkamp aan de Duitse grens officieel heet, neemt een speciale rol in tijdens het rampjaar. De familie Bentinck was destijds woonachtig in de havezathe. Als goed katholiek werd de heer des huizes, Gerard Adolf Bentinck, door Bommen Berend gepromoveerd tot stadhouder van Overijssel en drost van Vollenhove. Hij bewerkstelligde de overgave van Zwolle en speelde een rol bij de capitulatie van de Ridderschap van Overijssel.

Stadsrechten Blokzijl

Blokzijl was in die periode een verhaal apart. "Met behulp van de Friese troepen slaagde de bevolking van Blokzijl als enige plaats in de provincie erin om de troepen van Bommen Berend te verdrijven. Als beloning kreeg Blokzijl daar stadsrechten voor, maar die werden een paar jaar later weer afgenomen. Toch viert Blokzijl volgend jaar dat het 350 jaar stadsrechten heeft", zegt Van der Linde.
De bezetting van Overijssel door het leger van Bommen Berend zou bijna twee jaar, tot april 1674 duren. Op 14 april wordt Ommen bevrijd en ruim een week later sluit De Republiek sluit vrede met Bommen Berend De provincie is dan tot op het bot geruïneerd.
De bezetters roofden bij hun terugtocht vanuit het noorden stad en land leeg
Martin van der Linde, IJsselacademie
"Financieel heeft de bezetting Overijssel een grote financiële slag opgeleverd", zegt Van der Linde. "Bommen Berend liet gemeenten enorme geldbedragen betalen. De bezetters roofden bij hun terugtocht vanuit het noorden stad en land leeg. Overijssel gold na hun vertrek als een verarmde, ja tot op het bot geruïneerde provincie."

Weer terug bij af

Ook de katholieken waren weer terug bij af toen de bisschop van Münster het land uit was. "Bommen Berend, zelf overtuigd katholiek, had de katholieken hun kerk en hun geloof weer teruggegeven. Voor zijn komst hadden die niets te vertellen en in de praktijk betekende de bezetting dat de katholieken uit hun schuilkerken mochten komen. Na zijn vertrek was alles weer bij het oude en werden ze weer terug naar de schuilkerken gestuurd.
De IJsselacademie heeft zich speciaal gericht op Bommen Berend en Overijssel, hoewel het rampjaar 1672 het hele land betrof. "Er is landelijk veel meer aandacht voor wat er aan de andere kant van de waterlinies gebeurde. Daarom richten wij ons specifiek op dit landsdeel", zegt Martin van der Linde van de IJsselacademie. Op een nader te bepalen locatie houdt de IJsselacademie op 1 juni, de dag dat Bommend Berend 350 jaar geleden met zijn leger Overijssel binnenviel, een Rampjaarfestival met de start van een toertocht door de provincie, de lancering van de podcastserie Bommen Berend in Overijssel, diverse lezingen en muziek.

Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie? Tip de redactie via WhatsApp of via de mail.