Nieuws
VIDEO | Eén zoon verloren, de ander verdacht: ouders over 'bizarre situatie' woningbrand Nieuwleusen
30 december 2021, 07:00 • 10 minuten leestijd
Het leven van Freddie en Henriët van der Veen uit Nieuwleusen belandde in een regelrechte rollercoaster, toen bij een woningbrand hun ene zoon Cézary om het leven kwam en hun andere zoon Sven zich voor de rechter moest verantwoorden. Hij werd ervan verdacht de brand te hebben aangestoken. Dit jaar werd Sven tot tweemaal toe vrijgesproken. De ouders doen tegenover RTV Oost voor het eerst uitgebreid en eenmalig hun verhaal.
Er is een leven van voor en ná die spraakmakende brand. Het was in de zomer van 2019 dat vlammen de twee-onder-een-kapper, midden in een modale wijk aan de rand van het dorp, deels in de as legden.
Het leek een fraaie zomerdag zoals zovelen. 's Middags werd er nieuw straatwerk rond de woning aangelegd. En zoals dat zo vaak gebeurt op het platteland: alles en iedereen stak de handen uit de mouwen en na afloop werd er gezellig gezamenlijk gegeten.
Zoete inval
Cézary wilde thuisblijven. Na een enerverend avondje ervoor wilde hij het die zaterdagavond even wat rustiger aan doen. Al liet hij zich door een oom en tante, die vlakbij wonen en met wie hij een bijzondere band had, overhalen die avond ook even langs te komen. Zijn ouders waren er al.
Voor jongste zoon Sven was het een bijzondere avond: hij ging met zijn vrienden voor het eerst stappen buiten Nieuwleusen. Met de bus naar Zaal Dijk in Lemele. En zoals altijd is het na afloop weer een gezellige zoete inval in huize Van der Veen. Samen nog een biertje in de garage, de enige plek waar in het huis mag worden gerookt.
Sven heeft genoten van zijn avondje uit en wil met zijn maatjes nog frituren. "Normaal gesproken geen probleem, maar het was intussen een uurtje of drie", zegt vader Freddie. "Vond-ie natuurlijk niet leuk, maar nadat we het er even over hadden gehad, legde hij er zich bij neer." Op dat moment ligt Cézary al op één oor op z'n zolderkamer.
Kabaal
Een paar uur later worden ouders Freddie en Henriët opgeschrikt door kabaal. Buren hebben rook uit de zolder zien opstijgen en zien kans via de deur van de garage ('die waren we vergeten op slot te doen') het huis binnen te dringen. Roepend onderaan de trap slaan ze alarm. "Aanvankelijk kon ik niet eens wat ontdekken", zegt Freddie met een brok in zijn keel. "Maar toen ik naar de zolder wilde, ging dat al niet eens meer. Het was zwart van de rook en de hitte was ondraaglijk."
De Nieuwleusenaar, in het dagelijks leven internationaal vrachtwagenchauffeur, trommelt meteen zijn echtgenote uit bed. Geëmotioneerd: "Ik heb nog een tweede keer geprobeerd naar boven te gaan, maar dat was gewoon niet te doen."
Lichaam gevonden
Beiden vluchten naar buiten en moeten lijdzaam toezien hoe de brandweer z'n werk doet. Ervan uitgaande dat hun beide zonen zijn achtergebleven op zolder, waar de vlammen intussen om zich heen grijpen. "Het lichaam van Cézary werd al vrij snel gevonden. We waren ervan overtuigd dat ook Sven het niet had overleefd."
In onderstaande video blikken Freddie en Henriët terug op die bewuste avond, hun verloren zoon Cézary en het strafrechtelijke onderzoek tegen hun andere zoon, Sven:
'Absolute hel'
Een kleine drie uur verkeren de ouders in de veronderstelling dat hun beide zonen zijn omgekomen. In de tussentijd halen brandweerlieden het huis overhoop. Op zoek naar Sven. Maar taal noch teken.
Freddie: "Ze konden geen enkel spoor van hem vinden en vermoedden daarom dat hij niet meer thuis was. Voor ons stond echter vast: Sven zou nooit het huis uit gaan zonder ons te waarschuwen. Hij moest dus nog binnen zijn en had het niet overleefd. Het duurde een paar uur, maar voelde als een eeuwigheid. Het was een absolute hel."
Maar enkele uren later meldt Sven zich bij de politielinten. Totaal verdwaasd, stinkend naar rook en onder de roetvegen. "We waren uiteraard enorm opgelucht, maar mochten Sven niet eens zien. Pas uren later konden we hem in de armen sluiten, op het politiebureau in Zwolle. Daar hebben we hem verteld dat Cézary de brand niet had overleefd. Je kunt nagaan hoe enorm emotioneel het eraan toeging."
Verdachte brandstichting
Later volgt de nieuwe grote tegenslag. "We hoorden dat justitie Sven ervan verdacht dat hij de brand had aangestoken. Op dat moment was nog totaal onduidelijk waar ze dat op baseerden."
Politie en justitie kwamen volgens de ouders niet tot die conclusie na forensisch sporenonderzoek, maar blijkbaar vonden ze het gedrag van Sven dusdanig verdacht dat ze ervan uit gingen dat er dan wel opzet in het spel moest zijn geweest. "Terwijl die jongen dus gewond was geraakt door de brand, werd hij niet eens medisch verzorgd maar meteen naar het politiebureau afgevoerd."
Zijn ouders: "Het verblijf in het arrestantencomplex in Borne was voor hem een traumatische ervaring. In de tussentijd werden we bij hem weggehouden. Later werd hij overgebracht naar het huis van bewaring in Veenhuizen. Daar hadden ze gelukkig meer begrip voor zijn situatie. Vonden ze zelfs dat hij totaal niet achter de tralies hoorde. Daar maakten ze zich vanwege zijn psychische gesteldheid grote zorgen om hem. Ze vonden dat hij maar op één plek thuis hoorde: bij zijn ouders."
Afgeluisterd
Justitie dacht daar anders over. Er werd een groot rechercheteam op de zaak gezet. Moeder Henriët: "Dan werden we dus als ouders een hele dag lang verhoord. Terwijl we op dat moment nog compleet in shock waren. Absoluut traumatisch was dat. Naderhand hoorden we dat we zijn afgeluisterd toen Svens eerste advocaat met ons in gesprek was. En toen we tijdelijk in een zomerhuisje woonden, is er afluisterapparatuur in onze auto geïnstalleerd. Zaken die we later allemaal in het dossier terug konden lezen. Tot onze grote verbijstering."
Hun advocaat in hoger beroep Mariska Pekkeriet-Bischop bevestigt dit: "Gesprekken tussen advocaten en hun cliënten zijn normaal gesproken vertrouwelijk, maar cruciaal verschil is natuurlijk dat de ouders in deze zaak geen cliënt waren van deze advocaat. Dat neemt niet weg dat ik het heel verregaand vind hoe justitie hier te werk is gegaan."
Lichaam in beslag genomen
De ouders zijn tot op de dag van vandaag met name hevig verontwaardigd over het justitieoptreden vlak voor de uitvaart. "We hadden net met z'n drietjes afscheid genomen van Cézary. Voor de uitvaartdienst zou het deksel op de kist gaan, maar we hadden mensen nog wel de gelegenheid geboden om persoonlijk afscheid van hem te nemen. Nadat we na afloop bij de aula naar buiten liepen en in de auto gingen zitten, werd er op het raampje gebonsd. 'We nemen uw zoon mee', kregen we te horen. 'Welke zoon?' dachten we nog. Maar het bleek om Cézary te gaan."
"De reden hebben we nooit te horen gekregen, maar we vermoeden dat justitie nader onderzoek wilde doen naar de doodsoorzaak. Of er wellicht sprake was van moord. Terwijl eerder al was vastgesteld dat Cézary was overleden aan koolmonoxidevergiftiging. Dat optreden van justitie vinden we nog altijd buitensporig en de manier waarop het is gebeurd totaal ongepast."
Vrijspraak
Het Openbaar Ministerie daagde Sven uiteindelijk voor de rechter. Hij werd ervan verdacht de hand te hebben gehad in de brand. Voornaamste argumenten: er was op drie plekken in de woning brand ontstaan, terwijl Sven enige tijd werd vermist en zich pas enkele uren na de brand bij de politielinten meldde. Daarbij maakte hij een warrige indruk, was besmeurd en stonk naar rook. Ook verklaarde hij zich weinig meer te kunnen herinneren, zo stelde justitie.
Die drie brandhaarden vragen volgens de ouders echter om enige nuancering. "De brand is ontstaan in de slaapkamer van Sven. De twee andere brandhaarden waren een bijzettafeltje in de woonkamer en een schaal met chocolaatjes in de keuken. Niet zo gek dat op meer plekken brand is ontstaan, aangezien de vonken vanaf zolder naar beneden vielen."
"Waarschijnlijk is dit vuur bij het openen van de voordeur door het huis verspreid. Dat matcht ook met de brandsporen van de schoenen in de hal. En dan zijn er tijdens de brand in totaal zeventien brandweermensen in ons huis geweest, die het vuur kunnen hebben verplaatst."
Geloven in onschuld
Nadat Sven in eerste aanleg wordt vrijgesproken, gaat justitie tot ontsteltenis van de ouders in hoger beroep. Maar ook het gerechtshof is in z'n oordeel klip en klaar: vrijspraak. Een technische oorzaak kan simpelweg niet worden uitgesloten, aldus het Hof.
De ouders hebben van meet af aan onvoorwaardelijk in de onschuld van Sven geloofd. Zijn al die tijd pontificaal achter hem blijven staan. Henriët: "En wij niet alleen. Iedereen die hem kent, weet dat Sven niet tot zoiets in staat is. Dat is ook de reden waarom de gemeenschap hier in Nieuwleusen hem weer helemaal in de armen heeft gesloten. Inclusief de vrienden van Cézary. Iedereen die hem kent, weet: Sven kan dit nooit hebben gedaan."
'Verdachte situatie'
De jongen zelf verklaarde tijdens de verhoren dat hij wakker was geworden van een knal, overal brand zag en zich vanaf dat moment niets meer kan herinneren. Psychologen die hem naderhand onderzochten, rapporteerden dat ze niet de indruk hadden dat de jongen het geheugenverlies veinsde of dat hij zaken verzweeg.
De rechtbank oordeelde tegelijk met de vrijspraak dat de meest prangende vraag onbeantwoord is gebleven: hoe is de brand ontstaan? De rechtbank noemt dat pijnlijk. Niet alleen voor de ouders, maar ook voor Sven zelf.
'Technische oorzaak'
De ouders houden het op een technische oorzaak: waarschijnlijk kortsluiting in een van de apparaten in Svens slaapkamer, zo vermoeden ze. "Daar lag de nodige apparatuur. Zijn mobieltje, maar ook twee wekkers. Twee, want eentje sliep hij soms dwars doorheen."
Vader Freddie: "We vermoeden dat Sven, nadat in zijn slaapkamer brand was uitgebroken, instinctief naar buiten is gevlucht en vervolgens knock-out is gegaan. Dat hij ergens gewond heeft gelegen. Sven heeft ook voortdurend geprobeerd om zich te herinneren wat er is gebeurd. Maar hij weet het simpelweg niet meer."
"Sven heeft het er vreselijk moeilijk mee gehad. En nog steeds. Hij is zijn oudere broer kwijtgeraakt. Als eerbetoon aan Cézary heeft hij een mooie tattoo laten zetten: met daarin allerlei Germaanse tekens verwerkt. De tekens die in het cijfer zes staan geschreven, betekenen broer. De losse tekens zijn de naam van Cézary. Cézary schreef zijn naam ook vaak als '6arie', vandaar."
'Lange weg te gaan'
"Sven is na de brand een ander persoon geworden. Heel gereserveerd. Is gevlucht in zijn studie en stage. Dat gaat hem gelukkig goed af. Knap dat hij er zo langzamerhand toch in slaagt om weer te werken aan zijn toekomst. Al heeft hij tegelijk nog een hele lange weg te gaan."
Dat geldt voor het hele gezin. De vrijspraak door het gerechtshof zien ze als een nieuw startsein. En heel belangrijk: een vorm van rehabilitatie voor Sven. "Ons leven zal nooit meer helemaal zo zijn als voorheen. Daarvoor hebben we teveel meegemaakt."
Juridische nasleep
"Urenlang hebben we in de veronderstelling geleefd dat we onze beide zonen bij de brand waren kwijtgeraakt. Vervolgens deed zich de bizarre situatie voor dat we nog rouwden om het verlies van onze ene zoon, terwijl onze andere zoon ervan werd verdacht dat hij de hand daarin had gehad. En dan die hele juridische nasleep... Met alles wat daarbij kwam kijken: de verhoren, de rechtszaken. Nu er eindelijk vrijspraak is, kunnen we ons richten op onze toekomst."
Ze zijn wat dat betreft vooral ook blij met de opstelling van Univé, de verzekeraar. "Voor Kerst 2019 kregen we al te horen dat alles zou worden vergoed: zowel de schade als de kosten voor de herbouw. Die mensen hebben ons heel veel praktisch regelwerk uit handen genomen."
Blik op toekomst
Nu op de rand van 2022 is het vizier vooral vooruit gericht. "We proberen nu zoveel mogelijk naar de toekomst te kijken. Al gaat dat nog wel met vallen en opstaan. Maar ooit, óóit hopen we ons oude leventje weer zo goed mogelijk op te pikken. En daar zal Cézary altijd deel van blijven uitmaken."
Later vandaag op deze website een uitgebreid portret van Cézary.
Het Openbaar Ministerie heeft de ouders uitgenodigd voor een gesprek. Dat zal op korte termijn plaatsvinden. Volgens een woordvoerster zal in het gesprek worden toegelicht hoe voortschrijdende inzichten in het onderzoek van invloed zijn geweest op de gemaakte keuzes, onder andere met betrekking tot de vrijgave van het lichaam. "Ook de gang van zaken rondom de aanhouding en bejegening van Sven zal worden besproken. Bij de kritiek die in het verhaal wordt geuit, passen wat het OM betreft een aantal belangrijke nuanceringen. Er is op zoveel mogelijk momenten geprobeerd rekening te houden met de bijzondere omstandigheden, waarbij het verdriet van de ouders door iedere betrokkene werd meegewogen. Dat laat helaas onverlet dat er een verdenking was van een zeer ernstig feit, waarbij de rechtbank de beoordelingen van het Openbaar Ministerie zorgvuldig heeft getoetst zoals dat past bij een voorlopige hechtenis."
