NAM-gegevens over oliewinning en afvalwaterinjectie opnieuw niet betrouwbaar

In november 2019 schreef RTV Oost dat 'mijnbouwgegevens zijn gebaseerd op drijfzand'.

De toezichthouder wist destijds te melden dat die fouten waren ontstaan als gevolg van typefouten tijdens de handmatige verwerking van de gegevens. De NAM werd opgedragen om het aanleveren van gegevens te verbeteren.

In januari 2022, ruim twee jaar later, blijkt er nog niets te zijn veranderd. Behalve dan dat de fouten deze keer voort zouden komen uit een verkeerde elektronische meting, zo meldt de NAM.

Hoewel de injectie van afvalwater al sinds afgelopen september stil ligt, is er in oktober 2021 toch nog ruim 44 miljoen liter vervuild afvalwater in de oude gasvelden onder Twente gepompt. Dat blijkt uit de gegevens die voor iedereen zijn in te zien op de website Nlog.nl. Op die website wordt in opdracht van de overheid op een transparante en toegankelijke manier alle data en andere belangwekkende gegevens uit de mijnbouw openbaar gemaakt.

De gegevens worden aangeleverd door de NAM zelf en TNO verwerkt alle data overzichtelijk op de website. De NAM is verplicht diezelfde gegevens ook toe te sturen naar de toezichthouder, die op basis hiervan haar toezicht en controles uitvoert.

In een reactie zegt de woordvoerder van het Staatstoezicht op de Mijnen: "Er heeft in die periode geen injectie plaatsgevonden. SodM heeft NAM opgedragen om de kwaliteitscontrole op de data te verbeteren voordat deze ingevoerd wordt op NLOG. NAM kan nader toelichten wat hier gebeurd is."

Volgens de NAM is het fysiek onmogelijk dat er in oktober afvalwater geïnjecteerd zou zijn. Woordvoerder Hein Dek van de NAM: "Ter voorbereiding op onderhoudsactiviteiten is de oliewinning stilgelegd. Daarom is de waterinjectie op 6 september gestopt, want geen oliewinning betekent geen productiewater. Daarna zijn direct de flowleidingen afgekoppeld, wat injectie onmogelijk maakt."

De reactie van de NAM komt overeen met eigen waarnemingen op de NAM-locaties in Rossum. Tussen september en december heeft het bedrijf onderdelen van de installaties vervangen voor roestvaststalen onderdelen. Dit doet de NAM in de strijd tegen bacterievorming in de leidingen en aanhoudende corrosie problemen.

Volgens de NAM is het loskoppelen van de leidingen ook vastgesteld door een inspecteur van het Staatstoezicht op de Mijnen. Daarmee is vastgesteld dat er fysiek geen afvalwater heeft kunnen stromen.

NAM-woordvoerder Dek: "Begin december is de waterinjectie gestart. Er heeft (in oktober, red.) dus technisch helemaal geen waterinjectie plaats kunnen vinden."

Volgens de NAM is er een fout ontstaan in de meetapparatuur waardoor er wél een melding terecht is gekomen op Nlog.nl. Hein Dek: "Onterecht is een waarde van een elektronisch meetsignaal op Nlog terechtgekomen. We pakken dit op als een verbeterpunt."

Het Staatstoezicht op de Mijnen ervaart deze fout niet als een groot probleem. Ook niet nadat de toezichthouder de NAM eerder al heeft opgedragen om de overdracht van gegevens te verbeteren.

In reactie op een publicatie in november 2019 reageerde Hoofd Ondergrond van SodM Wouter van der Zee ook al op foute gegevens. Van der Zee zei toen dat fouten in die data voor SodM niet van belang zijn, omdat de toezichthouder andere bronnen heeft om de winbedrijven te kunnen controleren. “Voor burgers kan het wel lastig zijn”, zegt het Hoofd Ondergrond van SodM. “Maar het is voor ons niet de enige bron dus wij hebben hierover geen zorgen.”

In november 2019 maakte RTV Oost een korte video waarin wordt uitgelegd wie verantwoordelijk is voor de gegevens uit de mijnbouwsector. Die situatie geldt nu nog:

De stichting Stop Afvalwater Twente (SAT) is opnieuw verbolgen over deze fout. Voorzitter Freddy Mensink: "Eerder al in november 2019 waren het handmatige typefouten en nu is het een elektronische fout. Als we handmatige en nu dus ook elektronische metingen niet meer kunnen vertrouwen, wat dan nog wel?"

De stichting houdt zich al jaren bezig met het afvalwater en de mogelijke gevolgen van het injecteren in de Twentse bodem. Zeven gemeenten in Noordoost-Twente eisen al jaren dat de minister van Economische Zaken de afvalwaterinjectie stillegt en eind december deed ook een meerderheid in de Tweede Kamer die oproep. De voormalig minister van Economische Zaken, Stef Blok heeft daar nooit op gereageerd en de nieuwe staatssecretaris Mijnbouw heeft voor de beantwoording uitstel aangevraagd.

Freddy Mensink van SAT: “De afvalwaterinjectie in Noordoost-Twente sleept zich van incident naar incident en steeds opnieuw krijgt de NAM toestemming zowel van de Minister van EZK als van het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) om weer op te kunnen starten. Het in onvoorstelbaar dat dit zo blijft voortduren. Kunnen we na deze mededeling stellen dat gegevens van de NAM totaal niet betrouwbaar zijn?"

RTV Oost dook dieper in de data van de NAM en constateerde een ander opmerkelijk feit. Volgens de gegevens op diezelfde website Nlog.nl, heeft de oliewinning tussen september en december niet helemaal stilgelegen, zoals de NAM beweert. Vrijwel alle olie-winnende putten in Schoonebeek hebben inderdaad niets geproduceerd in het laatste kwartaal van vorig jaar. Op één put na; Sch1101.

Die olieput, gelegen op 100 meter van de grens met Duitsland, heeft in de maand oktober toch nog 1,6 miljoen liter olie naar de oppervlakte gehaald. Dat blijkt uit de data van deze put, data die dus door de Nederlandse Aardolie Maatschappij zelf zijn aangeleverd.

Volgens de NAM is er opnieuw sprake van een fout, want deze olie is eerder al gewonnen. De woordvoerder geeft de volgende verklaring: "Een bovengrondse tank was op dat moment gevuld met olie. Deze olie is verpompt naar ‘Lingen’ voor raffinage. Omdat het om een hoeveelheid olie ging, is het automatisch zichtbaar op Nlog."

Freddy Mensink kan maar niet begrijpen waarom de injectie nog steeds niet formeel is stopgezet. Het gaat hem niet alleen om de foutieve gegevens, ook het feit dat de NAM al zeker sinds 2014 de vergunningen heeft overschreden zit hem totaal niet lekker. Uit de jaarverslagen van het bedrijf blijkt dat de maximale normen voor de giftige stof tolueen altijd een probleem zijn geweest; het bedrijf heeft vanaf het begin moeite om binnen de vergunde hoeveelheid te blijven.

"Nóg een reden om de vergunning in te trekken, zou je denken tenminste. Als wij burgers ons afval een dag te vroeg aan de straat zetten kunnen we een bekeuring verwachten. Maar een oliemiljardair mag dumpen wat ie wil."

SAT heeft eerder al twee keer een handhavingsverzoek gedaan aan SodM én aan het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Tot op heden is alleen uitstel aangevraagd voor die handhaving. Onderzoeksinstituut Follow the Money schreef al een artikel over de schadelijke gevolgen van illegaal gedogen. "Als overheden illegale praktijken oogluikend toestaan, gaat dat ten koste van het milieu, maar ook van het vertrouwen van burgers in overheden."

De stichting SAT voelt zich gesteund door talloze burgers die met elkaar inmiddels ruim 41 duizend handtekeningen hebben gezet. Allen tegen de afvalwaterinjectie in Twente.

Mensink: "In Den Haag zegt men dat de NAM een nette partij is die de vergunningen netjes naleeft. Maar ze overschrijden de maximale normen voor bepaalde giftige stoffen al sinds 2014 en nu opnieuw blijkt nu dat de gegevens van de NAM totaal niet betrouwbaar zijn. Het is gewoon te gek voor woorden wanneer je kijkt naar de vele calamiteiten die zich het afgelopen jaar allemaal hebben voorgedaan, terwijl er vorige week nog door de NAM, bij monde van directeur Simon Vroemen en geoloog Vincent van Engelen, in een commissievergadering van de gemeente Dinkelland vrolijk wordt verteld dat er nog nooit iets heeft gelekt.”

Freddy Mensink en andere leden van de stichting hebben vanmiddag een gesprek met wethouder Blokhuis van de gemeente Dinkelland.

Robert Jansen van GroenLinks Overijssel heeft vragen gesteld aan de verantwoordelijk gedeputeerde van de provincie.

De Tweede Kamerleden Pieter Omtzigt, Agnes Mulder (CDA) en Suzanne Kröger (GroenLinks) willen van de nieuwe staatssecretaris voor mijnbouw weten waarom hij nog niet heeft ingegrepen. Dat is extra opmerkelijk omdat Hans Vijlbrief in zijn functie als Kamerlid voor D66 in december jongstleden nog meestemde met de Kamermotie om de afvalwaterinjectie stil te leggen.