Nieuws
'Om fraude ontslagen Keolis-medewerkers helpen concurrent bij aanbesteding busvervoer'
Personen die betrokken waren bij het onrechtmatig handelen door Keolis - en daarvoor zijn ontslagen, werken nu voor Qbuzz. Volgens diverse bronnen proberen ze namens dat vervoersbedrijf het busvervoer in de regio IJssel-Vecht in de wacht te slepen. Qbuzz ontkent dit niet. Bedrijfsethicus Wim Dubbink noemt het 'schaamteloos'.
In het voorjaar van 2020 kwam aan het licht dat Keolis frauduleus had gehandeld bij de aankoop van zo'n 250 elektrische bussen van de Chinese bouwer BYD, die waren bestemd voor het busvervoer in grote delen van Overijssel, Gelderland en Flevoland (IJssel-Vecht). Keolis had geheime afspraken gemaakt met BYD, die inhielden dat er geen boetes of rechtszaken zouden volgen als bussen te laat werden geleverd.
Als gevolg daarvan werd Keolis de busconcessie ter waarde van zo'n 900 miljoen euro afgenomen. Keolis erkende schuld, betaalde de provincies een schadevergoeding van 2,9 miljoen euro en ontsloeg in totaal drie medewerkers. Daarmee was het juridische proces voor de provincies afgerond. Later werd zelfs besloten dat Keolis gewoon mocht meedoen in de nieuwe aanbesteding van het busvervoer in IJssel-Vecht. Die procedure loopt momenteel.
'Geen strafbare feiten'
Van de mensen die betrokken waren bij de fraude door Keolis, zouden er volgens meerdere bronnen twee op inhuurbasis voor Qbuzz werken. Qbuzz ontkent dat niet met zoveel woorden. Woordvoerder Arjan van Dijk schrijft dat de directie van Qbuzz verantwoordelijk is voor de inschrijving, en dat die niet bekend is met 'enige strafbaar feiten' van personen: "Naar onze mening zijn mensen onschuldig, totdat zij zijn veroordeeld door een daartoe bevoegde rechtbank."
Naar onze mening zijn mensen onschuldig, totdat zij zijn veroordeeld.
Bedrijfsethicus Wim Dubbink noemt dat argument een drogreden: "Dat je niet juridisch bent veroordeeld, wil niet zeggen dat je moreel goed hebt gehandeld", zegt hij. "Je hebt de wet, maar je spreekt ze aan op hun morele verantwoordelijkheid. Dat ziet er gewoon niet uit. Vergelijk het met Marco Borsato of Ali B. Stel dat die niet worden veroordeeld en vervolgens bij een ander programma gaan werken als coach; dat ziet er toch niet uit?"
Voor dit artikel sprak RTV Oost de afgelopen twee maanden met meerdere bronnen uit- en rond de wereld van het openbaar vervoer. Dit, nadat zich de voorbije maanden een groot aantal en uiteenlopende bronnen meldden met informatie. Dit deden zij op diverse manieren en onafhankelijk van elkaar. Geprobeerd is deze informatie waar mogelijk te verifiëren. Ook zijn de betrokken partijen om een reactie gevraagd. In een enkel geval is dat wel geprobeerd maar niet gelukt.
Hoe Qbuzz het denkt uit te leggen dat betrokkenen bij het ‘vals spel’ door Keolis, zich nu mogelijk met Qbuzz mengen in de nieuwe aanbestedingsprocedure? Volgens Van Dijk is die vraag 'niet relevant', omdat verantwoordelijkheid voor de inschrijving bij de directeur ligt. "De vraag is of de rol die ze spelen bij Qbuzz een grote rol is. En of ze een rol spelen binnen de tender."
In een tweede, schriftelijke reactie schrijft Van Dijk dat er in 2020 - nog voor de fraude van Keolis aan het licht kwam - inderdaad medewerkers van Keolis zijn overgestapt naar Qbuzz, "op functies en rollen die niets met onze tenderactiviteiten te maken hebben." Ook schrijft hij dat die 'betreffende collega’s' geen lid geweest [zijn] van het team dat zich bezig hield met de inschrijving voor het busvervoer in de regio IJssel-Vecht.
Geen ontkenning
Maar een concreet antwoord over eventuele betrokkenheid van 'besmette' oud-medewerkers van Keolis die ná de fraudeleuze handelingen bij Keolis voor Qbuzz zijn gaan werken - al dan niet via zzp- of inhuurconstructies - blijft onbeantwoord. In de tweevoudige reactie van Qbuzz staat geen duidelijke, ondubbelzinnige ontkenning dat medewerkers op welke manier dan ook betrokken zijn bij de aanbesteding.
'Personen niet uitsluiten'
Van Dijk sluit zijn tweede reactie af met de opmerking dat Keolis Nederland, "als enige verantwoordelijke voor de onregelmatigheden", door de provincies niet is uitgesloten van de huidige aanbesteding. "We zijn van mening dat uitsluiting daarom ook nooit zou kunnen gelden voor welke individuele persoon dan ook, als er geen strafbare feiten zijn toegekend."
Ik neem aan dat deze mensen zijn gevraagd vanwege hun expertise.
Expertise
Voor bedrijfsethicus Dubbink maakt het niet eens zo veel uit of medewerkers direct betrokken zijn bij de aanbestedingsprocedure van IJssel-Vecht. "Alleen als ze heel ander werk zouden doen voor Qbuzz - als buschauffeur bijvoorbeeld, zou dat het een ander verhaal maken. Maar ik neem aan dat deze mensen zijn gevraagd vanwege hun expertise. Die ligt op dat specifieke vlak."
Qbuzz moet daarom volgens Dubbink 'in de spiegel kijken'. "Ook de oud-medewerkers zelf zouden zich hier niet voor moeten lenen. Keolis heeft een boete van bijna drie miljoen euro gekregen. Die kregen ze niet omdat ze hier en daar per ongeluk een steekje hebben laten vallen. Dat is omdat er fraude is gepleegd."
Reactie provincie
Wat de provincie Overijssel ervan vindt als medewerkers die bij de fraude door Keolis betrokken waren, nu mogelijk namens een andere partij betrokken zijn bij de concessie, is onduidelijk. Een woordvoerder van gedeputeerde Bert Boerman laat weten dat sprake is van een 'vertrouwelijk' proces. "Tijdens dit proces beantwoorden we daarom geen vragen die hier direct of indirect mee te maken hebben of op van toepassing zijn." Ook de vraag of in de procedure op dit punt wordt getoetst, blijft om die reden onbeantwoord.
Keolis laat weten niet te kunnen reageren, en niet in te kunnen gaan op vragen over oud-medewerkers.
De volledige eerste reactie van Qbuzz: "Onze inschrijving op concessie IJssel-Vecht is zorgvuldig tot stand gekomen en voldoet naar onze mening aan alle relevante Europese wet en regelgeving. Die stelt dat de Qbuzz directie volledig verantwoordelijk is voor het naleven ervan. Daar heeft de CEO van Qbuzz specifieke formulieren voor getekend bij indiening van onze inschrijving op concessie IJssel-Vecht. De directie van Qbuzz is bekend met de intrekking van de oorspronkelijke concessieverlening van concessie IJssel-Vecht in verband met onrechtmatig handelen door de vennootschap Keolis Nederland B.V., vertegenwoordigd door haar statutair directeur. De directie van Qbuzz is niet bekend met enige strafbare feiten die in dit verband zijn toegekend aan enige personen. Naar onze mening zijn mensen onschuldig, totdat zij zijn veroordeeld door een daartoe bevoegde rechtbank. In de openbaar vervoer sector is het gebruikelijk dat werknemers tijdens hun loopbaan binnen de sector van werkgever wisselen. Vaak door concessieovergang van de ene naar de andere vervoerder en ook door sollicitatieprocedures. Qbuzz toetst de Nederlandse wetgeving zorgvuldig op het bestaan van mogelijke beperkingen (bijvoorbeeld concurrentiebedingen) bij het inhuren of aannemen van werknemers."
