Nieuws

Waar in Overijssel hebben we te maken met het Russische Gazprom?

Gazprom in Overijssel
Gazprom in Overijssel © RTV Oost
De Russische leverancier Gazprom heeft sterke banden met Overijssel. Net als in andere provincies kopen veel overheidsinstellingen hun gas van Gazprom. De vrees bestaat dat inkomsten van het gas in de Russische staatskas vloeien, waarmee de oorlog tegen Oekraïne wordt gefinancierd. Gemeenten en waterschappen willen die gascontracten graag ontbinden. Maar dat is nog niet zo makkelijk.
Alle 25 gemeenten in Overijssel hebben voor de levering van gas een contract met het Russische Gazprom. Dat geldt ook voor provincie en de waterschappen Drents Overijsselse Delta en Vechtstromen. Alleen van Ommen weten we het (nog) niet zeker.

Europese aanbesteding

De gemeente Ommen heeft ons nog niet officieel bevestigd, maar alle andere gemeenten in Overijssel nemen gas af via Gazprom. De contracten zijn het resultaat van een Europese aanbesteding. Ook de Veiligheidsregio IJsselland, de Universiteit Twente en enkele lokale instellingen en verenigingen hebben een contract via deze aanbesteding.
Gezien de huidige situatie in de Oekraïne voelen we hier ons niet prettig bij het gas van Gazprom
Woordvoerder gemeente Staphorst
De gunning van deze contracten is tot stand gekomen op basis van de beste prijs-kwaliteitverhouding. Gazprom bleek in aanbestedingen gemiddeld 40 procent goedkoper dan andere aanbieders.
In de regio Twente is de wethouder van Losser bestuurlijk verantwoordelijk voor de gasinkoop. Jaimi van Essen: "We kijken sinds een jaar of anderhalf al naar duurzame inkoop van gas, om het bij een andere aanbieder in te kopen. We willen in Twente namelijk duurzaam geproduceerd gas uit onze regio."
Vrijwel alle gemeenten hebben contract met Gazprom
Vrijwel alle gemeenten hebben contract met Gazprom © RTV Oost
In de gemeente Losser is het contract al begin dit jaar per 1-1-2023 beëindigd. Net als veel collega's is Van Essen ontstemd over de situatie in de Oekraïne. "Een ambtelijke Twentse werkgroep is nu aan het uitzoeken of we dat proces kunnen versnellen om eerder regionaal en duurzaam gas in te kopen."

Overijssel

Ook de provincie Overijssel heeft een contract gesloten met Gazprom, dat eind 2023 afloopt. In de Staten worden vragen gesteld over de levering van gas. GroenLinks Statenlid Robert Jansen wil weten welke opties de provincie heeft om het contract met Gazprom op te zeggen.
Het gastransport naar woningen en bedrijven gaat via het leidingwerk van Enexis. Overijssel is grootaandeelhouder van netwerkbedrijf Enexis. Robert Jansen wil weten welke mogelijkheden dat bedrijf heeft om de gasleveringen van Gazprom op dat netwerk te blokkeren. Bovendien stelt hij in schriftelijke vragen of de provincie invloed kan uitoefenen als grootaandeelhouder van Enexis.
Een woordvoerder van de provincie verklaart: "Er is al besloten dat het huidige contract niet wordt verlengd. Eerder dit jaar zijn we al gestart met voorbereidingen voor een nieuwe aanbesteding binnen het collectief, waarin nadrukkelijk wordt gekeken naar lokale aanbieders."

Ontbinding contract mogelijk?

Bij gemeenten en de provincie worden de gascontracten dus nauwkeurig uitgeplozen. Gaan de betalingen bijvoorbeeld rechtstreeks terug naar Rusland en komt het geld ook daadwerkelijk terecht in de Russische staatskas? Niemand weet het antwoord op vragen die wel van belang zijn in de afweging van de gascontracten. Is ontbinden bijvoorbeeld wel handig als je de afkoopsommen ziet?
Spekken we met een hoge afkoopsom misschien juist de financiering van de oorlog?
Martin Hilferink, woordvoerder waterschap Vechtstromen
Veel instanties kijken of tussentijdse ontbinding mogelijk is. Dat juridisch onderzoek gebeurt in samenwerking met de inkoopcombinaties die de Europese aanbesteding regelden. Ook bij waterschap Drents Overijsselse Delta hebben de juristen zich over het contract gebogen.
Sinds de jaren zestig is Nederland dankzij de ontwikkeling van één van de grootste gasvelden ter wereld in Slochteren, zelfvoorzienend geweest. Gas groeide uit tot zo mogelijk de belangrijkste energiebron: 9 op de 10 huishoudelijke verwarmingsinstallaties draaien nu op gas en driekwart van de binnenlandse gebruikte energie wordt opgewekt uit gas. De jaarlijkse Nederlandse gasbehoefte schommelt iets boven de 40 miljard kubieke meter. Slochteren maakte Nederland bovendien één van de belangrijkste exporteurs voor de Europese markt. Maar het sluiten van de Groninger gaswinning brengt een einde aan deze luxepositie. Sinds 2018 importeert Nederland meer dan het exporteert. (Bron: FTM.nl)

Waterschappen

Waterschap Drents Overijsselse Delta zoekt naar alternatieven en is daarover in overleg met de Unie van Waterschappen.
Woordvoerder Herald van Gerner: "Ook waterschap Drents Overijsselse Delta inventariseert welke contracten er precies zijn wat mogelijke alternatieven zijn, maar het handelingsperspectief is beperkt. Ook bij alternatieve leveranciers kom je vaak bij gas uit Rusland. Op de korte termijn is alleen een oplossing in samenhang met de Rijksoverheid mogelijk."
Ook bij andere leveranciers kom je vaak bij gas uit Rusland uit.
Herald van Gerner, woordvoerder waterschap Drents Overijsselse Delta
Van Gerner spreekt van een ingewikkelde kwestie. "Voor de lange termijn wil WDODelta van het gas af en hebben we net als de andere waterschappen een ambitieus klimaatbeleid. We merken de gevolgen van klimaatverandering direct in ons dagelijks werk, met weersextremen, wateroverlast en droogte. De vele regen en het hoge water van de afgelopen tijd is daar een concreet voorbeeld van."

'Solidair met Oekraïne'

Het bestuur van waterschap Vechtstromen is het liefst solidair met Oekraïne, maar erkent dat ook het bestuur daarmee wel in een spagaat zit.
Woordvoerder Martin Hilferink legt uit: "Het is ingewikkeld omdat je voor een besluit eerst wilt weten wat de gevolgen zijn. Spekken we door de hoge afkoopsom bij beëindiging van het contract bijvoorbeeld juist de financiering van de oorlog? En als we het gas ergens anders afnemen, weten we dan zeker dat het niet alsnog uit Rusland komt en de financiën terug vloeien naar Poetin? Dat is allemaal wel belangrijk om te weten voor we stappen zetten."
De meeste instellingen in deze regio die Russisch gas afnemen, willen wel maar kunnen (nog) niet van gasleverancier wisselen, zo blijkt uit deze rondgang. Het contract bevat teveel haken en ogen, ontbinden zou de gemeenten heel veel geld kunnen kosten. Hoewel de besluiten nog niet zijn genomen zullen veel instanties er waarschijnlijk voor kiezen om het contract met Gazprom uit te dienen. In een aantal gevallen is dat al zover in 2023.

Afvalwater

Het Russische Gazprom is ook voor 50 procent eigenaar van de Duitse olie- en gaswinner Wintershall DEA. Dit bedrijf heeft gasvelden onder de Noordzee, de gasopslag in Noord-Holland, maar ook de lekkende oliewinning net over de grens bij Emlichheim in Duitsland.
Wintershall DEA werd onlangs door de Nederlandse Aardolie Maatschappij genoemd als potentiele overnamekandidaat voor de oliewinning in Schoonebeek. De NAM wil de oliewinning en daarmee ook de afvalwaterinjectie in Twente verkopen. Als de verkoop aan Wintershall DEA doorgaat, dan zou Gazprom indirect de vergunningen in bezit krijgen om afvalwater in de bodem van Twente te kunnen pompen.

Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie? Tip de redactie via WhatsApp of via de mail.