Van gasmasker tot vliegtuigcrash: zo staat Luttenberg stil bij 77 jaar vrijheid

Als je over de Butzelaarstraat in Luttenberg kijkt, zie je bij alle huizen de vlag uithangen. Het is namelijk feest. "Vandaag laten we natuurlijk niet zomaar aan ons voorbijgaan. We vieren de vrijheid met een fietstocht, deze gaat langs allerlei plekken in en rond Luttenberg waar in de oorlogstijd iets gebeurd is", legt Jenneke van Doesburg, voorzitter van Comité 75+2 jaar Bevrijd Luttenberg.

De tocht begint middenin het dorp, bij cultureelcentrum Elckerlyc. De fietsers verzamelen zich daar en de organisatie maakt vervolgens groepjes, zodat ze gezamenlijk bij de zes punten aankomen. Van Doesburg: "Bij de stops staan vertellers die uitleggen wat er op die plek is gebeurd. Ook zijn er voorwerpen die daar iets mee te maken hebben."

Bij Villa Bloemenbos staat Herman Holtmaat de deelnemers op te wachten. Op de tafel waar hij achter staat, ligt een gasmasker. "Deze is van een Duitser geweest", legt de verteller uit. "In deze villa hierachter mij hebben verzetstrijders en onderduikers gezeten. Nadat de Duitsers er binnenvielen, hebben er ook een tijdje SS'ers gezeten. De eigenaar van het huis heeft dit masker in 1998 achter een van de knieschotten gevonden."

Holtmaat heeft de oorlog niet meegemaakt, maar is erg geïnteresseerd in wat zich allemaal in die periode heeft afgespeeld. "Ik heb me er helemaal in verdiept en ingelezen. Ik vind het belangrijk dat deze verhalen worden doorverteld, want de vrijheid is er niet voor niets gekomen. Die moeten we koesteren."

Een van de andere punten is op het erf van een boerderij aan de Oude Twentseweg. Vanaf daar is een stuk verderop in het land een vlag te zien, die markeert een bijzondere plek. De twee vertellers die hier staan, schetsen het verhaal. "Hier is op 26 juni 1942 een Halifax neergestort. Dat is een Engels vliegtuig." Twee inzittenden kwamen om het leven.

Een van de aandachtige luisteraars kende het verhaal nog niet. "Veel verhalen ken ik wel, omdat ik hier in het dorp woon. Maar dit verhaal kende ik nog niet, dus dat is leuk om te weten."

Het blijft niet bij de fietstocht in Luttenberg en omstreken. "Vanmiddag komt hier een groep aan die vanuit Normandië is gefietst. Die hebben niet de snelste route afgelegd, maar de weg die Canadezen destijds hebben gevolgd. Dus we staan volop stil bij de bevrijding", concludeert Van Doesburg.