Nieuws

Afvalwaterinjectie 'meest waarschijnlijke oorzaak' van scheur in injectiebuis, mogelijk ook problemen in andere put

Afvalwaterinjectielocatie van de NAM aan de Tramweg in Rossum
Afvalwaterinjectielocatie van de NAM aan de Tramweg in Rossum © RTV Oost, Oscar Siep
De 'meest waarschijnlijke oorzaak' van de scheur in de injectiebuis voor afvalwater in Rossum is waterinjectie in een nabijgelegen put. Dat concludeert het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) dat onderzoek deed naar de scheur in de betreffende injectiebuis. Daarnaast zijn er mogelijk ook problemen met een andere put waar afvalwater in wordt geïnjecteerd.
Wat is er aan de hand met de gescheurde put ROW-2 in Rossum?
Over de injectiebuis voor afvalwater in Rossim trok de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) eerder de conclusie, dat de scheur met name veroorzaakt zou zijn door geologische processen. Dus los van de waterinjectie. Die conclusie is volgens Staatstoezicht van tafel. Volgens SodM hebben 'specifieke omstandigheden in de diepe ondergrond' wel bijgedragen aan het scheuren van de buis.
SodM presenteerde vanmorgen haar oordeel over het onderzoek naar de scheur in de injectiebuis voor afvalwater in Rossum. De NAM maakte in februari vorig jaar bekend dat een forse scheur was ontdekt. De NAM heeft de injectie van afvalwater meteen stil gelegd en kwam onder verscherpt toezicht te staan.

Eerste onderzoek

De Nederlandse Aardolie Maatschappij deed eerder ook al onderzoek naar de oorzaak van de scheur, maar dat was volgens Staatstoezicht onvoldoende. Dat onderzoek werd uitgebreid en vanmorgen velde Staatstoezicht het oordeel over de kwaliteit ervan.
SodM concludeert dat de waterinjectie in een nabijgelegen put, ROW-7, én specifieke omstandigheden in de diepe ondergrond rondom de gescheurde buitenbuis eraan hebben bijgedragen dat gesteentelagen zijn gaan schuiven. Als gevolg daarvan is de buitenbuis gescheurd.

Aanvullende omstandigheden

Wat volgens de SodM ook niet heeft geholpen is het gegeven dat injectieput ROW-2 dóór een reservoir loopt waarin een nabijgelegen put, ROW-7, productiewater injecteert. Dit injectiewater heeft vermoedelijk voor druk- en/of temperatuurverschillen gezorgd rondom de plek waar de buitenbuis van ROW-2 gescheurd is.
Daarnaast bevindt zich dichtbij de plek in de diepe ondergrond waar de scheur is ontstaan, waarschijnlijk een natuurlijke breuk. Dit heeft er volgens de SodM aan bijgedragen dat gesteentelagen makkelijk konden gaan schuiven. Ook de aanwezigheid van relatief veel klei in het reservoir waar de buitenbuis is gescheurd, kan een rol hebben gespeeld bij het schuiven van gesteentelagen.
Omdat de oorzaak van de scheur in ROW-2 niet duidelijk was, is de nabijgelegen injectieput ROW-7 uit voorzorg ook stil gelegd door SodM.

Jarenlang afvalwater doorgepompt

Staatstoezicht op de Mijnen was niet blij met de melding van de NAM over de problemen met ROW-2. Een scheur in het buizensysteem dat kilometers diep de bodem in gaat, komt niet vaak voor maar kan wel enorme consequenties hebben.
Uit onderzoek bleek dat de scheur in de injectiebuis voor afvalwater al vier jaar eerder was ontstaan. De NAM had de afvalwaterinjectie toen direct moeten stilleggen maar het bedrijf pompte nog jarenlang dagelijks drie miljoen liter in de Twentse bodem. De scheur had ook direct gemeld moeten worden bij de toezichthouder, dat gebeurde dus pas jaren later.

Betonlaag

Door de scheur zou afvalwater weg kunnen lekken in de zoutlaag op ongeveer één kilometer diepte. Dat zou grote gevolgen kunnen hebben maar volgens de toezichthouder zijn er geen aanwijzingen voor gevonden. Wel gaf Staatstoezicht de NAM snel toestemming om de gescheurde put compleet te ontmantelen. Met een grote frees is rond de scheur in de buis een holle ruimte gemaakt van tientallen meters hoog. Die holle ruimte op de grens van het zoutpakket is door de NAM volgestort met beton. Hermetisch en voorgoed afgesloten, waardoor er geen aanvullend onderzoek kan worden gedaan.
Een boortoren van de NAM aan het werk bij de gescheurde injectieput ROW2 in Rossum
Een boortoren van de NAM aan het werk bij de gescheurde injectieput ROW2 in Rossum © RTV Oost

Overige injectieputten

Kan het ook bij andere putten misgaan in Twente? Kunnen daar ook scheuren ontstaan? De NAM heeft aanvullende metingen verricht bij de overgebleven injectieputten. Dit was met name belangrijk voor put ROW-7, die de NAM op aangeven van SodM uit voorzorg had stilgelegd. Uit de metingen blijkt dat bij al deze putten zowel de binnen- als de buitenbuis intact zijn. Ook is er bij géén van de injectieputten sprake van een dreigende scheur in, of significante vervorming van de buitenbuis.
Er is wel één grote maar. Bij één put, ROW-4, is lokaal pekel aangetroffen aan de buitenkant van de put: tussen de buitenbuis en de aangrenzende zoutlaag. Op basis van de uitgevoerde metingen is niet vast te stellen om hoeveel pekel het gaat, ook niet waar deze pekel vandaan komt. "Dat maakt het voor ons ongemakkelijk", zegt Pieter van den Bergen, directeur Toezicht bij SodM. "Wij willen wel precies weten wat er gebeurt in de Twentse ondergrond om te bepalen wat het risico van de waterinjectie is." De NAM zal hier, onder toezicht van SodM, nader onderzoek naar doen.

Ongemak

Zolang de uitkomst van dat onderzoek niet bekend is kan er niet in putten ROW-5 en ROW-7 geïnjecteerd worden, stelde SodM vanmorgen. Van den Bergen noemt dat een tegenvaller. "De NAM had de gedachte: we zullen jullie eens laten zien, met nieuwere technieken ook, dat jullie je echt geen zorgen hoeven te maken over die putten in Twente. Zo was het bedoeld." Maar nu ligt er een uitslag die SodM en de NAM beiden niet kunnen uitleggen. "Dat geeft ongemak."
Oorspronkelijk had de NAM tien oude gaswinputten in Twente in gebruik voor het wegpompen van het afvalwater. Door aanhoudende problemen met de buizen in die putten zijn de meeste inmiddels afgesloten. Of die putten binnenkort weer in gebruik kunnen worden genomen is de vraag.
"De werkelijkheid voor de toezichthouder is gewoon dat in Twente nog een vergunning is voor de waterinjectie. Als de NAM zich aan de vergunning houdt en de garantie kan geven dat het veilig gebeurt dan mag zij de waterinjectie in Twente gewoon doen", zegt Van den Bergen.
"Dat daaromheen een andere situatie is ontstaan waarbij de Tweede Kamer en de staatssecretaris hebben gezegd dat ze graag zouden zien dat de waterinjectie wordt verplaatst naar Drenthe. Dat is een proces waar we een rol in hebben. Of de NAM besluit of het ze allemaal waard is, is aan de NAM."
Oliewinning in Schoonebeek Drenthe
Oliewinning in Schoonebeek Drenthe © RTV Oost
Hans Vijlbrief, staatssecretaris voor mijnbouw, heeft eerder toegezegd dat de injectie van afvalwater verplaatst wordt naar Drenthe. Uiterlijk in januari 2023 wil hij het chemisch vervuilde water terugpompen in het olieveld waar het ook uit komt. In Drenthe wordt momenteel hard gewerkt om de vergunningen daarvoor rond te krijgen.

Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie? Tip de redactie via WhatsApp of via de mail.