Vrijwilligerstekort maakt het voor verenigingen en organisaties steeds lastiger

Het zal veel bestuurders van verenigingen bekend in de oren klinken. Het is steevast hetzelfde groepje vrijwilligers dat alles regelt voor de club. Soms willen ze wel stoppen, maar is er geen opvolger te vinden. Andere verenigingen hebben al langere tijd geen voorzitter meer. Blijkbaar is het niet meer zo vanzelfsprekend om deze taken op je te nemen. Of is er iets anders aan de hand?

Zwolle Doet! is een platform met een vrijwilligerspunt. Op de site staan momenteel bijna 300 vacatures voor vrijwilligerswerk. Odelia Otten is vrijwilligersconsulent bij de vrijwilligerscentrale en ziet dat de trend al een tijdje gaande is. "Ook voor corona zagen we dat er een tekort aan vrijwilligers was. Er worden altijd mensen gevraagd, dat blijft ook zo", zegt Otten.

Volgens Otten is het niet zo dat mensen geen vrijwilligerswerk willen doen. "Ze doen het liever niet structureel. Er zijn veel mensen bereid iets te doen. Dat zie je bijvoorbeeld nu tijdens de situatie met Oekraïne. Om mensen niet ergens aan vast te laten zitten, is het handig om in bijvoorbeeld poules te werken. Bijvoorbeeld een chauffeurspoules".

Vooral voor kader- en bestuursfuncties is het moeilijk aan mensen komen, merken ze bij Zwolle Doet! Verder is vraag en aanbod niet altijd goed op elkaar afgestemd. "Mensen met ervaring zijn kritisch en willen hun kennis delen, is onze ervaring", zegt Otten.

De Vechtdalrally in Hardenberg had het dit jaar extra moeilijk om vrijwilligers te werven. "Voor 1 proef heb je tussen de 40 en 60 opgeleide marshals nodig, die komen soms uit het hele land. Het zijn vaak niet de rijkste mensen en zij willen niet meer rijden vanwege de hoge benzineprijs. De organisatie kan ze niet betalen. Veel mensen willen niet meer komen voor een petje en een frietje", schetst voorzitter Jan Nollen de situatie. "We hebben op de dag zelf moeten beslissen om één klassementsproef te schrappen omdat we niet genoeg vrijwilligers hadden", zegt Nollen.

Bij de organisatie merken ze ook dat er voor bestuursfuncties en coördinerende functies moeilijk mensen warm te maken zijn. "We hebben nog wel een bestuur dat met hart en ziel en liefde voor de rallysport dit werk doet. Maar er is geen jonge aanwas. Dat heeft te maken met veel en strengere regelgeving. Daar heeft niet iedereen zin in. Vergunningen worden steeds ingewikkelder. Het kost veel tijd. Er zijn veel ondernemers die deze taken op zich willen nemen, maar die ergeren zich aan de rompslomp en haken af", aldus de voorzitter.

Ook veel sportclubs hebben steeds meer moeite met het vinden van vrijwilligers. Volgens verenigingsadviseur Ruben Wassink van Sportbedrijf Almelo komt dat doordat minder mensen zich verantwoordelijk voelen. "Het is een ontwikkeling in de maatschappij. Dit speelde tien jaar geleden ook al al. Maar je ziet dat dit door corona wel steeds meer tot uiting komt", zegt Wassink.

Gelukkig is er wel wat aan te doen volgens de verenigingsadviseur. "Het begint allemaal bij de organisatie. Die moet van binnenuit veranderen. Zet in op bestuurlijke vernieuwing. Ik geef als tip mee: leer je leden kennen. Dan weet je waar ze goed in zijn of wat ze leuk vinden. Leg de verantwoordelijkheid bij de vrijwilligers op een manier zodat ze niet altijd bij het bestuur hoeven aan te kloppen. Je hoeft de leden alleen maar te faciliteren."

Dit weekend staat de mud-run Tot de nek in de Drek in Vriezenveen op de kalender. Tot een paar weken geleden waren ook zij nog op zoek naar tientallen vrijwilligers. "Er zijn voor dit evenement zo'n 350 vrijwilligers in touw. Nu hebben wij het gelukkig wel voor elkaar, maar we moesten er wel meer moeite voor doen", zegt vrijwilligerscoördinator Renate Büter. Bij de Tot de Nek in de Drek hebben ze ook moeite om kartrekkers te vinden, vult voorzitter Rik Nijkamp aan. "Er zijn nu weer een heleboel nieuwe, maar de ervaring is voor een deel weg. Bij ons begint de opbouw drie weken van tevoren en dat kost vrijwilligers veel tijd."

Nijkamp merkt dat het lastiger is om vrijwilligers te vinden. Hij ziet twee oorzaken. "Tijdens corona hebben veel mensen stilgezeten, ze hebben nu geen behoefte meer om in actie te komen. Het ritme is eruit. Je ziet dat bijvoorbeeld ook bij de inschrijving van veel sportevenementen. Die zijn later vol of er zijn minder aanmeldingen. Het tweede is dat er veel georganiseerd en ingehaald wordt. Ook in de privésfeer worden bruiloften, jubilea en dergelijke volop ingehaald. Dus de mensen hebben minder tijd voor vrijwilligerswerk".

Niet overal is er een tekort aan vrijwilligers. Bij de Triathlon in Holten (ruim 9.000 inwoners) doen dit weekend 1.050 vrijwilligers mee. "Door een programmawijziging hadden wij nu 100 meer vrijwilligers nodig dan vorige jaren", zegt voorzitter Anita Brinks. "Daardoor hebben wij wel wat meer moeite moeten doen om alles rond te krijgen".

Brinks merkt ook dat er veel nieuwe vrijwilligers bij zijn gekomen. "Mensen die de afgelopen jaren in Holten zijn komen wonen doen nu mee om te integreren". Het geheim van de Triathlon? "Genoeg te eten, consumptiebonnen, T-shirts en een grootse afterparty voor de vrijwilligers. De saamhorigheid vinden mensen erg belangrijk", zegt Brinks.

Verenigingsadviseur Ruben Wassink ziet in de praktijk dat nog veel bestuursleden, soms noodgedwongen, te veel taken op zich nemen. "Ze voelen zich verantwoordelijk en pakken daardoor vaak veel dingen zelf op", zegt Wassink. "Wat ik in de praktijk zie, is dat wanneer een bestuurslid bijvoorbeeld even uit de running is, zijn taken goed overgenomen worden".

Wassink besluit met een laatste tip. "Sommige taken zijn zo omvangrijk dat het een idee kan zijn om die op te knippen. Om een voorbeeld te geven: het penningmeesterschap kan gedeeld worden door iemand die de facturen uitschrijft, iemand die de betalingen doet en iemand die de begroting en het financiële jaarverslag voor zijn rekening neemt".