Waarom Grolsch in deze droge tijden niet afhankelijk is van Vitens voor water

Zorgen dat er voldoende water in de regio beschikbaar is, van de juiste kwaliteit en voor iedereen. Dat wil Grolsch bereiken, samen met Vitens en het waterschap vervult de brouwerij daar een voortrekkersrol in.

Het is niet meer vanzelfsprekend dat er altijd water uit de kraan komt. Dat bleek onlangs toen Vitens meldde dat het drinkwateraanvragen van een aantal bedrijven moest weigeren. Met die realiteit hebben bedrijven in de regio te maken. Klimaatverandering, economische groei, maar ook woningbouw zorgen er voor dat drinkwaterleveranties onder druk staan.

Waterschaarste is niet een probleem van de laatste maanden. Het speelt al langer, maar wordt ook steeds serieuzer. Susan Ladrak, duurzaamheidsmanager bij Grolsch omschrijft de situatie als 'zorgwekkend'. De brouwerij voert regelmatig waterbeschikbaarheidsonderzoek uit. Dan wordt gekeken naar de hoeveelheid water die beschikbaar is voor de productie van bier. Toen in 2015 zo'n onderzoek werd uitgevoerd, was er weinig aan de hand, vertelt Ladrak. "Het risico dat er te weinig water zou zijn, was nagenoeg nul voor de brouwerij."

Hoe snel dat kan veranderen, bleek wel na de droge jaren 2018 en 2019. "Toen zagen we toch wel effecten van de droogte." Naar aanleiding daarvan volgde een nieuw, uitgebreider, waterbeschikbaarheidsonderzoek. Daarin werden ook de klimaatscenario's van het KNMI meegenomen. Gekeken werd naar de watervoorraden en de hoeveelheid water dat Grolsch omhoog pompt. "Op dat moment bleek dat we wel een risico lopen, dat we niet voldoende water beschikbaar hebben om onze productiecapaciteit te dekken."

Kunnen die bronnen op raken? "Het is wel een systeem dat continu wordt aangevuld", legt Ladrak uit. "Zolang het blijft regenen, blijft het gewoon aangevuld worden." Droogte heeft dus ook gevolgen voor Grolsch. "We houden continu het peil in onze bronnen in de gaten."

Zo was het in de maand maart bijvoorbeeld erg droog. "Wat we zagen is dat het niveau in de bronnen lager was dan in een typische maart."

Maar ook de droge periodes de afgelopen jaren waren van invloed op het waterpeil in de bronnen. "We hadden de droge zomer van 2018, gevolgd door een niet heel natte winter en vervolgens weer een droge zomer in 2019. Dan zie je in januari en februari 2020 dat het peil in de bronnen al zodanig laag is dat wanneer er dan weer een droge zomer overheen komt er dan best wel een waterrisico is."

Hoeveel water heeft Grolsch eigenlijk nodig voor de productie van een liter bier? "Toen wij de brouwerij hier neerzetten, zaten we rond de vijf liter water per liter bier", vertelt Ladrak. Dat is tegenwoordig al een stuk minder: 3,8 liter, maar het beste ooit was 3,2 liter water per liter bier. Door COVID-19 is dat gestegen. Er werd immers minder tapbier geproduceerd de laatste jaren, omdat de horeca gesloten was.

Grolsch is dus niet afhankelijk van Vitens voor de levering van water, maar het waterbedrijf is wel de back-up van de brouwerij. Vanwege de droge periodes in het recente verleden, hebben de bierbrouwer en Vitens wel nieuwe afspraken gemaakt. "Dat ging over de beschikbaarheid van water", vertelt Ladrak. "Stel dat een leiding vanaf één van onze bronnen kapot gaat, dan is Vitens de achtervang. Alleen gelet op de hun waterbeschikbaarheid kan Vitens niet garanderen dat het altijd water kan leveren als wij het nodig hebben. Ze doen hun uiterste best maar een garantie hebben we niet."

Susan Ladrak is als duurzaamheidsmanager werkzaam bij Grolsch. "Techniek, water en waterbehandeling, dat interesseert me. Bij Grolsch is water- en energiemanagement de rode draad door de verschillende functies die ik hier heb gehad. Water heeft een speciaal plekje. Aan de ene kant is het zichtbaar en grijpbaar, want water kun je zien. Aan de andere kant is het ongrijpbaar. Het is er en soms ook weer niet. Dat fascineert me. En het is één van de belangrijkste grondstoffen van ons product."

Het is vloeken in de kerk, maar is het als Grolsch niet onhandig om juist met een brouwerij in Twente te zitten? "Nee, nee", lacht Ladrak. "Uiteindelijk komt het probleem overal. Grolsch hoort gewoon hier. Het is één van de dingen waarvan je zegt: 'deal with it'.

"Mijn droom is het dat we hier in de regio gewoon voldoende water hebben voor iedereen en dat ook iedereen daar zijn verantwoordelijkheid in neemt, bedrijven en burgers."

Vorig jaar november was Ladrak bij een grote waterbeurs in Amsterdam. Daar werd een presentatie gehouden over waterschaarste in Nederland." Het leverde Ladrak het inzicht op dat je het probleem alleen kunt oplossen als je dat als regio op een gestructureerde en georganiseerde manier doet.

In Twente is dat zeker nog niet het geval. Wel positief: er gebeurt van alles. "Er zijn best veel initiatieven in Twente. Alleen wat er nog ontbreekt, is een grote regionale wateragenda." Ladrak bedoelt een agenda met een duidelijke ambitie die regio breed wordt onderschreven. "Hier willen we naartoe, dit is een ambitie die we met z'n allen onderschrijven, dit zijn de partijen die deelnemen en dit gaan we doen."

De waterbeurs in Amsterdam was een trigger voor Ladrak. "Toen heb ik contact gezocht met het waterschap, Vitens en ENVAQUA (branchevereniging waterbedrijven red.)" Daarop is een bijeenkomst 'Waterschaarste, urgentie in Twente' georganiseerd, waarbij een groep van zo'n dertig mensen is gekomen om dit thema te bespreken. "Het was een brede mix van gemeente, kennisinstituten, waaronder hogeschool Saxion, investeringsmaatschappij Oost NL, bedrijven met innovatieve technologieën en de Universiteit Twente."

Op basis van de toen gehouden brainstormsessie is een document opgesteld met daarin acties die op korte en lange termijn genomen worden. Dat document ligt nu bij Stichting Pioneering, een platform voor vernieuwers. Het is de bedoeling dat die stichting het voortouw gaat nemen. "Het was voor mij ontzettend leuk om eens te horen hoe allerlei andere partijen er tegenaan kijken. Wat zijn de bottlenecks die zij tegenkomen. Soms staat wetgeving bepaalde zaken nog niet toe. Technisch kan het maar landelijke wetgeving houdt het tegen."

De bedoeling is dat de partijen na de zomer de samenwerking weer oppakken en dan kijken of boeren en LTO ook kunnen aanschuiven. "We moeten goed in kaart hebben welke partijen er in de regio zijn en hoe groot hun waterbehoefte en verbruik is."

Intussen houdt Grolsch ook zelf de blik op de toekomst gericht. "We kijken naar verschillende opties om onze waterbeschikbaarheid te vergroten." Daarbij kijkt het bedrijf ook naar verschillende mogelijkheden voor het eigen afvalwater dat nu deels gezuiverd wordt en naar de RWZI wordt afgevoerd. "Hoe eerder in het proces je het er uit kan pakken en opnieuw in kan zetten, des te efficiënter het is. Hiermee kunnen we niet alleen water, maar in het geval van warm water ook energie reduceren."

De brouwerij doet al veel aan hergebruik. "In de afvullijnen staan grote spoelmachines waar heel veel flesjes doorheen gaan. Dat water gebruiken we ook weer in de krattenwasser, waar het gebruikt wordt om onze kratten te spoelen die uit de markt komen. Hetzelfde geldt voor het water in onze koelinstallatie; dat water wordt ook twee keer gebruikt."

De bedoeling is dat partijen die eerder in een brainstromsessie met elkaar om tafel zaten na de zomer de samenwerking weer oppakken. Dan wordt ook bekeken of boeren, LTO en andere belanghebbenden ook kunnen aanschuiven. "We moeten goed in kaart hebben welke partijen er in de regio zijn en hoe groot hun waterbehoefte en verbruik is."