Nieuws

Oud-stagiairs vertellen over lokale omroep Zwolle: "Ik leefde in angst en stress"

Oud-stagiairs van RTV Focus voelen zich respectloos, kleinerend en manipulatief behandeld
Oud-stagiairs van RTV Focus voelen zich respectloos, kleinerend en manipulatief behandeld © RTV Oost
Hun stageperiode bij RTV Focus leidde tot angst, huilbuien, frustraties, stress, of een flinke deuk in het zelfvertrouwen. En soms alles bij elkaar. Twaalf oud-stagiairs van de lokale omroep van Zwolle vertellen aan RTV Oost over hun ervaringen. Over geschreeuw, kleinerende opmerkingen, een gebrek aan begeleiding en soms zelfs grensoverschrijdend gedrag. De leidinggevenden van RTV Focus ontkennen alle beschuldigingen.
"Ik leefde in die periode in angst en stress", begint een oud-stagiair te vertellen over de periode bij RTV Focus. "Elke dag ging ik met tegenzin naar stage, een plek waar ik nooit alleen wilde zijn met de leidinggevenden. Dagelijks zat ik te huilen op de wc. Op een gegeven moment viel ik met mijn fiets en toen kwam ineens alles los: ik brak volledig. Die avond heb ik alles aan mijn moeder verteld, de volgende dag aan mijn stagebegeleider."
Deze stagiair en anderen vertellen over gevoelens van onveiligheid. Ze voelden zich gekleineerd, misbruikt in hun rol als stagiair en respectloos behandeld. Twee van de twaalf stagiairs geven aan op zich een 'prima' stage te hebben gehad vanwege de vrijheid die ze genoten. Voorbeelden van boze buien, geschreeuw en een zeer negatieve benadering worden door het gros herkend, de zeer gebrekkige begeleiding zelfs door iedereen.
Voor de totstandkoming van dit verhaal sprak RTV Oost met twaalf oud-stagiairs. Zij werkten tussen medio 2020 en februari 2022 enkele maanden tot een half jaar bij RTV Focus. Het gaat in alle gevallen om mbo-studenten, die tijdens hun stage (op één stagiair van 23 na) allemaal tussen de 16 en 20 jaar waren. RTV Focus zet stagiairs voor praktisch alle werkzaamheden in, zoals bijvoorbeeld verslaggeving, filmen, monteren, fotografie en vormgeving. Sinds 2020 is Focus de licentiehouder als lokale omroep in Zwolle; daarvoor krijgt het jaarlijks zo'n 80.000 euro subsidie. Per half jaar lopen vijf tot acht studenten stage bij RTV Focus.

Verwachtingen

Vooraf hoopten de stagiairs een professionele werkomgeving aan te treffen en tijdens hun stage mee te kunnen lopen met medewerkers. "Toen ik klein was, wilde ik al bij het nieuws werken", herinnert een stagiair de reden om zich te melden bij Focus. Enkele andere studenten vertellen op het allerlaatste moment nog een plek te hebben gezocht. "En bij RTV Focus zoeken ze altijd nog stagiairs, ze nemen iedereen aan."
De verwachtingen die vooraf leefden kwamen slechts bij één stagiair uit, de tien anderen spreken in verschillende bewoordingen van een flinke teleurstelling. In de basis komt het neer op: weinig tot niets te leren krijgen, geen begeleiding, geen prettige werkomgeving en een gebrek aan professionaliteit en vakkennis bij de leidinggevenden. "Alles wat ik geleerd heb, heb ik van andere stagiairs."

Gebrek aan begeleiding

"Ik heb vaker de hond van de leidinggevende uitgelaten dan dat ik een video heb gemonteerd", schetst een stagiair dagen waarop soms niets te doen was. Wat daarbij een rol speelde, is dat de twee leidinggevenden Paul Oosterbaan en Christine Spinder geregeld afwezig waren. "Ze waren er vaker niet dan wel", vertelde een andere stagiair.
Tijdens ochtendvergaderingen lachen ze je in je gezicht uit als je iets voorstelt
Oud-stagiair
Als ze er wel waren, regende het opmerkingen over de gemaakte producties. "Eerst denk je 'oké, ik ga het fiksen' als ze klachten hadden over een video, maar op een gegeven moment werd het kleineren. Ook tijdens ochtendvergaderingen lachen ze je in je gezicht uit als je iets voorstelt."

Kleinerend

Omschrijvingen als 'kleineren', 'manipulatief' en 'ineens heel boos' komen vaak terug in de verschillende gesprekken met stagiairs. Wat de leidinggevenden volgens de verschillende studenten onder andere zeiden: “Je kan niks!”, “Dit kan je toch wel, doe het zelf!”, "Wat slecht dit" en “De andere stagiairs mogen je niet.”
In het laatste geval ging het om een stagiair die in het kantoor werd geroepen, en dit verwijt tegen zich aan gehouden kreeg. "Heel bijzonder. Het was juist erg gezellig, de andere stagiairs zeiden ook direct dat het verzonnen was. Toen wist ik wel dat daar iets helemaal niet goed zat."
Andere studenten die in dezelfde periode bij RTV Focus werkten, bevestigen de goede, onderlinge band. Dezelfde stagiair raakte ook eens per ongeluk videobeelden kwijt van een gedraaid item. "'Het gaat altijd fout bij jou, je kan niks!' Dat schreeuwden ze tegen mij in het kantoor." Andere studenten hoorden dat en zagen hun mede-stagiair totaal van streek naar buiten komen.

Grensoverschrijdend

Enkele stagiairs vertellen ook over ervaringen die zij als grensoverschrijdend hebben ervaren. Een toen 17-jarige studente: "Paul was naast mij met een andere medewerker in gesprek over de kijkcijfers. Toen zei hij tegen mij: 'Misschien moet jij maar voor de camera gaan zitten, met je tieten eruit'. Dat vond ik zó raar. Ik was nog een kind, het is een volwassen man. Dat voelde erg onveilig. Hij heeft een machtspositie."
Een ander vertelt over ongewenste aanrakingen in het haar en op haar schouder. Toen ze op een late avond nog naar een dorp buiten Zwolle moest en leidinggevende Oosterbaan aanbood haar te brengen, ervoer ze het als erg opdringerig. "Toen ik nee zei, werd 'ie boos en bleef hij het aanbieden."
Paul Oosterbaan, samen met Christine Spinder oprichter en leidinggevende van RTV Focus, ontkent de bovenstaande beschuldigingen over grensoverschrijdende opmerkingen en aanrakingen met klem. "Dit doet mij heel veel pijn. Het zijn verzinsels, laster. Stagiairs die hier geen leuke tijd hebben gehad proberen verhalen aan te dikken waardoor ik een stempel krijg. Terwijl ik absoluut niet zo ben." Over het aanbieden om een stagiaire in zijn eigen auto weg te brengen, zegt hij: "Het was laat, ik kwam op mijn route langs de plek waar zij moest zijn. Ik heb dat één keer aangeboden. Toen ze dat niet wilde, was het 'oké, prima'. Maar vanaf nu ga ik zoiets nooit meer aanbieden."

Onvoorbereid

Veel stagiairs zetten tijdens hun stage bij RTV Focus de eerste stappen in het journalistieke werkveld. Ze kregen echter nadrukkelijk het gevoel dat ze alles al moesten weten en kunnen. Met regelmaat werden studenten met zeer beperkte voorbereiding en zonder medewerker op pad gestuurd. "Dan stond je als 17-jarige ineens met camera tegenover de burgemeester, zonder te weten hoe je überhaupt een interview moet voeren. Dat is best heftig."
Meerdere stagiairs geven aan zich vaak slecht te hebben gevoeld over hun prestaties, het zelfvertrouwen holde achteruit. Van opleiding, workshops of trainingen - zoals RTV Focus in haar beleidsplan 2020-2025 schetst - hebben de stagiairs nooit iets gemerkt. "Ze hebben in de eerste week uitgelegd hoe de camera werkt. Is dat dan de training?"

Angst

RTV Focus huist in de bovenste verdieping van Stadkamer langs de stadsgracht in Zwolle. Daar alleen op de redactie overblijven met de leidinggevende(n) was voor enkele stagiairs een waar schrikbeeld. Überhaupt blijkt dat de aanwezigheid van Oosterbaan en Spinder bij meerdere studenten direct op de zenuwen werkte.
"Als zij op de redactie waren, voelde je direct stress en druk. Ze lieten je niet goed voelen. Voor de sfeer was het eigenlijk goed dat ze er vrij weinig waren. Als ze er waren, hoorde je alleen maar wat er fout was gedaan."
Je kreeg ook het gevoel dat ze hun eigen frustraties afreageerden op stagiairs. Je wist nooit in welke bui je ze trof
Oud-stagiair
Een ander: "Er was heel weinig begrip voor ons. Het voelde respectloos. Soms waren de leidinggevenden heel aardig, op een ander moment waren ze totaal niet blij met je. Je kreeg ook het gevoel dat ze soms hun eigen frustraties afreageerden op stagiairs. Je wist nooit in welke bui je ze trof." Het gros van de studenten vertelt niet te veel tegen de leidinggevenden in te willen gaan, uit angst voor een slechte beoordeling of zelfs studievertraging.

'Draait op stagiairs'

Een reden achter de manier van omgang met stagiairs kunnen de studenten zelf niet verzinnen. Sterker nog: alle oud-stagiairs geven aan dat ze de indruk hebben dat RTV Focus voornamelijk of bijna alleen maar draait op de inzet van stagiairs. "Zonder stagiairs ligt de omroep op z'n gat. Ze moeten medewerkers hebben die studenten mee kunnen nemen, maar die hebben ze niet. En dus worden de stagiairs ingezet als medewerker."

Oproep: 'Stop met Focus'

Kort voor de zomer hebben enkele oud-stagiairs gezamenlijk een brief gestuurd naar hun onderwijsinstellingen, waarin ze vertellen over hun ervaringen en oproepen om geen stagiairs meer naar RTV Focus te sturen. In de brief, in handen van RTV Oost, noemen ze dat ze ingezet werden als goedkope krachten. Daarnaast schrijven ze dat ze te maken kregen met geschreeuw, werden stagiairs tegen elkaar opgezet en ervoeren ze de sfeer als dreigend.
Enkele stagiairs zijn in (extra) therapie gegaan vanwege hun tijd bij RTV Focus. De briefschrijvers sluiten hun bericht af met: “Het is mentaal ontzettend slopend. Wij hopen niet dat een andere jonge professional ooit in deze situatie hoeft te belanden.”
Aan die oproep lijkt gehoor te worden gegeven. Cibap en het Deltion College zullen geen stagiairs meer naar RTV Focus sturen, Landstede gaat hierover in gesprek met de omroep en studenten. De Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) gaat de erkenning als leerbedrijf voor RTV Focus heroverwegen. Wethouder Monique Schuttenbeld is bekend met de klachten en noemt de situatie "precair en heel vervelend".
Uitgebreidere reacties zijn te vinden in dit nieuwsverhaal

Reactie RTV Focus:

In een uitgebreid gesprek vertelt Oosterbaan - met naast zich mede-leidinggevende Christine Spinder - zich totaal niet te herkennen in de klachten van de stagiairs. “Het kan toch niet dat oud-stagiairs verhalen aandikken en ons zwart maken, waardoor alles wat wij met liefde en heel veel energie hebben opgebouwd, afbrokkelt? Dit doet ons hartstikke veel pijn.”
Hij wijst op de groep stagiairs die afgelopen halfjaar bij RTV Focus werkte. “Dat ging perfect, hartstikke goed. Dat zeiden ze zelf ook.” Het gebrek aan begeleiding wijt hij aan een verhuizing van de omroep en zaken die geregeld moesten worden na het verkrijgen van de licentie. "Dat was net die periode dat het wat ongelukkig liep."
Boze buien en een negatieve benadering van stagiairs? Dat herkent hij niet. "Ik kan weleens bot overkomen, ben vrij direct, maar niet negatief."
Dat RTV Focus op stagiairs zou draaien is volgens hem onzin. "We hebben 90 actieve vrijwilligers, die allemaal minstens één keer in de week hier komen."
"Christine en ik hebben alles met bloed, zweet en tranen opgebouwd. We zijn bang dat nu alles in elkaar stort, terwijl we zo hard werken. Dat doet echt verdriet."

Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie? Tip de redactie via WhatsApp of via de mail.