Nieuws

Kerk als Kulturhus stuit op financiële barrières

Kim Guldemond en Mireille Groot Koerkamp voor de kerk in Broekland
Kim Guldemond en Mireille Groot Koerkamp voor de kerk in Broekland © Ina Brouwer
Het lijkt zo mooi: de dorpskerk die een nieuw leven krijgt als Kulturhus of een andere maatschappelijke functie waardoor de kerk het hart van het dorp blijft. Maar de praktijk is weerbarstig, zo constateren ze in onder meer Reutum en Broekland. De veelgehoorde klacht: "Het bisdom wil het onderste uit de kan." Het bisdom ontkent dit, maar zegt wel een marktconforme prijs te willen voor het kerkelijk erfgoed.
In de herfst van 2021 schreef de provincie Overijssel een prijsvraag uit: Kerkdorp in Beweging. Drie kansrijke plannen voor maatschappelijk hergebruik van de kerk konden aanspraak maken op een bedrag van 25.000 euro. Het zou volgens gedeputeerde Roy de Witte een goede stimulans zijn om na te denken over een zinvolle toekomst van het kerkelijk erfgoed. De plannen moesten wel breed worden gedragen door de plaatselijke bevolking en bijdragen aan ontmoeting.
Naast Deurningen vielen Broekland en Reutum in de prijzen. De geloofsgemeenschappen in de laatste twee dorpen hebben al te horen gekregen dat 'hun' kerk op termijn aan de eredienst zal worden onttrokken. Maar dat gebeurt pas als er een nieuwe eigenaar is gevonden.

Geen toestemming

In Broekland gingen ze voortvarend aan de slag. Kim Guldemond: "We hebben een architect in de arm genomen die veel ervaring heeft met herbestemming van kerken. Binnenkort gaan we met hem weer om de tafel."
Broekland heeft geen Kulturhus of iets dergelijks en uit een enquête onder de dorpelingen blijkt dat hier veel behoefte aan is. De Broeklanders zijn ook bereid de portemonnee te trekken voor de verbouwing van de kerk. Het bestuur van de overkoepelende parochie ziet de plannen ook wel zitten. Appeltje eitje... toch?
Schets voor de kerk in Broekland als ontmoetingscentrum
Schets voor de kerk in Broekland als ontmoetingscentrum © Maartje Schuurman en Arne de Vries
Helaas. Op het dak van de kerk liggen asbestleien. Die zouden volgend jaar worden vervangen en de geloofsgemeenschap had daarvoor geld apart gezet. Maar omdat de verplichte sanering van asbest uitbleef, blijft het geld waar het is. Mireille Groot Koerkamp: "Voor een bedrag hoger dan 25.000 euro moet het parochiebestuur toestemming vragen aan het bisdom. En die toestemming komt er niet. Want het bisdom investeert geen geld in vastgoed dat toch aan de eredienst wordt onttrokken."
Vicaris Ronald Cornelissen kent de situatie. Volgens hem is het asbest op het dak geen probleem, "want de kerk kan gewoon verzekerd worden". Groot Koerkamp en Guldemond wijzen erop dat het gaat om een oud gebouw met oude leidingen. "Stel dat er brand uitbreekt, dan kan de asbest zich over het hele dorp verspreiden. Die verantwoordelijkheid willen we niet. We willen geen asbest in het dorp", meent Groot Koerkamp

Asbest op advies van het bisdom

Guldemond wijst erop dat de asbestleien in de jaren tachtig op dwingend advies van het bisdom op het dak werden gelegd. "De opdracht was al toegekend, maar toen moest het van het bisdom anders. Want asbest was goedkoper en het ging lang mee. Maar toen was al bekend dat het schadelijk voor de gezondheid was." Het was nog wel toegestaan.
De werkgroep is niet van plan de kerk te kopen als het asbest er nog op zit. En het geld dat gereserveerd was voor de sanering, blijft bij de overkoepelende parochie Heilig Kruis. Inmiddels hebben de Broeklanders voor hun gevoel 'hun' kerk en de leien al dik betaald.
We geven geen cadeautjes weg
Ronald Cornelissen, vicaris artsbisdom Utrecht
Maar het bisdom ziet dat heel anders. Teruggave van de kerk aan de plaatselijke bevolking lijkt uitgesloten. "We geven geen cadeautjes weg", zegt vicaris Ronald Cornelissen.
"We verkopen die kerken niet voor niets, we moeten zelf ook nog kerk blijven. Wij bestaan van giften en gaven." Juist dankzij die giften en gaven van de Rooms-Katholieke dorpsbewoners konden de kerken bestaan. Maar de kerk teruggeven aan het dorp voor een euro, zoals Roy de Witte suggereerde, is wat hem betreft niet aan de orde.
De econoom van het bisdom, Hans Zuijdwijk, vindt dat de parochiebesturen veel breder moeten kijken bij de verkoop van de dorpskerken en nu te veel op één paard wedden. Ook hij is van mening dat de kerk weggeven voor een symbolisch bedrag niet aan de orde is. "Maar we vragen ook niet de hoofdprijs."

Hertaxatie parochiehuis

In Reutum wordt daar toch iets anders over gedacht. Ook daar ging een werkgroep voortvarend aan de slag na het winnen van de prijsvraag. Een wezenlijk onderdeel voor economisch welslagen van de plannen is dat het parochiehuis in de plannen wordt betrokken.
de kerk in Reutum
de kerk in Reutum © eigen foto rtvoost
Henny Deterink: "Maar nu is er een hertaxatie geweest en wordt het parochiehuis getaxeerd als woonhuis en dat kunnen we niet betalen. En zonder de inkomsten van de verhuur van het parochiehuis krijgen wij de plannen niet financieel rond."
Vicaris Cornelissen is niet bang dat de parochies met onverkoopbare kerken blijven zitten en wijst op de grote behoefte aan woningen. De kerken verliezen daarmee wel hun zeer gewenste centrale rol als ontmoetingsplek in de dorpen.

Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie? Tip de redactie via WhatsApp of via de mail.