Nieuws
Gemeente Enschede 'negeert' al 1,5 jaar signalen van intimidatie en onveiligheid op de werkvloer
4 oktober 2022, 05:00 • 7 minuten leestijd
De gemeente Enschede weet al zeker anderhalf jaar dat ambtenaren een angstcultuur ervaren binnen de organisatie, maar greep niet in. Signalen van intimidatie en onveiligheid zijn genegeerd en zelfs ontkend tot woede van klokkenluiders en in elk geval een deel van de Ondernemingsraad.
Zo blijkt uit onderzoek van RTV Oost, op basis van interne e-mails en documenten die in het bezit zijn van deze omroep en gesprekken met meerdere medewerkers van de gemeente.
'Gemeente loog’
Deze uitkomst is opvallend, omdat RTV Oost al langer bezig is met het onderzoek naar de gemeente. In maart van dit jaar ontkende Enschede nog stellig dat er sprake zou zijn van een angstcultuur: “Wij hebben daar geen enkel signaal over ontvangen”, reageerde gemeentesecretaris Kees Meijer destijds.
Nu blijkt dat de gemeente in het afgelopen anderhalf jaar wel degelijk signalen kreeg van zowel medewerkers als de vertrouwenspersonen. Ook blijkt uit de e-mails in handen van RTV Oost dat voorzitter Tjebbe Bakker van de Ondernemingsraad (OR) meerdere signalen binnenkreeg. Toch koos ook hij ervoor om in maart tegenover RTV Oost én in een interne e-mail te ontkennen dat er sprake zou zijn van een angstcultuur of iets wat daarop lijkt. Dat was tegen het zere been van andere OR-leden en melders, zo blijkt uit de correspondentie.
In maart van dit jaar publiceerde RTV Oost al over een angstcultuur binnen de gemeente Enschede. Dat ging onder andere over de afdeling ‘Handhaving Openbare Ruimte’. Vakbond FNV bevestigde dat er bij hen meldingen binnenkwamen over angst op de werkvloer op meerdere afdelingen en gaf aan daarover in overleg te zijn met de ondernemingsraad van de gemeente. De gemeente ontkende dat.
Vriendjespolitiek
Het is juli 2020 als op de afdeling Juridische Zaken bij de gemeente een nieuwe leidinggevende aantreedt. Tot groot ongenoegen van een groep medewerkers, die vindt dat de nieuwe leidinggevende te onervaren is en mogelijk door vriendjespolitiek op die positie terecht is gekomen.
Volgens medewerkers waren er al langere tijd strubbelingen onderling, maar functioneerde iedereen onder de vorige leidinggevende goed en was er sprake van een veilige werkomgeving. Na de komst van de nieuwe leidinggevende veranderde dat. Ze begon medewerkers aan te spreken na klachten van andere collega's, maar er werd niet gezegd van wie die klachten kwamen en ook niet waarom dat niet eerst onderling besproken werd. Zo daalde het onderlinge vertrouwen in het team en werden collega's tegen elkaar uitgespeeld, zonder dat er een probleem opgelost werd. Zo stellen meerdere medewerkers.
De signalen zijn serieus genoeg en het duurt/loopt allemaal helaas al veel te lang
Het duurt niet lang tot de eerste problemen ontstaan op de werkvloer tussen medewerkers en de nieuwe leidinggevende. Medewerkers van Juridische Zaken krijgen het idee dat hun leidinggevende het aansturen van zo'n 45 mensen niet aankan. Het werkplezier verdwijnt en steeds meer mensen melden zich ziek en doorlopen een traject bij de bedrijfspsycholoog.
Klokkenluider
Eén van de medewerkers slaat in april 2021 alarm bij gemeentesecretaris Meijer. De gemeentesecretaris verwijst de medewerker door naar de clustermanager. Daar meldt de medewerker in vertrouwen de problemen die ervaren worden. ‘Medewerkers voelen zich onveilig, durven niet alles meer te zeggen, voelen zich minder prettig en dat heeft een negatieve invloed op het werkplezier en functioneren’, zo blijkt uit een van de meldingen.
Om 11.30 uur publiceert RTV Oost een persoonlijk verhaal van een van de melders over angstcultuur die hij ervaart bij de gemeente Enschede.
Daarbij schuiven ook vier collega's van Juridische Zaken en een medewerker van P&O aan. In het gesprek worden alle problemen aangekaart en houdt de P&O-medewerker het zelfs niet droog, omdat het volgens haar ‘allemaal zo heftig is’.
Vertrouwelijkheid geschonden
Ondanks de emoties houden de medewerkers aan het gesprek met de clustermanager een goed gevoel over. Een van de medewerkers stuurt een paar dagen later een e-mail naar alle betrokkenen met een suggestie over hoe het verder moet met de afdeling Juridische Zaken. Daarin schrijft de medewerker dat de afdeling Juridische Zaken gebaat is bij een manager met meer ervaring. ‘De leidinggevende heeft wel leidinggevende talenten (…) maar de huidige situatie is niet goed voor haar, voor het team en voor de organisatie.’
Dat goede gevoel van het eerste gesprek verdwijnt snel, als blijkt dat alle informatie uit het vertrouwelijke gesprek intern gedeeld wordt. Ook de besproken leidinggevende krijgt alle namen en informatie. De medewerker die voorstelde om de leidinggevende te vervangen, wordt uitgenodigd voor een persoonlijk gesprek met de clustermanager en voelt zich in dat gesprek zwaar geïntimideerd.
Ondernemingsraad
In dezelfde periode doet een andere medewerker van Juridische Zaken een uitgebreide melding bij de voorzitter van de OR van de gemeente. Hierop krijgt de medewerker het antwoord dat voorzitter Tjebbe Bakker de mail zal bespreken met het dagelijks bestuur van de OR. Als de medewerker in december 2021 nog steeds niets gehoord heeft, stuurt diegene opnieuw een mail. Daarin wordt nogmaals aangegeven dat de situatie bij Juridische Zaken ‘zeer onveilig is en iedereen het spuugzat is'.
Als reactie ontvangt de medewerker een e-mail van Bakker waarin hij aangeeft dat de OR inmiddels aangedrongen heeft op een spoedige evaluatie. Die evaluatie is er volgens medewerkers nooit gekomen.
Voice of Holland
Als begin 2022 een mail binnenkomt bij alle medewerkers van de gemeente, wordt de verwarring nog groter. Naar aanleiding van het schandaal bij The Voice Of Holland wordt opgeroepen om misstanden altijd te melden, bij gemeentesecretaris Kees Meijer, de OR of een vertrouwenspersoon. Dat is nou net wat de verschillende medewerkers al gedaan hebben.
Gedrag dat door een andere fatsoenlijke, gezonde en professionele organisatie als onacceptabel zou worden aangemerkt
Hierop besluiten enkele medewerkers nogmaals hun zorgen te uiten. Tot hun schrik moeten de medewerkers eind februari en begin maart in artikelen van RTV Oost lezen dat zowel Kees Meijer als OR-voorzitter Tjebbe Bakker zeggen dat zij geen signalen van een mogelijke angstcultuur kennen. Daarbij geeft Meijer aan: “Er zijn in elke organisatie wel incidenten, maar dat is wel anders dan een angstcultuur. Dat is hier wat mij betreft niet aan de orde.”
Het is voor de medewerkers een klap in het gezicht. Al meer dan een jaar uitten zij hun zorgen, bij zowel de clustermanager, de OR als Kees Meijer zelf. Maar er gebeurt naar hun idee niets.
‘Zorgelijke situatie’
In april sturen de vertrouwenspersonen van de gemeente vervolgens wel weer een bemoedigende e-mail naar alle medewerkers die zich in de tussentijd gemeld hebben. Zij schrijven: ‘Voor ons als vertrouwenspersonen is duidelijk dat de situatie bij Juridische Zaken al geruime tijd zorgelijk is en tot veel onrust leidt. Dit wordt bevestigd in de gesprekken die we gevoerd hebben. Dit signaal zullen wij als vertrouwenspersonen - zoals ook in de meeste individuele gesprekken al is gemeld - deze maand nog bespreken met de gemeentesecretaris Kees Meijer. In een tweede mail schrijft de vertrouwenspersoon: ‘De signalen zijn serieus genoeg en het duurt/loopt allemaal helaas al veel te lang’.
Twee maanden later geeft gemeentesecretaris Meijer tijdens een werkoverleg van de afdeling Juridische Zaken aan dat hij geen onderzoek instelt, terwijl de vertrouwenspersonen daar volgens de medewerkers wel om gevraagd hebben.
Wil je reageren op dit verhaal of (anoniem) je ervaringen delen? Dat kan door te mailen naar t.vandervelden@rtvoost.nl
In juni van dit jaar vindt er een gesprek plaats tussen één van de melders en gemeentesecretaris Kees Meijer. Alle zorgen worden in dit gesprek opnieuw geuit, maar daarna hoort de medewerker niets meer. Hierop mailt hij in september van dit jaar naar Meijer om te vragen of er nog iets met de melding gaat gebeuren. Hierbij zet de medewerker de clustermanager en de OR in de CC van de mail.
‘Ik ben de melder, niet het probleem’
Meijer mailt terug, maar beantwoordt de vraag van de medewerker niet. ‘In een mail vlak voor de zomervakantie heb je aangegeven dat wij een open gesprek hebben gehad en dan had je mij prima een persoonlijke mail kunnen sturen. Het bevreemdt mij dan ook dat je meent het op deze wijze te moeten doen. Het is dan ook zeker niet zo dat ik in dit brede gezelschap inhoudelijk ga reageren. Graag nodig ik je uit voor een vervolggesprek.’
Hierop antwoordt de medewerker dat met alle meldingen vanaf april 2021 tot nu toe niets gebeurd is. ‘Na een melding verwacht ik een reactie, een standpunt, een antwoord, een oplossing, maar er gebeurt niets. (…) Ik ben niet het onderwerp. Ik ben niet de oorzaak, ik ben niet het probleem en ik ben ook niet de oplossing. Ik ben de melder. Ik heb melding gemaakt van misstanden, van ongehoord gedrag van een clustermanager. Gedrag dat door een andere fatsoenlijke, gezonde en professionele organisatie als onacceptabel zou worden aangemerkt. En wat doet Enschede in een dergelijke situatie? Niets.’
RTV Oost heeft de gemeente Enschede om een reactie gevraagd op dit artikel. Gemeentesecretaris Kees Meijer reageert slechts op één casus: “Als gemeentesecretaris heb ik als standpunt dat dit soort gesprekken thuishoren aan de tafel bij het management en niet via de pers. Wij kennen de casus die wordt beschreven. Het betreft een incident op een afdeling en dat is wat anders dan dat er sprake is van een angstcultuur binnen de organisatie. Het bevreemdt ons dan ook dat dit zo naar buiten gebracht wordt. Direct na ontvangst van de mail is de desbetreffende medewerker uitgenodigd voor een gesprek, waarbij in de uitnodiging ook is aangegeven om het gesprek in aanwezigheid van de clustermanager te voeren, waarbij de verschillende perspectieven aan de orde komen en daarmee tot een gezamenlijke conclusie te komen. Wij gaan er vanuit dat we de lijn van dit gesprek binnenkort weer kunnen oppakken.”
Allard van Velthuijsen, secretaris van de OR, laat weten: “In elke organisatie van deze grootte zijn incidenten binnen afdelingen. Het gaat hier om incidenten op één afdeling. De OR heeft zich intensief bezig gehouden met de situatie op deze afdeling. Het artikel geeft geen volledig beeld van wat zich op deze afdeling heeft afgespeeld. Vanuit de OR is al in 2021 een groep ingesteld die er alles aan heeft gedaan om recht te doen aan alle aspecten die in dit conflict spelen. Die groep heeft dan ook veel gesprekken gevoerd met alle betrokken partijen. Ook is er bijvoorbeeld met succes aangedrongen op het inschakelen van de vertrouwenspersonen. Uit dat onderzoek, en eigen onderzoek van de OR, is gebleken dat de situatie op de afdeling ingewikkelder was en is dan de melder bij RTV Oost heeft gesuggereerd. Vanwege de privacy van de medewerkers op de afdeling kunnen wij hierover geen mededelingen doen. Jammer genoeg is het onmogelijk gebleken om alle medewerkers in deze situatie tevreden te stellen. Door het naar buiten brengen van e-mails op persoonlijke titel ontstaat een onjuist beeld. Het conflict van sommigen op de afdeling met de leiding betekent niet dat er sprake is van sociale onveiligheid bij de gemeente Enschede in brede zin. De OR en de voorzitter van de OR nemen niets terug van wat daar eerder over is verklaard.” Tegenover RTV Oost laten meerdere OR-leden weten niet achter deze reactie van hun secretaris te staan.
