Nieuws

Mentale problemen onder jongeren: "Praat over je diepere gevoelens"

"Onderzoek na onderzoek laat verontrustende cijfers zien over de mentale gezondheid van onze jongeren. Jonge mensen ervaren een steeds hogere druk om te presteren. Faalangst, stress, depressieve klachten en zelfs suïcide; ze nemen helaas toe. En zorgen over (studie)schulden, woningnood of de klimaatcrisis maken het voor veel jongeren lastig om hoopvol te zijn over de toekomst". Zo begint de bijzondere brief waarin koningin Maxima jongeren oproept om te praten over hun mentale problemen.
Ben Middelkamp uit Nijverdal las de brief van de koningin met grote belangstelling. Als mental coach heeft hij in de corona periode gemerkt dat het rustiger werd in de praktijk. Maar ook dat steeds meer jongeren mentale problemen ondervinden. In deze tijd heeft hij samen met zijn dochter Jorien een nieuw programma ontwikkeld waarin mensen leren met elkaar over depressieve gevoelens te praten.
Dat dit nodig is laat ook een recent onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) zien. Hieruit blijkt dat vijftien procent van de mensen van twaalf jaar en ouder psychisch ongezond is.

Verklaring

"Je moet je voorstellen dat wij nu momenteel in één dag net zoveel informatie en prikkels van buitenaf naar binnen krijgen als pakweg honderd jaar geleden een mens in een heel mensenleven. En dat blijft doorgaan. Ook de prestatiedruk wordt telkens hoger", zegt Middelkamp. Je kunt je voorstellen dat dat iets doet met je mentale weerbaarheid".
Het programma dat de stichting nu ontwikkeld heeft heet WETEN. Het doel is om de mentale fitheid en weerbaarheid in Nederland te verbeteren. Het sluit aan bij de oproep van koningin Maxima. Het programma leert je over je mentale systeem maar is ook een ontmoetingsplek.

Presteren

Eén van de mensen die de weg naar Ben Middelkamp heeft gevonden is Lisanne. Ze is nu dertig jaar en liep tegen een muur aan. "Ik kon niet verder en heb de keus gemaakt; tot hier en niet verder", zegt Lisanne.
Bij Lisanne was het een samenloop van allerlei factoren waardoor zij het moeilijk kreeg met zichzelf. In haar jonge jeugd was ze een topsporttalent. Daar kwam een hoge druk om te presteren bij kijken. "Achteraf zeg ik dat je beter niet als kind kunt uitblinken in je sport. Ik ontwikkelde faalangst en kreeg later zelfs paniekaanvallen en hyperventilatie".

Vluchtgedrag

Het keerpunt was het moment dat haar vader ongeneeslijk ziek werd. Zij was toen 21 jaar. "Ik wilde sterk zijn. Misschien heb ik teveel emoties weggestopt. Op de één of andere manier meet je jezelf dan een rol aan", zegt Lisanne nu.
"Net als alle andere jongeren ging ik van studie, naar sport, werk en feestjes. Dat was ook een deel vluchtgedrag. Na mijn studie merkte ik dat het niet goed ging. Dat was vlak voor mijn reis naar Azië in 2019. Ik ging samen met een vriendin en vond mijzelf daar weer terug. Terug in Nederland kwam helaas corona en zit je weer thuis. Net toen ik mijzelf weer teruggevonden had, werd ik weer eenzaam en afgezonderd".

Praten

Ben Middelkamp: "Wij proberen mensen te leren hoe het brein reageert op gebeurtenissen. Hoe krijgen wij dat onder controle. Er gebeuren allerlei processen in je lichaam als je met elkaar spreekt. Hier leren wij hoe dat werkt".
"Leiding nemen over je gevoelens kan door er meer met elkaar over te praten. Zeker ook over diepere en emotionele onderwerpen. Onze zoon Koen is op 31-jarige leeftijd vrijwillig uit het leven gestapt. Daarvoor hebben wij nooit met elkaar over dit onderwerp gepraat. Door veel te praten en weer controle te krijgen over je gevoel is het Bens overtuiging dat je weer gelukkig in het leven kunt staan. Daarom richtte hij de stichting Hey Pa op om ook anderen te helpen praten over zelfdoding, negatieve gevoelens en mentale weerbaarheid.
Coach Ben Middelkamp: "wij proberen je te leren hoe je brein werkt".
Coach Ben Middelkamp: "wij proberen je te leren hoe je brein werkt". © RTV Oost

Geleerd

Lisanne herkent veel in de brief van Maxima. "We zouden veel bewuster met dit onderwerp om moeten gaan. Ik heb een mega gebeurtenis meegemaakt waar ik niet gezond mee om ben gegaan. Dus zou er op universiteiten, hogescholen en ROC's meer aandacht voor moeten zijn. Er verandert zoveel in deze tijd".
Lisanne heeft al veel van Ben geleerd. "In de zorg leggen ze de nadruk op de diagnose. Van Ben heb ik geleerd dat ik niet de diagnose ben. Hij benadert alles positief. Soms op het irritante af. Maar op een gegeven moment valt het kwartje. Hij houdt je een spiegel voor. Ondertussen heb ik de weg naar buiten weer gevonden, maar heb nog wel eventjes te gaan voordat ik weer kan zijn wie ik wil zijn".

Cijfers

In de eerste twee kwartalen van 2021 was vijftien procent van de bevolking van twaalf jaar of ouder psychisch ongezond. Dit percentage is sinds 2001, het jaar waarin het CBS begon met de monitoring van de mentale gezondheid, niet zo hoog geweest.
De mentale gezondheid van jongvolwassenen (18 tot 25 jaar) was het laagst. Een kwart van hen was psychisch ongezond in de eerste helft van 2021, dat is ongeveer tien procentpunt hoger dan gemiddeld over 2020. Zij gaven vaker dan andere leeftijdsgroepen aan onrustig, somber en niet gelukkig te zijn.
Psychisch ongezond, 12 jaar en ouder
Psychisch ongezond, 12 jaar en ouder © bron: CBS
In 2021 was 18 procent van de 12- tot 25-jarigen psychisch ongezond. In 2019 en 2020 was dit nog 11 procent. Vooral vrouwen en jongvolwassenen hadden in 2021 vaker te maken met psychische klachten dan daarvoor. Jongeren voelden zich onder andere vaker neerslachtig en somber. Dit blijkt uit de Gezondheidsenquête van het CBS, een onderzoek waarin mensen vragen beantwoorden over onder meer het psychisch welbevinden.

Mental Health Inventory

Psychische gezondheid is hier bepaald aan de hand van antwoorden op de vijf vragen uit de Mental Health Inventory-5 (MHI-5). Psychische gezondheid werd gemeten door jongeren vijf vragen te stellen over hun gemoedstoestand in de vier weken voorafgaand aan de enquête, waaronder “Voelde je je neerslachtig en somber?” en “Zat jij zo erg in de put dat niets je kon opvrolijken?” Daar konden ze zes antwoorden op geven, variërend van “nooit” tot “voortdurend”. Gebaseerd op de antwoorden is een score tussen nul (zeer ongezond) en honderd (perfect gezond) berekend. Jongeren met een score onder de zestig zijn aangemerkt als psychisch ongezond.
Jongeren voelen zich vaker neerslachtig
Jongeren voelen zich vaker neerslachtig © bron: CBS
Denk jij aan zelfmoord? Neem contact op met 113 Zelfmoordpreventie via www.113.nl. Bellen kan ook, op 0800-0113.

Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie? Tip de redactie via WhatsApp of via de mail.