Nieuws

Expert zet vraagtekens bij Almelose aanpak online oproerkraaiers: "Moet dit wel in de APV?"

Bantema is lector op het gebied van lokaal bestuur en digitalisering
Bantema is lector op het gebied van lokaal bestuur en digitalisering © Willem Bantema
Met het besluit van de gemeente Almelo om regels vast te leggen waardoor online opruiende boodschappen kunnen worden aangepakt, is de stad landelijk gezien een voorloper. Maar is dit wel iets voor een gemeente? Lector Willem Bantema van Thorbecke Academie/NHL Stenden schijnt zijn licht over de vooruitstrevende Almelose aanpak.
Bantema is lector op het gebied van lokaal bestuur en digitalisering. Hij deed onderzoek naar online monitoring, maar onderzocht ook de mogelijkheden van de Algemeen Plaatselijke Verordening (APV) om de online aangewakkerde ongeregeldheden aan te pakken. "Het past bij deze tijd, dat burgemeesters de juridische mogelijkheden van de online wereld gaan verkennen."
Demonstraties of ongeregeldheden die online worden aangejaagd en daardoor een grote omvang krijgen, is geen lokaal probleem. Dat bewijzen de avondklokrellen en de boerenprotesten die in diverse gemeenten waren. Het is iets waar alle Nederlandse gemeenten mee te maken hebben of kunnen krijgen. En dat is direct een punt van Bantema. "Moet dit wel gemeentelijk geregeld worden?", vraagt hij zich hardop af.

Koninkrijkjes

Blijven leunen op de huidige gemeentelijke regels kan volgens hem ook niet. Want deze zijn ongeschikt om online ordeverstoringen te tackelen, omdat ze vooral gericht zijn op de fysieke wereld. Toch zijn er wel degelijk oplossingen voor het deel van de wanordelijkheden dat zich online ontkiemt. "In België doen ze dat lokaal. Bijvoorbeeld door in het Algemeen Politiereglement heel simpel toe te voegen dat bepaalde regels ook online gelden."
Als dit probleem met lokale regels wordt bestreden, vreest de onderzoeker dat het beleid erg kan gaan verschillen. "Als alle 344 gemeenten in Nederland dit in hun APV gaan vastleggen, heb je als het ware 344 koninkrijkjes. Waar in elke gemeente een andere aanpak van hetzelfde probleem kan zijn. Dat kan leiden tot rechtsongelijkheid."

Den Haag

Een landelijke aanpak, bepaald door de regering, kan dat voorkomen. "Het zou wel bij gemeenten kunnen liggen, maar dan zou het naar de gemeentewet moeten. Die moet dan weer door Den Haag worden aangepast", aldus Bantema.
Hij baseert zich op recent onderzoek dat hij heeft gedaan samen met collega’s. Daaruit blijkt dat meer ondersteunende wetgeving voor gemeenten, met bijvoorbeeld het toekennen van extra bevoegdheden aan burgemeesters, een voor de hand liggende zet is. Maar daar moet wel zorgvuldig mee worden omgesprongen. "Ik snap dat de meeste burgemeesters rellen en onrust willen voorkomen. Aan de andere kant is privacy en vrijheid van meningsuiting een groot goed."
Wat leidt tot een ordeverstoring?
Willem Bantema, lector lokaal bestuur en digitalisering

Grondrechten

Zijn verwachtingen van de Almelose APV zijn dan ook niet hoog. "Ik verwacht er weinig van, omdat je geen grondrechten mag beperken in een APV", legt hij uit. Daarmee doelt Bantema vooral op de vrijheid van meningsuiting en het demonstratierecht, die zijn vastgelegd in de grondwet.
Het aanpassen van de gemeentelijke regels leidt er niet toe dat in Almelo demonsteren of het oproepen daartoe verboden is. Het biedt de burgemeester wél de kans om vroegtijdig in te grijpen, als de inschatting wordt gemaakt dat de oproep tot een ordeverstoring kan leiden. Ook daar zit volgens de expert weer een probleem. "Daar zit een persoonlijke opvatting in, want: wat leidt tot een ordeverstoring?"

Wakker schudden

Ondanks de kritische blik van Bantema, ziet hij ook dat burgers zich tegenwoordig veel sneller kunnen organiseren dan overheden. De avondklokrellen en boerenprotesten zijn daar voorbeelden van. Hij begrijpt daarom dat Almelo iets wil doen.
Ook is hij complimenteus over het handelen van de Twentse gemeente. "Ik vind het wel heel sterk van Almelo om dit signaal af te geven. Maar ik ben wel benieuwd of men hiermee een effectieve aanpak tot stand wil brengen of dat men Den Haag wil wakker schudden met de boodschap dat er wat moet gebeuren."

Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie? Tip de redactie via WhatsApp of via de mail.