Tekort aan personeel groot probleem in Overijssel: 25.000 vacatures

Dit is hét probleem voor de komende jaren, stelde de Zwolse burgemeester Peter Snijders al na zijn nieuwjaarstoespraak. Op het gemeentehuis zelf (met 24 vacatures), maar ook voor al die plannen die gemaakt worden. Denk alleen al aan de woningbouw: Zwolle wil tienduizend woningen erbij bouwen in tien jaar. Daar zijn handen voor nodig, handen die er lang niet altijd zijn. En dat kan zomaar vertraging opleveren.

Het gebrek aan personeel is een enorm probleem in Overijssel. De provincie telt zo'n 25.000 vacatures. Dat zijn er drie keer zoveel als vijf jaar geleden. Een enorme stijging dus, en vele malen meer dan het aantal werkzoekenden (zo'n 9.000).

Voor die laatste groep is de huidige situatie natuurlijk erg prettig. Wie een baan zoekt, kan kiezen uit een scala aan vacatures. Desondanks is de krapte op de arbeidsmarkt bovenal een probleem, vertelt Saskia Grit, arbeidsmarktadviseur van het UWV in Zwolle. "In de zorg worden mensen minder snel geholpen, treinen en bussen rijden niet, de horeca schreeuwt om personeel: er zijn echt zaken die vastlopen op dit moment, omdat er te weinig mensen voor zijn."

Op dit moment is één op de tien werknemers in Overijssel, 60 jaar of ouder. "Die groep zal in veel gevallen tussen nu en zeven jaar de arbeidsmarkt verlaten", schetst Grit. "Zij moeten opgevolgd worden, maar de aanwas van onderop is lang niet voldoende om die aanstaande pensionado's te vervangen. In het onderwijs en de zorg zit zelfs 12 tot 13 procent in die leeftijdscategorie; daar waar de problemen al enorm groot zijn."

Andere oorzaken die Grit noemt: de ambities van de samenleving ("de enorme energietransitie en woningbouwplannen, waar heel veel technische mensen voor nodig zijn") en de 24-uursgemakseconomie. "Als we vanavond iets bestellen, willen we het morgen in huis hebben. Eten zelfs binnen een half uur. We willen tot laat boodschappen kunnen doen. Maar daar zijn mensen voor nodig."

Dat Nederland "kampioen deeltijdwerken is", veroorzaakt ook een groot deel van het probleem. "Terwijl sommige mensen best langer willen werken. Maar kinderopvang is soms lastig, of bepaalde werktijden." Daar valt volgens de arbeidsmarktadviseur best winst te behalen.

"Laatst sprak ik een bedrijf waar het werknemers niet lukte om vroeg te beginnen, omdat het niet haalbaar was met het openbaar vervoer. Die werkgever heeft vervolgens een busje geregeld, waardoor werknemers thuis opgehaald kunnen worden. Dat is slechts een voorbeeld, maar in gesprek gaan met je werknemers over "wil je meer werken, en hoe kan ik je daarin faciliteren?", kan enorm helpen."

Naast het meer werken, noemt Grit nog andere mogelijke oplossingen. Automatisering ("denk alleen al aan de QR-codes in de horeca") en het verlagen van de eisen in een vacature. "Soms moet de lat iets omlaag, wil je mensen aantrekken. Dat kan ook door ze zelf extra op te leiden, of intern voor doorstroming te zorgen."

En, zo zegt ze, werkgevers en werknemers moeten elkaar gaan ontmoeten. Want er zijn nog steeds werkzoekenden. "Als je elkaar in de ogen kijkt, weet je veel sneller of je een klik hebt met elkaar. Wat je voor elkaar kan betekenen. Zo zijn er bijvoorbeeld banenmarkten volgens het concept van First Dates." En deze week organiseerde de Politie Oost-Nederland bijvoorbeeld voor het eerst een banenmarkt.

Al die genoemde oplossingen kunnen helpen, maar Grit en haar collega's gaan mee in de woorden van burgemeester Snijders. Het personeelstekort zal de komende jaren nadrukkelijk aanwezig blijven. "In Overijssel hebben we alleen in de techniek al 6.000 vacatures. Die mensen zijn er gewoon niet. Dus werkgevers zullen echt creatief aan de slag moeten met dit probleem."