Het geboortehuis van kolonist Kiliaen van Rensselaer in Hasselt wordt een museum

"Soms staan hier Amerikanen voor de deur, die in een reisgids hebben gelezen dat hier Kiliaens geboortehuis moet zijn", lacht Dario Usai van de The Vanneau Foundation. "Ze zijn dan wel verbaasd dat het nog gewoon een woonhuis is. Maar binnenkort kunnen we ze dan ontvangen en het huis laten zien. Hoe het er precies uit gaat zien weten we nog niet. We zijn nu alles aan het inventariseren en plannen aan het maken. Het huis is nu nog bewoond, als de overdracht is geweest kunnen we onze ideeën gaan uitwerken."

Kiliaen van Rensselaer werd geboren in 1586, in het huis aan de Hoogstraat 12 in Hasselt. Zijn vader was daar schepen (een bestuurder, red.). Rond die tijd raakte Hasselt wat in verval na de rijke Hanzetijd. De jonge Kiliaen vertrok al op zijn 16e naar een oom in Amsterdam, die juwelier was. Hij voelde zich thuis in het bruisende Amsterdam en werd al snel rijk met diamantenhandel.

Met zijn vermogen was hij één van de grote geldschieters en ook bewindvoerder van de West-indische Compagnie, die zich richtte op het koloniseren van Amerika. Kiliaen stichtte ook een eigen kolonie in Amerika, Rensselaerwyck. Later veroverden de Engelsen het gebied, en noemden het Albany, nu de hoofdstad van de staat New York. Daar zijn ze van Rensselaer nog niet vergeten.

In het kielzog van Kiliaen van Rensselaer waagden nog meer Hasselter families de oversteek naar Amerika. Nu nog zijn er straat- en plaatsnamen die verwijzen naar de inwoners van Hasselt. Al die elementen wil de The Vanneau Foundation aan bod laten komen in het huis aan de Hoogstraat.

Het museum wil meer zijn dan alleen een herinnering aan de vroegere bewoner. Aandacht voor het koloniale verleden betekent ook stilstaan bij de schaduwkant ervan, zoals de slavenhandel en uitbuiting van de inheemse bevolking. Ook daar is straks aandacht voor.

Nog honderd jaar voordat de familie van Rensselaer daar kwam wonen was op Hoogstraat 12 een boekdrukkerij gevestigd, één van de eerste van Nederland, van Peregrinus van Barmentlo. Ook deze pionier uit Hasselt komt aan bod in het nieuwe museum.

Het pand is in uitstekende staat, ziet Usai: "De vorige bewoners hebben er heel goed op gepast. In de jaren vijftig, zestig is het grondig gerestaureerd, en gelukkig zijn er nog zoveel elementen behouden gebleven De prachtige balkenplafonds, de antieke ruitjes, de kleine Delftsblauwe tegeltjes in de hal, het zit er allemaal al meer dan vijfhonderd jaar."

Ook van buiten is het pand indrukwekkend: "Als je hierlangs loopt, en je kijkt naar boven, naar de details, de ramen, de gevelversiering... ja, dat is echt prachtig. En dan loop je door een poortje de binnenplaats op en dan ben je echt terug in de tijd.. Er zitten ook nog kelders onder, met prachtige gewelven. Dat is ook echt fantastisch, die hebben zo'n bijzondere sfeer, daar kunnen we wel wat moois van maken."

De stichting wil in 2024 de tentoonstellingsruimte in Kiliaens geboortehuis aan de Hoogstraat in Hasselt kunnen openstellen voor publiek.