Is er nog toekomst voor de almanak: einde van een tijdperk?

Medio maart komt het bestuur van de stichting Uitgeverij Twentse Media, die de almanak uitbrengt, bijeen. Daarna is het de bedoeling dat er zo snel mogelijk duidelijkheid komt over de toekomst.

Intussen is de Kamper Almanak bezig aan een tweede jeugd en maakt later dit jaar een doorstart.

Voor de redactie van de Twentse Almanak kwam het bericht vorige week als de welbekende donderslag bij heldere hemel toen bekend werd dat de Achterhoekse Almanak zichzelf heeft opgeheven. Reden: de verkoop is de afgelopen jaren dusdanig gekelderd dat er verlies wordt gedraaid. Na 38 jaargangen gaat de stekker eruit.

De almanak is bij het grote publiek een ietwat vergeten fenomeen uit vervlogen tijden. Het boekwerkje - meestal een jaarlijkse uitgave - biedt onder meer een overzicht met allerhande informatie. Astronomische gegevens over zonsopkomst en -ondergang, praktische contactgegevens van organisaties, maar ook onderhoudende (streek)verhaaltjes en soms ook moppen.

Maar veel van die informatie is ook op internet te vinden. Een marktonderzoek is er nooit op losgelaten, maar waarschijnlijk zijn het vooral senioren die de almanak aanschaffen. Die het prettig vinden bepaalde informatie nog gewoon 'ouderwets' op papier terug te kunnen lezen. En wellicht gedreven door enige vorm van nostalgie zo'n almanak aanschaffen.

De Twentse en Achterhoekse Almanak werkten veelvuldig samen, zo vertelt secretaris Henk Spijker (77). "Op die manier konden we de kosten drukken. Maar vorige week hoorden we dus ineens dat de Achterhoekse Almanak ophoudt te bestaan. Daarmee ontstaat er ook voor ons een nieuwe situatie. We gaan ons daarom beraden op wat we nu gaan doen."

Volgens Spijker is de afgelopen jaren de oplage al behoorlijk teruggelopen. "De laatste jaren werden er ieder jaar telkens 100 tot 150 stuks minder verkocht. In de kleine tien jaar dat ik dit doe, zijn we teruggegaan van 2.500 naar een 1.500 gedrukte exemplaren. De laatste jaren maken we vaak themanummers. Waarbij we bijvoorbeeld een bepaalde gemeente eruit lichten. Onze uitgave van Tubbergen van een paar jaar geleden was helemaal uitverkocht. Maar meestal houden we er wel een aantal over."

De Twentse Almanak is een stichting. "We hebben dus geen winstoogmerk. Het boekje, dat, 5,95 euro kost, wordt gemaakt door een jaarlijkse wisselende redactie van een tiental personen. Nu de Achterhoekse Almanak stopt, moeten we nagaan wat de gevolgen zijn voor ons. Zeker op financieel gebied."

Eerder bleek al dat niet iedere almanak het eeuwige leven heeft. De Deventer Almanak bijvoorbeeld, die met tussenpozen vanaf circa 1480 werd uitgegeven, hield in 2013 op te bestaan omdat-ie niet levensvatbaar bleek. Steenwijk heeft ruim tweeënhalve eeuw een almanak gehad.

De Kamper Almanak (anno 1928) dreigde te worden opgedoekt, maar in juli 2022 kwam het in andere handen en wordt nu uitgebracht door de Historische Vereniging voor de IJsseldelta Jan van Arkel. "We wilden per se voorkomen dat onze almanak zou verdwijnen en hebben dit op ons genomen", zegt voorzitter Herman Broers.

De Kamper Almanak is overigens meer dan een boekwerkje. "Bij ons heeft het de vorm van een historisch jaarboek. Maar liefst 400 pagina's dik. Nieuw is dit jaar wel dat ervoor betaald moet worden: 20 euro. Dat maakt het wel spannend. Maar we bieden dus meer dan een doorsnee-almanak."

De volgende editie verschijnt waarschijnlijk na de zomervakantie. "Sowieso dit jaar nog want we willen per se voorkomen dat de reeks vanaf 1928 wordt onderbroken."

De bekendse is ongetwijfeld de Enkhuizer Almanak. Een wat vreemde eend in de bijt overigens ook want waar veel almanakken zich concentreren op bepaalde regio's opereert de Enkhuizer Almanak landelijk. Het eerste exemplaar verscheen waarschijnlijk in 1595.

Over de oplage doet uitgever en hoofdredacteur Fransje Jongert (75) geen mededelingen. "Maar", zegt ze, "die oplage is al jaren heel stabiel. We verkopen niet alleen via boekenwinkels, maar ook via onze eigen webshop. En de kerstpakketten niet te vergeten. Want die zijn erg belangrijk voor ons. Heel wat werkgevers vinden het leuk om de Enkhuizer Almanak aan hun personeel cadeau te doen."

Al 42 jaar geeft ze de almanak nu uit. Eerst vanuit Apeldoorn, maar sinds 1992 zit de redactie weer in Enkhuizen. En ja, meldt ze met gepaste trots: de opvolging is intussen ook zo goed als geregeld.