Overijsselse voedselbanken zien explosieve groei; gemiddeld 40 procent meer klanten

De voedselbanken voorzagen vorig jaar een groei van het klantenaantal, maar die liet even op zich wachten. Want pas na de zomer van 2022 steeg het aantal afnemers. "We hadden die stijging al eerder verwacht. Toen deze alsnog inzette, kwam het toch een tikkeltje als een verrassing", zegt Jan de Kleuver van Voedselbank Deventer.

Toch zijn er in Overijssel verschillen te zien. In Hardenberg en Ommen bleef de groei met 11 procent nog beperkt, maar in de stedelijke gebieden, zoals Deventer (55 procent) en Almelo (67,6 procent), was er sprake van een explosieve stijging. De overige vestigingen verwelkomden afgelopen jaar bijna een derde meer klanten.

Wat opvalt is dat de grootste stijging vooral na de zomer was. Wat daar de exacte reden voor is, lijkt niet helemaal duidelijk. "We zien na de zomer vaker een stijging", aldus De Kleuver. "Het kan zijn dat de mensen de klap van de crisis toen pas écht voelden." Al kan een versoepeling van de toelatingsnormen ook een rol hebben gespeeld.

En als er meer mensen genoodzaakt zijn gebruik te maken van de voedselbank, betekent dat er meer levensmiddelen moeten worden verstrekt. Bij enkele locaties is dat is gelijk waar de schoen wringt. "De voedselprijzen leiden tot minder aanbod", stelt Han Eulderink van de Voedselbank Midden Twente. "Er is bijvoorbeeld minder brood of vlees."

Sommige voedselbanken voelen de concurrentie van Too Good To Go. Dat is een app waarop supermarkten aan het einde van de dag hun versproducten met fikse korting alsnog aan particulieren verkopen. Eerder werden die overschotten vaker aan de voedselbank geschonken. "Die trend is al langer ingezet", weet De Kleuver. "Supermarkten prijzen aan het einde van de dag ook steeds vaker zelf hun producten af."

Van het beschikbare geld (voortkomend uit giften) kan de voedselbank zelf ook minder kopen. "Een voorbeeld: een pot huismerk doperwten ging in een tijdsbestek van drie maanden van 99 cent naar 1,49 euro. Een stijging van 50 procent", schetst Eulderink. Daardoor zijn ze in Hengelo genoodzaakt om minder gevulde pakketten uit te delen. "Soms is er niet eens genoeg voor iedereen."

De crisis heeft ook een positieve kant: steeds meer ondernemers en particulieren doneren aan de voedselbank. Daardoor kan de bedrijfsvoering 'gewoon' doorgaan. "Er zijn grote voedselproducenten die zich in het Wintercollectief hebben verbonden. Zij produceren extra producten, zodat zij een deel aan ons kunnen doneren", legt de Deventer voorzitter uit.

Hulp uit allerlei hoeken is herkenbaar in Hardenberg en Ommen. "De voorraden slonken hard, maar we kregen ook spontaan financiële en materiële hulp van allerlei kanten", zegt Roos ter Beek. "Zo zijn er onder meer nieuwe vaste leveranciers. Dat helpt ons enorm."

Almelo vermoedt dat de piek er bij hen er nog niet is geweest. "Dit is gebaseerd op een gevoel, zonder concrete indicaties of signalen over de ontwikkelingen voor 2023", benadrukt voorzitter Henny Ganseman.

In Kampen volgen ze de landelijke prognose en verwachten ze dat de groei zal afvlakken. "We verwachten en gestage stijging van het aantal klanten." Deventer sluit zich daarbij aan. "Ik verwacht een stabilisatie. En als het wél blijft stijgen, zullen we daar een goed antwoord op proberen te geven", verzekert De Kleuver.