De BBBizarre overwinning: na de euforie moet BBB nu omschakelen

Een tegengeluid wilde ze laten horen. Carla Evers, sinds vannacht de politieke koningin van Overijssel, schreef zich zo’n anderhalf, twee jaar geleden in bij BBB. Gewoon, per mail. “M’n stem laten horen, in de oppositie. Daar dacht ik aan. Maar gaandeweg ben ik mij anders gaan voorbereiden”, vertelde ze begin deze maand nadat de eerste peilingen binnenkwamen.

Die veranderde houding is maar goed ook. Tussen haar aanmelding en vanochtend zit een verschil van 17 zetels. Volgens de exitpoll, moeten we erbij zeggen. BBB zet alle andere partijen in haar schaduw: nummers twee VVD en CDA volgen beide met 4. Roepen vanaf de zijlijn, alleen een geluid laten horen, zal er voor Evers niet bij zijn. De verantwoordelijkheid wacht, met een derde van alle uitgebrachte stemmen.

Daar heb ik alle vertrouwen in, klonk het al direct uit de monden van Van der Plas en Evers. BBB is er klaar voor. Maar de hapering in de stem van de Overijsselse lijsttrekker was ondertussen veelzeggend. “Er waren een paar die op de lijst stonden van, nou ja... Al wilde iedereen wel serieus de Staten in hoor”, voegde ze snel toe. Van de partij komen 17 van de 22 kandidaten (nr. 5 Ilona Lagas gaat naar de Eerste Kamer) in provinciale politiek. Bijna allemaal dus. Daar hield niemand rekening mee, ook Evers niet. “Een derde van de stemmen! Echt achterlijk”, riep ze in de euforie. In Tubbergen stemde zelfs 6 op de 10 kiezers op BBB, een ongekende overmacht.

Met een overwinningsroes van de uitslag (en mogelijk een paar biertjes) zal de gemiddelde BBB'er vandaag opstaan. Ze veroorzaken een aardschok. Als nieuwe partij 17 zetels. Ongekend knap, politieke historie. Wie de omgekeerde vlaggen en spandoeken langs de provinciale wegen zag, wist al dat er iets zou gebeuren. En toch is de verrassing enorm.

Als de (stik)stofwolken zijn opgetrokken, zal het realisme en de bezinning ook indalen. Wat is hier eigenlijk gebeurd? Kan de partij dit aan?

Wat geeft dit een druk, liet oud-burgemeester van Dalfsen Han Noten zich gisteravond ontvallen op TV Oost. Iedereen kijkt nu naar BBB. De partij zal de koers voor de provincie moeten bepalen de komende vier jaar. Het initiatief nemen.

Hebben ze daar genoeg bestuurders voor? Zullen alle 17 Statenleden vier jaar lang blijven zitten, of volgt er ondanks anderhalf jaar gezamenlijke trainingen toch een Forum-scenario: opsplitsingen, stoppers, geruzie? Ook bij andere partijen kwamen die vragen gisteravond direct naar voren. Ingepakt in felicitaties, uiteraard.

Het grote aantal stemmers is een potentieel risico voor de partij, verwacht politicoloog Henk van der Kolk (UT). “De verwachtingen zijn divers, dus een deel van de aanhang zal teleurgesteld worden.”

Want wie zijn de kiezers van de BBB? Overstappers van Forum, maar ook oud-CDA’ers en VVD’ers. Uit kiezersonderzoek van Kieskompas bleek dat eveneens SP, JA21, SGP en PVV flink inleveren aan BBB. Zelfs een deel van de mensen die twee jaar geleden bij de landelijke verkiezingen voor D66 kozen, vestigt nu zijn hoop op Evers en Van der Plas.

De wensen zullen verschillen. Keihard tegen Den Haag, of toch zo constructief mogelijk. Aan de wet zal de partij zich houden, zei Evers al. De stikstofreductie komt er dus. Maar gedwongen onteigening blijft een breekpunt. Voor BBB zal de uitdaging zijn om met een eenduidig geluid te komen, waarmee het ook tegemoet komt aan de wensen van al die kiezers. Een op het oog onmogelijke opgave. De partij zal een lijn moeten kiezen.

Het is een onverwacht luxeprobleem, de partij heeft vele kiezers aan zich weten te binden. Het ‘normale geluid’ spreekt aan, de coalitie in Overijssel - en waarschijnlijk ook zeker in Den Haag - krijgt een veeg uit de pan van de inwoners. BBB is de tegenstem. ‘De kiezer wil dit niet meer’, ‘het moet anders’, zo klonk het tussen het feestgedruis.

Anders zal het gaan. Het CDA is voor het eerst in jaren niét de grootste in Overijssel. De neergang was al ingezet, dit jaar volgt nog eens een halvering. Ook de VVD krijgt een tik (-2), net als praktische alle andere partijen.

Evers zal met haar zestien kompanen op pad moeten. Ook langs die andere, verliezende partijen. Wie wil er met ons? In Overijssel zijn minstens 24 van de 47 zetels nodig voor een meerderheidscoalitie.

En waar de slogan in de campagne nog was 'Overijssel is van ons, wen er maar aan!', klonk het gisteravond al genuanceerder. Samen, niet alleen, met iedereen in gesprek. Evers zet zich niet af tegen de anderen. Maar, zo zegt ze zelf ook: de uitslag geeft aan dat het op een andere manier moet. Hoe? Dat zal iedereen moeten afwachten. Ook de BBB-stemmers. Het bedoelde ‘tegengeluid’ zal het geluid van het pluche moeten worden. En toch authentiek blijven. Makkelijk wordt het in ieder geval niet, liet de lijsttrekker zich al ontvallen.

Al zit ze gelijktijdig "vol vertrouwen". Niet gek, na zo’n uitslag.