Een schip in een schip? Kampen onderzoekt mogelijkheden voor museumschip

Het exposeren van de IJsselkogge in een klein vrachtschip voor de zeevaart, een zogeheten coaster, is een plan van de gezamenlijke gebruiker van de huidige Koggewerf, en is een aanvulling op de plannen die er al lagen voor onderzoek. Vanuit de gemeente waren namelijk al drie locaties in beeld. Het van Heutszplein, het oude NS-station en een plek op de huidige Koggewerf aan wal.

Maar die laatste optie zien de gebruikers van de werf niet zitten omdat er in hun optiek op de werf zelf geen plek is voor het scheepswrak. En dus komen ze met een alternatief plan. Het tentoonstellen van het oude scheepswrak in een nieuw aan te schaffen coaster.

“Dat schip moet dan speciaal voor dit doel aangekocht worden en moet minimaal twaalf meter breed en zo'n zeventig meter lang zijn", zegt Aalt van den Hul, die namens de Koggewerf nauw betrokken is bij het onderzoek. “Wij zijn van mening dat ons terrein op de Koggewerf te klein is om de IJsselkogge aan wal te exposeren. Vandaar dat we opteren voor de aankoop van een coaster, die als varend museumschip kan fungeren.”

Initiatiefnemers van het plan zijn momenteel in gesprek met de gemeente, de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE), die eigenaar is van de IJsselkogge, Rijkswaterstaat en met Thecla Bodewes, van de scheepswerven in Kampen en Zwartsluis. “Ik heb een goed gesprek gehad met Bodewes", zegt Aalt van den Hul, "ze ziet mogelijkheden en is zeer zeker bereid om haar netwerk in te zetten voor de aanschaf en de verbouwing van een geschikte coaster.”

Maar allereerst moet er natuurlijk toestemming komen van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed. Volgens de initiatiefnemer van het plan staat die niet onwelwillend tegenover de expositie van de IJsselkogge in een schip.

“De RCE heeft ons verteld dat het al eens eerder gedaan is bij het binnenvaartmuseum om een schip in een coaster ten toon te stellen", zegt Erwin Schra van de stichting Kamper Kogge. Ook hij is belast met het onderzoek. “Technisch kan het maar er zijn nog wel wat uitdagingen om het mogelijk te maken.”

Er is in ieder geval op het water voldoende plek voor een museumschip. “We hebben voor de wal van de Koggewerf een aantal zware aanmeerpalen staan waar de coaster prima kan liggen”, zegt Van Den Hul. In overleg met Rijkswaterstaat wordt momenteel onderzocht of de plek geschikt en veilig genoeg is voor het aanmeren van zo'n groot schip.

De initiatiefnemers van het plan voor een varend scheepsmuseum benadrukken dat er voordelen zijn ten opzichte van de bouw van een expositieruimte ergens aan wal. “Een varend museumschip biedt natuurlijk mogelijkheden om de IJsselkogge bij allerlei andere Hanze-evenementen mee te nemen. Dat genereerd inkomsten omdat er betaald moet worden voor de toegang tot het museumschip”, zegt Schra.

Aalt van den Hul vult aan; “De IJsselkogge wordt geëxposeerd in het ruim, maar er is veel meer ruimte in de coaster. Die kan bijvoorbeeld gebruikt worden voor het maken van een filmzaal waarin een documentaire over de historie van de IJsselkogge en de Hanzevaart getoond kan worden. Bovendeks zouden we dan met mooi uitzicht op de IJssel en de plek waar het scheepswrak is geborgen ook nog een horecagelegenheid kunnen realiseren.”

Ook de link tussen de IJsselkogge, een oud middeleeuws vrachtschip uit 1300, en de relatie met de moderne coaster waarin het schip geëxposeerd wordt, biedt volgens hem mogelijkheden. Oud en nieuw komen op die manier bij elkaar, bezoekers van het varende museum kunnen dan ook een kijkje nemen in de machinekamer en de stuurhut van een moderne coaster.

Volgens de initiatiefnemer staat ook de gemeente Kampen positief tegenover het plan. "We hebben twee keer met wethouder Bas Wonink gesproken, die is niet onwelwillend om eraan mee te werken. Aan de andere onderzoek locaties, het oude NS-station en het van Heutszplein, kleven ook nadelen", aldus Erwin Schra. De loods bij het station moet verbouwd worden en het dak moet eraf om de IJsselkogge erin te plaatsen. En bij het van Heutszplein zijn heel veel protesten gekomen van omwonenden.

"Heel veel mensen in Kampen zeggen dat de Koggewerf, gezien de relatie met het verleden en de vindplek van het scheepswrak hier vlakbij, de meest aangewezen plek is om de IJsselkogge te exposeren. Dat vinden wij ook, maar dan wel op het water en niet aan wal", aldus Schra.

Als de gemeenteraad het plan omarmt, moet de stichting voortvarend op zoek naar een coaster die verbouwd kan worden tot museumschip. Afhankelijk van de conditie waarin het schip verkeerd, moet daarvoor natuurlijk wel een flink aankoopbedrag op tafel gelegd worden. “De aanschafprijs zal volgens een ruwe schatting ergens tussen de vijfhonderdduizend en één miljoen euro liggen. Daar bovenop komen dan nog de verbouwing- en jaarlijkse onderhoudskosten", zegt Van Den Hul.

De initiatiefnemers moeten voor 27 april met een uitgewerkt plan bij de gemeente aankloppen, zodat de optie samen met de andere onderzoek locaties begin april in de gemeenteraad besproken kan worden. Dus is het alle hens aan dek voor de initiatiefnemers van de Koggewerf om dat op tijd voor elkaar te krijgen.

Dinsdag 21 maart is er ook een uitgebreid stadsdebat, waar inwoners geïnformeerd worden over de plannen. Op 31 maart gaat een deel van de gemeenteraad op excursie naar Lelystad, waar de IJsselkogge op dit moment geconserveerd wordt. Medio april zal de raad een beslissing moeten nemen over de beste locatie voor de IJsselkogge.

“Het voordeel van een museumschip ten opzichte van een locatie aan wal is dat het nieuwe onderkomen snel te realiseren is", zegt Aalt van den Hul. "Bij alle andere varianten aan wal moet er eerst verbouwd of nieuw gebouwd worden.” En dat is volgens hem, met de huidige vergunningverlening en stikstofproblematiek, vaak een kwestie van meerdere jaren.

De coaster daarentegen kan vrij snel gekocht en verbouwd worden. “De eerste bezuiniging wordt al gerealiseerd op de transportkosten omdat we het scheepswrak dan eind 2024 met onze eigen varende museumcoaster in Lelystad kunnen ophalen"