Grote natuurbranden ook in Overijssel de realiteit: zo bereidt de brandweer zich voor

Een wagen van de kazerne Nijverdal rijdt zaterdagochtend de Sallandse Heuvelrug op. Een team van de handcrew (specialisten in natuurbranden, red.) laat zien hoe ze te werk gaan. "Dit is een 'CCFM-voertuig'", zegt Erik Pluim van de Brandweer IJsselland. "Een speciale brandweerwagen om natuurbranden te blussen."

Het is één van de 14 speciale brandweervoertuigen in Twente en in de regio IJsselland rijden er nog eens vier. "Hierop zijn we de afgelopen jaren gaan investeren, na de grote brand op het Aamsveen bij Enschede. Toen werd wel duidelijk dat we ons hier op voor moesten bereiden."

Overijssel is de eerste provincie in Nederland met het specialistische team. "Het is ook al een aantal keren voorgekomen dat het team ingezet werd", vervolgt Pluim. "Het klimaat verandert en het wordt steeds droger. Vorig voorjaar zag je nog dat er meerdere natuurbranden ontstonden. Ik verwacht dat we dat de komende jaren dus veel vaker zullen meemaken en daar moeten we op voorbereid zijn."

Het specialistische team kan met de speciale brandweerwagens gemakkelijk door natuurgebieden manoeuvreren. "Zo kunnen we altijd dicht bij de brand komen. Daarnaast hebben we een speciaal navigatiesysteem dat weet waar er berijdbare paden liggen."

Freddy Voorhost is één van de brandweerlieden die gespecialiseerd is in natuurbranden. Als chauffeur op de wagen van kazerne Nijverdal bluste hij al meerdere natuurbranden. "Deze brandweerwagens zijn anders dan de 'reguliere' brandweerwagens. Zo zit er aan de voorkant een waterpistool, waarmee we gericht kunnen blussen terwijl we rijden", zegt Voorhorst. "Daarnaast is de wagen uitgerust met een 'self-protectie systeem'. Stel we komen in het nauw omdat de brand ons insluit, blust het voertuig zichzelf met een druk op de knop."

Naast de wagen beschikt de brandweer in Overijssel ook over verschillende hulpmiddelen. Van gereedschap als een vuurzweep tot een 'drip torch'. "Met dat systeem steken wij zelf een stuk natuur in de brand", legt specialist Wilfrid Pappot uit Dedemsvaart uit. "Als er vuur nadert, kunnen we een stuk verderop zelf brand stichten. De vuren komen dan naar elkaar toe en bestrijden eigenlijk elkaar. Zo voorkom je dat het vuur zich alsmaar verder verspreidt en heb je zelf de controle."

Ook het droneteam van de brandweer kan ingezet worden bij natuurbranden. “Zo kunnen we snel hotspots herkennen en veel efficiënter de brandhaard bestrijden”, legt dronewaarnemer Martijn Zagwijn uit. “Het zijn extra ogen vanuit de lucht. Kijk, daar vliegt hij nu”, zegt hij al wijzend. “Hij vliegt zo het hele gebied over en op de kaart kunnen we dan direct zien waar we moeten zijn.”

Toch kunnen er nog zoveel voertuigen en gereedschappen ingezet worden, voorkomen is beter dan genezen. De brandweer houdt de situatie in de natuur nauwlettend in de gaten. Verdeeld over Overijssel staan er vier speciale weerstations. “Daar doen we continue metingen”, legt Gerben Piksen, teamleider van de handcrew uit. “Uit die metingen volgt een waarde. Als die waarde te hoog is, staan we allemaal op scherp. Dat is ook het moment dat we naar buiten toe gaan waarschuwen. Dat mensen moeten oppassen in de natuur met bijvoorbeeld vuur.”

Als het dan toch misgaat, zijn veel natuurgebieden licht ontvlambaar, ziet Erik Pluim van de Brandweer IJsselland. Er zijn volgens hem nog kansen. "Risico's beperken zou in ieder geval kunnen door omvorming van de bossen en de natuur door bijvoorbeeld meer loofbomen te planten in plaats van naaldbomen. Want die laatstgenoemde brandt veel gemakkelijker. Met loof kan je het vuur veel langzamer laten verspreiden."

Hoewel Pluim dat graag zou zien, is dat nog geen zekerheid. "Ik snap dat het een kwestie van de lange adem is. Want de natuurbeheerder moet het er mee eens zijn en het is niet een oplossing waarvan je binnen vijf jaar de resultaten al ziet. Maar daarom is het belangrijk om met elkaar dit onderwerp aan te gaan."

Een andere mogelijkheid is dat grondeigenaren aan gaan geven welk stuk natuur voor hen wel en niet belangrijk is. "Als er brand is, willen wij die bestrijden. Maar de natuurbeheerder kan denken: dat stuk is voor mij niet belangrijk, dus laat maar gewoon afbranden. Als we dat van tevoren weten kunnen we veel beter inzetten en het stuk grond dat wél belangrijk is, beschermen."

Niet alleen in onze provincie is de handcrew Overijssel druk met natuurbranden, ook in de rest van het land. "Wij worden overal in Nederland ingezet bij grote natuurbranden", vervolgt Pluim. "Bijvoorbeeld bij de grote natuurbranden in Brabant en Limburg, een aantal jaar geleden. Nu is ook daar besloten dat ze een eigen handcrew krijgen. Wij hebben de manschappen daar opgeleid, getraind en zelfs de container die ze krijgen, is gemaakt in Twente."

Daarmee is de handcrew Overijssel het voorbeeld voor de rest van Nederland. "Maar uiteindelijk hopen we natuurlijk dat we niet te vaak in actie moeten komen. Komende tijd is het ook weer belangrijk dat iedereen alert is als er weer een droge periode volgt. Steek dan geen open vuur in de natuur aan en parkeer je auto niet in een droge berm."

En als er dan toch brand uitbreekt? "We zijn goed getraind en hebben de middelen, dus als een brand nog beheersbaar is, zijn we er klaar voor", sluit Pluim af.