Nieuws

In Provinciale Staten blijft weinig ervaring over: 70 procent nieuwkomers

29 maart, 05:00 • 4 minuten leestijd

Afscheid van de Statenleden van de afgelopen vier jaar © RTV Oost

Een waar slagveld, een hoognodige vernieuwingskuur of eenvoudigweg een wisseling van de wacht. Hoe je het ook omschrijft, de provinciale politiek ziet er vanaf deze week totaal anders uit in Overijssel. Op 34 van de 47 zetels komt een nieuwe politicus te zitten, ruim zeventig procent van het collectieve geheugen vliegt het provinciehuis uit. "Dat zijn er wel wat veel. Te veel, wat mij betreft."

De lijst met namen die Andries Heidema, Commissaris van de Koning, langs moest lopen, was enorm. Alle 33 afscheidnemende Statenleden (Forum voor Democratie had een lege zetel) kregen gisteravond een woordje - en een boom - van hem. "Het volgende agendapunt duurt wat langer vermoed ik", zo kondigde hij lachend zijn toespraken aan, terwijl enkele bomen in een kruiwagen voor hem stonden in de Statenzaal. Een verwijzing naar een aangenomen motie in de afgelopen coalitieperiode, die stelt dat Overijssel er 1,1 miljoen bomen bij moet krijgen.

Slechts dertien politici die bij dit afscheid van Provinciale Staten waren, zijn er vanmiddag ook weer bij, tijdens de installatie van de nieuwe Statenleden. De andere zetels zijn mede door de verkiezingsuitslag leeg geveegd, en worden vandaag gevuld met nieuwelingen.

Deze twee Statenleden met ervaring - Jacob Spiker (CDA) en Joeri Pool (PVV) - wilden wel door, maar moesten door de verkiezingsuitslag gedwongen afscheid nemen van de provinciale politiek:

Statenleden nemen afscheid

"Dat is veel, normaal gesproken vernieuwt ongeveer de helft van de zetels", vertelt Marcel Boogers, hoogleraar Innovatie en Regionaal Bestuur aan de Universiteit Twente. "Het heeft zeker te maken met de politieke aardverschuiving." Van de 17 BBB'ers zat alleen Gert Brommer, in de vorige periode afgesplitst van de VVD, al in de Staten.

Het grootste verlies aan ervaring leidt Overijssel door het vertrek van Jan Westert (ChristenUnie) en nestor Dirk van Dijk (SGP). Zij zaten respectievelijk 12 en 29 jaar in de Staten. "In totaal 33 vertrekkers. Dat zijn er wel veel, te veel wat mij betreft", zei Van Dijk in zijn afscheidsspeech. "Enige continuïteit op dit gebied is wel gewenst."

Volle tribunes bij het afscheid van de 33 Statenleden © RTV Oost

Op de vraag of de enorme vernieuwingsslag een goede of slechte ontwikkeling is, geeft hoogleraar Boogers een tweeledig antwoord. "Je verliest kennis en ervaring in de politiek, dat is zeker. Maar er komt natuurlijk ook nieuw elan in. Dat kan je positief zien: een frisse blik, nieuwe ideeën."

Gedwongen vertrek
Ze wilden graag door, maar de uitslagenavond eindigde voor Jacob Spiker (CDA) en Joeri Pool (PVV) in een flinke teleurstelling. Niet alleen omdat hun partijen zetels verloren, maar ook omdat ze zelf nét buiten de boot vielen. Spiker stond op plek 5 (CDA kreeg 4 zetels), Pool stond op plek 4 (PVV ging van 3 naar 2 zetels).

"Het is erg jammer, teleurstellend", vindt Spiker. "We hielden rekening met verlies, maar ik verwachtte dat we nog wel 5 zetels zouden behouden. Maar ik moet mij erbij neerleggen." Mocht het CDA in het college stappen, en bijvoorbeeld Rick Brink doorschuiven als gedeputeerde, dan schuift Spiker met alle liefde door. "Ik ga nu niet speculeren, maar ik zal zeker beschikbaar zijn als het nodig is."

"In de peilingen stonden we op 5, 6 zetels, maar door de gigantische winst van BBB werd het een verrassende avond", haalt Pool de verkiezingsavond terug. Hij gaat het werk in de Staten missen. "Je kan echt zaken bereiken. Dan denk ik aan een half miljoen voor de voedselbanken, of de aanpak van een onveilige kruising in Nieuwleusen. Maar een groot deel van de collega's zal ik niet missen; de hypocrisie, het politieke spel. Dat ik daar straks niet meer bij ben, daar ben ik niet rouwig om."

Een groot deel van de vertrokken Statenleden stelde zich überhaupt niet meer verkiesbaar.

De kiezer heeft altijd gelijk, benadrukt Boogers, maar de nieuwe Statenleden zullen wel even moeten wennen. "Het duurt altijd even voordat mensen weten hoe het werkt. Wat de rol en taken van een provincie precies zijn, welke instrumenten je als Statenlid hebt om te controleren en bij te sturen. Je wil kritische Provinciale Staten, die gedeputeerden het vuur aan schenen kunnen leggen. Het beleid kritisch kunnen volgen."

Het duurt altijd even voordat nieuwelingen weten wat de rol en taken van een provincie precies zijn

Marcel Boogers, hoogleraar Regionaal Bestuur

Voor nieuwelingen zonder politieke ervaring kan het even duren voordat ze weten hoe de hazen lopen. Denk naast de BBB'ers ook aan bijvoorbeeld Maryse Wulf van Volt. Bij politici die al ervaring hebben vanuit bijvoorbeeld een gemeenteraad zal dat sneller gaan, verwacht Boogers. "Die verschillen zijn niet zo groot."

Wat dat betreft valt er ook in Overijssel wel wat nuance aan te brengen. Zo zat ChristenUnie-nieuweling Reinier Mulder al 27 jaar in de gemeenteraad van Zwolle en functioneerde VVD'er Erwin Hoogland al eerder als Statenlid van Zuid-Holland en Overijssel. Overigens valt de nuance soms ook de andere kant op: 'blijver' Sebastiaan Stöteler (PVV) zit pas enkele maanden in de provinciale politiek.

Via verschillende trainingen en cursussen krijgen de Statenleden een uitgebreide introductie in het werk. Boogers: "We moeten ons er niet te veel zorgen over maken, in enkele avondjes krijgen ze uitgelegd wat ze allemaal kunnen doen. Maar voordat je daar echt bent, gaat er wel wat tijd overheen. Deze flinke vernieuwing zal zeker effect hebben."

En dus zijn de nieuwe Statenleden net als de nog 33 te planten bomen die alle vertrekkende Statenleden als cadeau kregen. Ze zullen de komende jaren flink moeten groeien in hun rol.

Vanmiddag om 14.30 uur worden de nieuwe Statenleden geïnstalleerd in het provinciehuis in Zwolle.

Koninklijke onderscheiding
Drie Statenleden ontvingen gisteravond een koninklijke onderscheiding voor hun jarenlange politieke inzet. VVD-fractievoorzitter Lex Schukking, de eerdergenoemde CDA'er Jacob Spiker en absolute nestor Dirk van Dijk (SGP). Zij zijn nu Lid in de Orde van Oranje Nassau.