Nieuws
April-meistakingen 80 jaar later groots herdacht: "Kantelpunt in de geschiedenis"
Een vergeten hoofdstuk uit de geschiedenis: de april-meistakingen van 1943. Het grootste volksverzet tegen de Duitse bezetter waarbij 184 slachtoffers vielen. Het duurde even, maar de erkenning voor deze bijzondere gebeurtenis begint langzaamaan te komen. Vooral vandaag tijdens de landelijke herdenking. Bezoekers kwamen massaal samen op de plek waar het precies tachtig jaar geleden allemaal begon: in de fabriekshal van Stork in Hengelo.
"Makkers, makkers, kameraden. De zaak gaat plat, wij staken", opent Erik Dijkstra de herdenking. "Ooit klonken deze woorden in deze machtige fabriekshallen. Het was 29 april 1943 en de april-meistakingen waren begonnen. Honderdduizenden mensen deden mee. De grootste staking die ons land ooit heeft gekend. De grootste staking in bezet Europa. En dat is hier begonnen. Op deze exacte plek. In Hengelo."
Zo zag de herdenking in Hengelo eruit:
April-meistakingen 80 jaar later groots herdacht: "Kantelpunt in de geschiedenis"
De fabriekshal is gevuld met belangstellenden die allemaal hun eigen redenen hebben om bij dit officiële herdenkingsmoment aanwezig te zijn. "Ik ben in 1943 geboren, mijn vader heeft in het verzet gezeten en ik heb bij Stork gewerkt", vertelt een vrouw. Een man, die een paar rijen verderop zit, is ook een ex-werknemer van de machinefabriek. "Ik heb bijna vijftig jaar bij Stork gewerkt. En zo'n gelegenheid in Hengelo laat je niet lopen."
Gedichten en namen
De namen van alle 184 slachtoffers worden één voor één genoemd, basisschoolkinderen lezen gedichten voor en het Koninklijk Hengelo's Mannenkoor zingt liederen. De herdenking wordt afgesloten met het volkslied. In de ochtend was er al een speciale ceremonie voor alle nabestaanden. Bij de landelijke herdenking mocht iedereen aanwezig zijn.
Het verzet tegen de bezetter is bij Stork begonnen, met gevaar voor eigen leven
Eén gast in het bijzonder trok de aandacht: Jan de Haan. Hij is 95 en heeft de april-meistaking bij Stork zelf meegemaakt. Hij noemt alle publiciteit voor deze herdenking 'geweldig'. "Het verzet tegen de bezetter is bij Stork begonnen, met gevaar voor eigen leven. Meneer Loep heb ik ook gekend. Hij is een poosje mijn baas geweest." Frederik Martinus Loep was bedrijfsleider bij Stork. Hoewel hij niet in Hengelo was toen de stakingen begonnen, werd hij door de Duitse bezetters toch als een van de aanstichters gezien. Hij werd op 4 mei 1943 doodgeschoten.
Voor Hans de Gruil, coördinator van het lokaal comité april-meistakingen, is het heel bijzonder dat De Haan er vandaag bij is. Maar nóg belangrijker is volgens hem dat de herinnering aan deze staking levend blijft. "Daarom hebben we de jeugd hier ook bij betrokken, want dit is een van dé markante punten die Hengelo onderscheidt van andere gemeenten."
Het is een kantelpunt geweest in de Nederlandse geschiedenis. "Dat is toen niet direct herkend, dat is later pas duidelijk geworden door het gevolg daarop. Het verzet werd heviger." Niet meer dan terecht dus, zegt De Gruil, dat er dit jaar zo uitgebreid bij stil wordt gestaan. "Als het kan pak je tijdens zo'n jubileumjaar groots uit."
De april-meistaking begon op donderdag 29 april 1943 bij machinefabriek Stork in Hengelo. Drieduizend werknemers staakten, omdat de Duitsers Nederlandse oud-militairen krijgsgevangen wilde maken en te werk wilde stellen. In de dagen na 29 april breidde de staking zich als een olievlek uit over Nederland. Honderdduizenden arbeiders staakten mee. Met gevaar voor eigen leven, want de Duitsers pikten de staking niet. Er zijn tientallen mensen geëxecuteerd en uiteindelijk vielen er bijna 200 doden.
