"Twente kan ontwricht worden zonder vertrouwen in overheid", Arjen Gerritsen over crises en rampen

Een interview met de bevlogen bestuurder over de veranderende samenleving, het vertrouwen in de overheid en dreigingen voor Twente.

"Nee, dat moeten we vooral niet doen. Maar we moeten onze ogen ook niet sluiten voor wat er in de wereld gebeurt. De samenleving is aan het veranderen en dat heeft ook invloed op onze regio. Het woord 'crisis' werd afgelopen jaren ineens gebruikt bij een pandemie en maatschappelijke onrust over overheidsbeleid. Dat kenden we nog niet. We waren als veiligheidsregio crises als grote branden en ongevallen gewend, maar daar is een nieuw 'pakket' bijgekomen. Daar moeten we ons geen zorgen over maken, maar wel goed op voorbereiden."

"Ja. Dat hebben we gezien bij de gemeente Hof van Twente. Daar werd goed duidelijk dat het ons allemaal kan gebeuren en dat het vaak grote gevolgen heeft. En het kan leiden tot een crisis. Onze drinkwatervoorziening draait op software, we betalen allemaal digitaal, zo kan ik nog wel een paar voorbeelden bedenken. Als het criminelen - of landen - lukt om die systemen te kraken, kunnen de gevolgen gigantisch groot zijn. Ik denk dat we lang niet goed genoeg bewust zijn van de gevaren. Het is voor veel mensen een ver-van-mijn-bedshow. Maar dat is het dus niet."

"Corona en de boerenprotesten hebben geleid tot veranderingen binnen onze organisatie. Niet alleen hier in Twente, maar in heel Nederland. Er is gekozen voor een landelijke aansturing van alle veiligheidsregio's, dus ze werken niet allemaal meer op eigen eilandjes. En in Twente hebben we een team van specialisten gevormd, dat direct inzetbaar is bij een ramp of crisis. Wij kunnen daarmee alle veertien Twentse gemeenten bedienen. En daarmee zijn we een voorbeeld voor de rest van Nederland."

"Maar om specifiek antwoord te geven op de vraag wat wij er tegen kunnen doen: als het om cyberaanvallen gaat, houden we de ontwikkelingen goed in de gaten. We brengen alle risico's in kaart en proberen iedereen bewust te maken van de gevaren. Niet voor niets wordt op veel plekken bijvoorbeeld TikTok verboden voor ambtenaren. We moeten ons bewust zijn van de risico's. Ook de regio Twente kan ontwricht worden door een cyberaanval. Wij kunnen de aanvallen als veiligheidsregio niet tegenhouden, maar wel de risico's signaleren."

"Allereerst: demonstreren is een belangrijk recht en dat gaan wij niet tegenhouden. Sterker nog, ik vind dat je sowieso niet reactief moet zijn, maar juist open moet optreden. Het gesprek aangaan. Het Malieveld in Den Haag heeft niet meer het alleenrecht op demonstraties. Ook hier in onze provincie ontstaan er steeds meer. En het is niet meer zo dat je als veiligheidsregio alle tijd hebt om je voor te bereiden. In plaats van een oproep voor een demonstratie op een poster, is er nu een hele groep binnen enkele uren gemobiliseerd via social media."

"Je ziet ineens demonstraties in Twente waar mensen uit het hele land naartoe komen. We kunnen dat de komende jaren nog meer verwachten. Het uitgangspunt is altijd dat demonstreren een goed iets is, mits er niets platgelegd wordt of geweld wordt gebruikt. Als de openbare orde wordt verstoord, zijn we voorbereid."

"Je kan niet investeren op pieken. Afgelopen zomer kwam de politie materieel tekort om blokkades op de snelwegen aan te pakken. Om trekkers te verplaatsen of brandende hooibalen weg te halen. Dus nee, zoiets kan je niet altijd voorkomen. En daarom is het juist zo belangrijk dat je op voorhand ontwikkelingen herkent en dus zo goed als mogelijk voorbereid bent op ordeverstoringen. Dat kan alleen door met de betrokkenen in gesprek te gaan."

"Dat is de toenemende hoeveelheid desinformatie. Maar dat moet je helemaal niet aanpakken. Je moet zorgen dat je eigen informatie goed en betrouwbaar is. We gaan social media niet platleggen als ons dat beter uit zou komen. Of een licentie van een omroep afpakken omdat ze iets naar buiten brengen waar wij het niet mee eens zijn. Nee, de bal ligt bij onszelf. Als er een incident plaatsvindt, moeten we altijd binnen een uur met een helder verhaal naar buiten komen. Dat is de manier om nepnieuws op social media tegen te gaan. Open en helder communiceren, dat is de enige manier om roddels te vermijden."

"Zeker. Juist de burgemeester moet de boel bij elkaar houden. En hij of zij mag daar ook op aangesproken worden. Natuurlijk kan je het als burgemeester niet alleen, maar je hebt wel een bepalende rol. Je moet de rol pakken om de crisis op te lossen, maar tegelijkertijd moet je ook met overtreders of juist de getroffen personen in gesprek gaan.

Dan probeer je als burgemeester zoveel mogelijk te investeren in de menselijke kant. Als het bijvoorbeeld om een moordzaak gaat, ga je in gesprek met nabestaanden, maar ook met de familie van een dader. Want ook daar kan onmin ontstaan, dat weer kan leiden tot ordeverstoringen."

"Je bent dus als burgemeester niet alleen de duider bij een incident, maar je probeert ook de verbinder te zijn. Je wil de mensen het vertrouwen geven dat er iemand achter ze staat. Dat ze gezien zijn. Zo behoud je vertrouwen als burgemeester."

"Precies. En in Twente willen we daarin het goede voorbeeld geven. We moeten niet alleen denken aan branden en ongevallen binnen de veiligheidsregio, want dat gaat allemaal goed. De focus moet op de toekomst liggen. Er moet nagedacht worden over de risico's en we moeten onze inwoners daar bewust van maken. En we moeten zelf open en helder zijn. Een overheid kan alleen staande blijven met vertrouwen."