Criminelen als zzp'er aan de slag: zorg als dekmantel voor illegale praktijken

De criminelen misbruiken de gehandicaptenzorg of jeugdzorg vervolgens als dekmantel voor hun illegale praktijken. Dat blijkt uit vandaag gepresenteerd onderzoek.

RTV Oost maakte begin dit jaar al melding van de nieuwste truc dat criminelen zich als zzp'er laten inschrijven. Op die manier weten ze te infiltreren in de zorg om vervolgens met hun zorgbureautje - vaak eenmanszaken - grote sommen aan zorggeld binnen te slepen, zo waarschuwde Eugéne van Mierlo, wethouder van Almelo en tevens portefeuillehouder Aanpak Zorgfraude namens de samenwerkende Twentse gemeenten.

Het Regionale Informatie- en Expertise Centrum (RIEC) heeft de afgelopen maanden in Oost-Nederland uitvoerig onderzoek naar dit fenomeen gedaan. Daaruit blijkt dat minstens 87 van deze zzp'ers actief zijn of waren in criminele netwerken. Daarvan hebben er 28 een of meer veroordelingen achter hun naam staan. Vijf van hen zelfs tien antecedenten of meer, wijst analyse uit.

De groep doorgelichte zorgfreelancers blijkt goed voor 192 antecedenten. Variërend van witwassen en geweld tot drugsdelicten en in één geval een zedenzaak.
Ook hebben relatief veel van deze zorgondernemers de Wegenverkeerswet overtreden. Daarbij gaat het met name om het rijden onder invloed van drugs, drank en/of medicijnen of het rijden tijdens een ontzegging.

De cijfers vormen volgens fraudebestrijders echter slechts het topje van de ijsberg.

De zorg wordt door criminelen vaak als dekmantel en dankbaar excuus opgevoerd waarom ze over forse geldbedragen aan contanten beschikken of waarom ze zich op ongebruikelijke tijdstippen op bepaalde locaties - soms ver van huis - bevinden.

In het rapport worden daarvan enkele opmerkelijke voorbeelden aangehaald. Zo blijken relatief veel jonge zorgdirecteuren rond te rijden in exclusieve auto's, die overigens vaak worden geleased. Als ze dan door de politie worden staande gehouden, hebben ze als verklaring voor die dure auto dat ze als zzp'er in de zorg werken en daar veel geld verdienen.

Zo gaf een zzp’er in de zorg aan dat hij in die branche aan de slag was gegaan op advies van kennissen die ook in de zorg werken en daar veel geld verdienen. "Deze persoon had hiervoor een bijstandsuitkering en rijdt nu in een dure leasewagen", aldus het onderzoeksrapport.

Een andere, jonge zzp'er in de zorg verklaarde tegenover de politie dat hij circa 8.000 euro netto per maand verdient. Waarmee hij dus een stuk meer verdient dan de agent die hem aanhoudt, zo houdt hij de politiefunctionaris fijntjes voor.

Een ander voorbeeld uit het rapport: “Bij een doorzoeking blijkt dat een persoon met meer dan tien antecedenten enkele duizenden euro’s aan contant geld bij zich heeft. Hij verklaart dat dit komt doordat hij goed verdient als zzp’er in de zorg.”

Het eenpersoons-zorgbedrijfje vormt voor de criminelen in dergelijke gevallen een dankbaar alibi. Het is aan politie en justitie om te bewijzen dat het anders zit.

Aanleiding voor het onderzoek was de forse toename van zzp'ers (eenmanszaken) die in de zorg op freelance basis aan de slag waren gegaan. Vaak gebeurt dit via uitzendbureaus, gespecialiseerd in de zorg.

Deze uitzend- en bemiddelingsbureaus lijken een belangrijke spil te vormen in de zorgfraude, aldus het onderzoek

Uit het onderzoek blijkt onder meer hoe kinderlijk eenvoudig het is om in de zorg aan de bak te komen. Vooral vanwege het grote personeelstekort.
Een diploma of Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) wordt vaak niet naar gevraagd en - als dat wel gebeurt - is het vaak vrij simpel dat te vervalsen. In een aantal gevallen worden die zelfs aangeleverd door de malafide uitzendbureaus.

"Voor enkele honderden euro’s kan online een diploma worden aangevraagd en voor een meerprijs kan er ook een cijferlijst bij worden geregeld. Vervolgens wordt op een parkeerplaats afgesproken en vindt de overdracht plaats", aldus de onderzoekers.

Een ander opmerkelijk detail uit het rapport is dat veel van deze malafide zorgdirecteuren relatief vaak hun rijbewijs kwijtraken.
Van de 87 zorgondernemers die werden doorgelicht, hadden er 13 in totaal 32 keer hun rijbewijs opgegeven als gestolen of verloren.

Dat kan volgens de onderzoekers duiden op identiteitsfraude. Uit onderzoek wordt namelijk duidelijk dat zzp'ers soms op meerdere locaties tegelijk werken. Vervolgens blijkt dat ze vrienden of anderen inhuren om onder hun naam diensten te draaien. Daarbij wordt gebruik gemaakt van het paspoort of rijbewijs van de betreffende freelancer, die vervolgens meermaals kan declareren.

RTV Oost heeft in het verleden uitvoerig bericht over zorgaanbieders. Deze verhalen zijn gebundeld in het dossier Zorgonderzoek.