Nieuws
Professor Hermens zag wél heil in revalidatietechniek: "Twente nu kenniscentrum van Nederland"
Je mag hem gerust de pionier van de revalidatietechnologie in Twente noemen: professor doctor Hermie Hermens. Hij stond aan de wieg van Roessingh Research and Development en betekende veel voor revalidatiepatiënten in de wijde regio. Maar zijn interesse en inzet gingen veel verder dan dat: zo was hij ook medeoprichter van Twente Zorg Academie (nu Technologie en Zorg Academie) en Vitaal Twente. De laatste jaren van zijn carrière werkte hij aan e-health: digitale zorg op afstand. Vandaag neemt hij afscheid van de Universiteit Twente. Wie is deze zorgprofessor eigenlijk, die de revalidatietechnologie en zorg op afstand in Twente op de kaart zette?
"Ik was als kind een typisch beta-jongetje", vertelt Hermens. "Altijd bezig met knutselen en bouwen. Mijn vader vond dan ook dat ik naar de Technische Hogeschool in Enschede moest gaan. Dat was wel even wennen: ik kwam uit Nijmegen en die stad bruiste aanzienlijk meer dan Enschede in die tijd. Toch bleek mijn toekomst wel degelijk in Twente te liggen. En nu wil ik er zelfs niet meer weg", zegt hij lachend.
Al tijdens de studietijd bleek zijn interesse te liggen bij digitalisering. "Je kunt mij wel een voorloper noemen. Via het academisch ziekenhuis Radboud in Nijmegen raakte ik betrokken bij het onderzoek naar baarmoederhalskanker. De screening daarop moest schaalbaar worden gemaakt, zodat in korte tijd veel testen konden worden verwerkt in het laboratorium. Daar heb ik toch wel het licht gezien als het gaat om het belang van en liefde voor zorgtechnologie."
Oppervlakte-emg als rode draad
Terug in Enschede deed Hermens zijn masteropdracht bij Roessingh Revalidatiecentrum. "Gerrit Zilvold was daar directeur, een wetenschapper uit Amsterdam. Hij vroeg mij onderzoek te doen naar oppervlakte-elektromyografie, daarbij meet je op de huid wat spieren doen. Heel belangrijk en succesvol onderzoek. Het vormde de rode draad in mijn carrière, ook al omdat het zo breed toepasbaar is binnen de revalidatietechnologie."
Het was niet sexy, er was verhoudingsgewijs weinig succes te boeken, er werd weinig gebruik gemaakt van medicijnen dus de farmaceutische industrie liet het afweten. Kortom: er was weinig geld beschikbaar.
De revalidatietechnologie werd zijn stokpaardje. "Halverwege de jaren negentig was er relatief weinig belangstelling voor revalidatiezorg. Het was niet sexy, er was verhoudingsgewijs weinig succes te boeken, er werd weinig gebruik gemaakt van medicijnen dus ook de farmaceutische industrie liet het afweten. Kortom: er was weinig geld beschikbaar. Een lastige periode voor onderzoek. Toch deden we dat wel: we maakten dankbaar gebruik van dienstweigeraars als medewerker."
Niet 'teveel beloven'
Het was een tijd van veel experimenteren. "Zo ontwikkelden we een implanteerbare stimulator, die spieren een elektrische impuls kon geven zodat patiënten hun voet weer konden heffen. Mensen met een dwarslaesie die incontinent waren, kregen dankzij de stimulator weer controle over hun incontinentie. Mooie jaren, met veel technologische ontwikkelingen."
"Maar ook leerden we dat niet alles met technologie mogelijk was. Zo wilden we met dezelfde stimulatietechniek mensen met een dwarslaesie weer laten lopen. Dat lukte ook, maar dat was slechts voor een handjevol patiënten weggelegd, die het enorm veel inspanning kostte. Daar hebben we van geleerd."
Samenwerking van belang
Hermie Hermens werd een veelgevraagd onderzoeker in de regio, ook buiten de revalidatiesector. "Ik was medeoprichter van de Twentse Zorg Academie en Vitaal Twente. Ik heb het altijd als mijn missie gezien mensen kennis te laten maken met nieuwe zorgtechnologie, of het nou zorgverleners zijn of zorgvragers. We komen uit een tijdperk van vooral 'reparatiezorg': mensen weer beter maken op het moment dat hen iets overkomt. Maar we moeten toe naar meer zorg op maat thuis. Immers: daar herstel je het meest. En de nadruk moet meer komen te liggen op preventie."
Misschien wel doordat we wat kleinschaliger zijn: de lijnen zijn kort en we weten elkaar snel en soepel te vinden.
Hij wil graag benadrukken hoe belangrijk samenwerking is. "In de zorg bereik je niets als je niet samenwerkt. Of je nou onderzoeker bent of arts in een academisch ziekenhuis, de tijd van leven in een ivoren toren ligt definitief achter ons. We moeten het samen doen, hebben elkaar hard nodig. Wat dat betreft doen we het hier in Twente erg goed, echt waar. Misschien wel doordat we wat kleinschaliger zijn: de lijnen zijn kort en we weten elkaar snel en soepel te vinden. De rest van Nederland kan echt een voorbeeld aan ons nemen. Wat Eindhoven is voor de high tech-industrie, dat is Twente als het gaat om zorgtechnologie!"
E-health als oplossing
De 'zorgprofessor' praat bevlogen over de technologische kansen voor de zorg, maar ziet ook wel bedreigingen. "Natuurlijk liggen er grote uitdagingen: de vergrijzing, te weinig handen aan het bed, de alsmaar stijgende zorgkosten. In 2002 zei toenmalig staatssecretaris Gezondheid, Martin van Rijn, dat als we niets doen, we in de toekomst enorm veel geld en mensen nodig hebben in de zorg. Nou, we zijn inmiddels twintig jaar verder en er is wat dat betreft weinig veranderd."
"E-health kan ons helpen, is echt een oplossing voor veel uitdagingen. Het biedt zorg op afstand, zorg op maat, levert heel veel data op, we kunnen ingrijpen op het juiste moment. Kortom: het maakt het echt mogelijk de zorg anders in te richten. Maar we moeten ook leren omgaan met de technologische mogelijkheden en zaken als privacy, eigenaarschap en veiligheid van persoonlijke data."
We zijn veel te traag met het invoering van e-health en het toepassen van technologische mogelijkheden. Gelukkig is er wel een kentering te zien.
Geen joa joa, maar ja!
Welke boodschap wil hij zijn opvolgers meegeven? "Behalve multidisciplinaire samenwerking, wat al veel gebeurt, is bovenal snelheid geboden. We zijn veel te traag met het invoering van e-health en het toepassen van technologische mogelijkheden. Gelukkig is er wel een kentering te zien. Sinds corona is iedereen - politiek en samenleving - ervan overtuigd dat technologie ons kan helpen de toekomstige uitdagingen in de zorg het hoofd te bieden. We moeten niet bang zijn voor technologie, maar het - kritisch - verkennen en omarmen. Onbekend maakt onbemind. Niet joa joa, maar ja!"
"We moeten niet bescheiden zijn, maar laten zien wat we kunnen hier in Twente. En we kunnen heel veel. Twente is het kenniscentrum van de zorgtechnologie in Nederland. We hebben de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in onderzoek en samenwerking. Het is nu tijd om te oogsten!"
Professor doctor Hermie Hermens neemt vanmiddag afscheid van de Universiteit Twente. Tijdens een symposium wordt teruggeblikt, maar ook vooruit gekeken naar de toekomst van e-health.
