Complotdenker Sanderink dreigt imperium te verliezen: "Het is de Russische maffia"

Drie pijlers vatten de kernwaarden van zijn bouwbedrijf Strukton samen. De onderneming - met een omzet van zo’n twee miljard euro en verantwoordelijk voor veel werk aan het spoor, metrolijnen in Saudi-Arabië en bijvoorbeeld de bouw van het nieuwe hoofdkantoor van het RIVM - laat zich naar eigen zeggen kennen als ‘duurzaam, veilig en integer’. En dat laatste woord is op z’n minst opvallend, wetende dat Gerard Sanderink grootaandeelhouder en CEO is.

Rollebollend gaat de Twentse ondernemer over straat met de raad van commissarissen van zijn eigen bedrijf. Afgelopen maart schorsten zij Sanderink als bestuurder, morgen hoopt het bedrijf via de Ondernemingskamer (rechtbank voor grote bedrijfsgeschillen) de grote baas langdurig volledig op afstand te zetten.

Een uiterste stap, maar verre van onverwacht.

Sanderink gaat de laatste jaren vooral van rechtszaak naar rechtszaak tegen zijn ex-vriendin. Zaken die hij overigens praktisch allemaal verliest. Vorige week oordeelde het gerechtshof Den Haag dat hij inmiddels 4,6 miljoen euro aan haar moet overmaken vanwege het blijven uiten van valse beschuldigingen over onder meer fraude, porno-activiteiten en drugscriminaliteit. De schuchtere, hardwerkende Tukker is sinds zijn relatie met Rian van Rijbroek veranderd in een rancuneuze complotdenker.

Een privéconflict, zou je over die rechtszaken kunnen zeggen. Maar dat is het allang niet meer. Bij ICT-bedrijf Centric verloor de 74-jarige Sanderink afgelopen november al zijn macht en invloed, omdat hij volgens de Ondernemingskamer ‘niet in staat lijkt om het belang van Centric gescheiden te houden van zijn privébelangen’. Hij betrok zijn bedrijf in zijn slepende vete door bijvoorbeeld vanuit Centric beslag te leggen op het vermogen van zijn ex en via de website van het bedrijf zijn ongefundeerde beschuldigingen te delen.

Ook zag de rechter in de toon van brieven van Sanderink aanleiding ‘te twijfelen aan het vermogen van Sanderink om rationele beslissingen te nemen in het belang van de onderneming’. De continuïteit van Centric was in gevaar, door het wanbeleid van Sanderink.

Bij diezelfde Ondernemingskamer moet Sanderink zich morgen weer verdedigen, ditmaal om zijn macht bij Strukton en ingenieursbureau Oranjewoud te behouden. De raad van commissarissen (RvC) wil hem langdurig geschorst hebben, een onderzoek naar de gang van zaken en dat Sanderink het beheer over zijn aandelen uit handen moet geven. De ondernemingsraad zou hier geen bezwaar tegen hebben gemaakt. In een kort statement deelt de RvC de reden voor deze stap: ‘Diverse incidenten die afbreuk deden aan stabiliteit van de ondernemingen en de reputatie beschadigden’.

Dat gaat, zeker in het geval van Strukton, niet alleen meer over reputatieschade door de rechtszaken tegen zijn ex. Dat Strukton afgelopen weekend pas het jaarverslag over 2020 (!) presenteerde, is wat dat betreft symbolisch voor de problemen bij het bedrijf. In dat jaarverslag maakt het bouwbedrijf melding van een verlies van tweehonderd miljoen euro, met name door een metroproject in Saoedi-Arabië (afschrijving van 64 miljoen euro) en de verbouwing van station Groningen (46 miljoen in het rood). Ook de bouw van het RIVM-kantoor verloopt op z’n zachtst gezegd niet heel soepel (naar schatting van het bedrijf 71 miljoen negatief, al lopen daar deels nog juridische geschillen over).

Al jarenlang lukt het niet om een door een accountant goedgekeurd jaarverslag af te leveren. En door de privé-perikelen van Sanderink vertrokken veel grote klanten bij Centric; de kans dat dit ook bij Strukton speelt is aanzienlijk.

Geschuif met tachtig miljoen euro zou de directe aanleiding zijn geweest voor de schorsing van Sanderink, schreef het Financieel Dagblad (FD). Sanderinks vervanger bij Centric eist namens die onderneming de tachtig miljoen euro terug van moedermaatschappij Sanderink Investments, en zou beslag hebben gelegd op aandelen van datzelfde bedrag. Een faillissement zou het gevolg kunnen zijn, vreest de miljonair zelf. Het bedrag zou de boeken in zijn gegaan als lening, terwijl het een - vanwege ontvangen staatssteun in coronatijd - verboden dividenduitkering zou zijn. Geruzie binnen Strukton over dit gegoochel met geld zou hebben geleid tot het ingrijpen van de RvC.

Sowieso een verloren zaak dus voor Sanderink, zeker met de Centric-uitspraak in gedachten? Nee, dat zeker nog niet, zegt hoogleraar Ondernemingsrecht Tineke Lambooy van de Nyenrode Business Universiteit. “De rechters bekijken elke zaak apart. Het gaat om andere bedrijven, andere statuten en verschillen in de governance. Dat is allemaal van belang.”

En er is nog een ander verschil.

Bij de zaak rond Centric stapte ook het Openbaar Ministerie naar de Ondernemingskamer. Vanwege het algemeen belang: Centric verzorgt veel digitale infrastructuur voor overheden. Morgen speelt het OM geen rol, de verzoeker is de raad van commissarissen van Strukton en Oranjewoud. Maakt dat nog uit?

“Je zou kunnen zeggen dat Strukton ook van algemeen belang is vanwege alle bouw- en spoorprojecten, maar dat is morgen niet relevant. Alleen als het OM zich ermee bemoeit, moet zij aantonen dat het algemeen belang in het geding is. Nu hoeft de RvC dat niet. Dus de Ondernemingskamer hoeft zich nu alleen te buigen over de vraag of er een vermoeden is van wanbeleid. En vervolgens of, en zo ja welke, voorlopige maatregelen moeten worden genomen.”

Is er sprake van een vermoeden van wanbeleid? "Wat dat betreft zijn er natuurlijk heel veel parallellen tussen beide zaken. Kan de bestuurder privé en zakelijke belangen nog scheiden? Handelt de bestuurder in het belang van de onderneming? Daar gaat het om. Dan maakt het niet uit of je eigenaar bent; volgens de wet moet je handelen in het belang van de onderneming.”

“Dat moet de raad van commissarissen ook doen, en zij denken dus dat het beter is voor Strukton en Oranjewoud als Sanderink op afstand komt te staan. De stap naar de Ondernemingskamer is dan echt de allerlaatste, dat wil je eigenlijk niet. Dit wil je intern oplossen. Nu ligt alles op straat.”

Wat ook op straat ligt, is hoe Sanderink naar de zaak kijkt. Hij mailde (al is het bij zijn mails altijd de vraag of ze van hem komen, of van Rian Sanderink - ze zijn begin dit jaar getrouwd) onder anderen Tweede Kamerleden en raadsleden in het hele land een warrig bericht over ‘illegale praktijken van vertegenwoordigers van de Ondernemingskamer’ en de banden tussen zijn opvolger bij Centric en ‘de Russische maffia’. Enkele fragmenten daaruit kwamen hierboven langs in de tekstblokken. Alle problemen komen volgens hem door Angelique Kunst van het Algemeen Dagblad, die de ‘landsveiligheid in gevaar’ zou hebben gebracht.

Kunst schreef een boek over Sanderink, maakte een podcast over Van Rijbroek en ontving een nominatie voor De Tegel (journalistieke prijs) voor haar onderzoek.

Verder zal Sanderink, volgens het verweer dat hij zelf deelde via diezelfde mail, rectificaties eisen op de voorpagina's van alle kranten die ooit 'onjuiste negatieve berichten' over hem en zijn vrouw geschreven hebben en ontslag van zijn opvolgers bij Centric en commissarissen bij Strukton/Oranjewoud. De Telegraaf meldde dit weekend dat Sanderink Strukton wil verkopen, maar dat lijkt in deze situatie een onmogelijk voornemen.

Hoe groot de kans is dat Sanderink morgen het gelijk aan zijn zijde krijgt? “Het is een optelsom, en hij lijkt nu veel te ver gegaan”, denkt hoogleraar Lambooy. “Kijk je naar het belang van de onderneming, dan is er veel te veel gedoe. Reputatieschade. Sanderink lijkt een interne stoorzender, dat kan enorm afleiden van het zakelijk opereren. De kans dat hij mag blijven zitten, lijkt mij niet groot.”